Andrzej Zawisza Trzebicki
(23 listopada 1607 Trzebiczna koło Sieradza – 28 grudnia 1679 Kraków)
biskup krakowski, polityk, pisarz, wydawca
rodzina
syn Marcina Trzebickiego herbu Łabędź - kasztelana wieluńskiego i Katarzyny Rożniatowskiej herbu Ostoja
biogram
Studiował w kolegium jezuickim w Kaliszu, następnie w Krakowie i Rzymie gdzie uzyskał doktorat z teologii obojga praw.
Po powrocie do Polski przyjął święcenia kapłańskie. Jego pierwszą pracą jako kapłana była funkcja proboszcza parafii Prochy w diecezji płockiej. Dzięki osobistym zdolnościom i możnym protektorom, w tym krewniaków Łubieńskich, dość szybko zdobył urzędy.
W czasie "potopu szwedzkiego" wystawił własnym sumptem oddziały wojskowe, towarzyszył królowi Janowi Kazimierzowi, również na wygnaniu na Śląsku.
Doprowadził do wypędzenia arian z Polski.
Jako biskup krakowski odbudowywał kościoły zniszczone po wojnie ze Szwecją, wspierał, zwłaszcza finansowo, Arcybractwo Miłosierdzia i założył pierwszy w Polsce szpital dla obłąkanych, tzw. "Dom pod Łabędziem" (ulica Szpitalna 13). Opiekował się seminarium zamkowym, rozwinął budownictwo sakralne, przeprowadził remont Katedry Wawelskiej, w której dopilnował dokończenia budowy Kaplicy Wazów, do której sprowadził i pochował w podziemiach zmarłego po abdykacji we Francji Jana Kazimierza, wyremontował wieżę zegarową i prezbiterium. Katedrze ofiarował bardzo cenną serię gobelinów, kielichy oraz wypełniając testament poprzednika, zamówił w Gdańsku nową trumnę (obecną) dla świętego Stanisława. Relikwie świętego złożono w niej w 1671 roku. Ufundował jezuitom Collegium Trzebicianum, sprowadził do Krakowa pijarów.
Po śmierci króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego uczestniczył w przygotowaniach wyboru nowego króla. Z powodu obłożnej choroby interrexa, został wyznaczony do przeprowadzenia w jego zastępstwie elekcji. Kilka dni po śmierci prymasa Kazimierza Floriana Czartoryskiego ogłosił królem Jana III Sobieskiego.
Był autorem dzieł religijnych.
Został pochowany w podziemiach kościoła św. Piotra i Pawła w Krakowie, w krużgankach klasztoru Franciszkanów znajduje się jego portret przypisywany D. Schultzowi, a w Katedrze Wawelskiej, obok sarkofagu Władysława Warneńczyka, znajduje się jego pomnik nagrobny.
kalendarium
1633 - został kanonikiem kapituły płockiej
1642 IV 30 - wygłosił mowę w katedrze płockiej na przywitanie króla Władysława IV z rodziną
1642 V 30 - został kanonikiem gnieźnieńskim
1644 - został kanonikiem kapituły katedralnej w Krakowie
1648 - w okresie bezkrólewia kierował kancelarią prymasa
1652 - od króla Jana Kazimierza przyjął urząd podkanclerzego koronnego
1654 XII 12 - decyzją papieża Innocentego X został biskupem przemyskim
1655 IX 21 - przyjął sakrę biskupią u OO Jezuitów w Krakowie
1656 - został proboszczem kolegiaty św. Michała
1658 - doprowadził na sejmie do wypędzenia arian z Polski
1658 III 2 - papież Aleksander VII zwolnił Trzebickiego z funkcji biskupa przemyskiego, powołując równocześnie do Krakowa
1658 XI 3 - odbył ingres do katedry wawelskiej
1659 VIII 13 - dokonał powtórnej fundacji parafii w Muszynie, oraz przeznaczył odsetki od 190 florenów na pobory dla rektora szkoły i organisty
1660 I 13 - zatwierdził ustawy Zgromadzenia zakonnego Panien Ofiarowania Najświętszej Maryi Panny (PP. Prezentek)
1665 - przeprowadził lustrację dóbr biskupstwa krakowskiego
1673 XI 10 - 1674 VI 5 - wiceinterrex Królestwa Polskiego
1675 VII 8 - utworzył parafię w Gołonogu i ufundował, uposażył i konsekrował kościół murowany pod wezwaniem Narodzenia N. M. P. i św Andrzeja
1675 VIII 26 - zatwierdził samodzielną parafię w Żyrzynie pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła
1676 VI 3 - poświęcił kamień węgielny odbudowanego kościoła w Muszynie
1695 - 1696 - siostrzeniec biskupa - dziekan krakowski Kasper Cieński ufundował mu okazały barokowy pomnik z czarnego marmuru dębnickiego, uzupełnionego białym w kościele św. Piotra i Pawła i skromniejszy, również marmurowy, w katedrze wawelskiej ;
źródła
Adam Przyboś, Michał Rożek, Biskup krakowski Andrzej Trzebicki, PWN Warszawa, Kraków 1989
Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000