Dzisiejsza data:

Skrzynecki Jan Zygmunt

(8 II 1787 Żebrak, powiat łukowski – 12 I 1860 Kraków)

generał, wódz naczelny w powstaniu listopadowym

rodzina

herbu Bończa, syn Jana, rotmistrza w konfederacji barskiej, dzierżawcy w Cergowej obok Dukli, i Zuzanny z Mroczków

rodzeństwo: Józef, żona nieznana; Antoni; Tekla, mąż 1. Tański, 2. Baranowski; Domicella; Magdalena

poślubił 12 II 1822 w Zwoleniu Amelię ze Skrzyńskich (1799 - 1876), mieli dwie córki – Jadwigę (1830 - 1898) i Zofię

biogram

           Nauki pobierał w Dukli, Jaśle, Przemyślu i na Uniwersytecie Lwowskim, został nauczycielem domowym.

           Wstąpił do armii Księstwa Warszawskiego, walczył w kampaniach napoleońskich, dowodził 8. Pułkiem Piechoty Liniowej w Armii Królestwa Polskiego. W wojsku Królestwa Polskiego uważany był przez wielkiego księcia Konstantego za miernego dowódcę pułku, który zaniedbuje sprawy wojskowe, nie dba o swój pułk i nie wie, co się w nim dzieje.

          Będąc członkiem sądu nad działaczami Narodowego Towarzystwa Patriotycznego, jako jedyny nie podpisał wyroku skazującego. Uległ dopiero po ostrej interwencji Konstantego i go podpisał, ale ten fakt nie dotarł już do opinii publicznej.

           W czasie powstania listopadowego został obrany wodzem naczelnym w miejsce nieudolnego Michała Radziwiłła. Odważny, wykazał osobiście wiele odwagi, a nawet brawury, lecz bez szerszej wizji strategicznej, nie potrafił wykorzystać zwycięstw pod Wawrem, Dembem Wielkim i Iganiami.

           Nie wierzył w wygraną wojnę z Rosją, dążył do ugody, przystąpił do rokowań z rosyjskim generałem Iwanem Dybiczem. Specjalnie wyłoniona delegacja sejmowa odebrała mu dowództwo w obozie pod Bolimowem.

           Przeszedł na teren Galicji, na pewien czas zamieszkał w podkrakowskim Podgórzu, pod pseudonimem Staniszewski ukrywał się w Krakowie u F. Wężyka oraz u biskupa K. Skorkowskiego na Wawelu wśród podopiecznych Towarzystwa Dobroczynności, lecz wydalony przez Austriaków wyjechał do Paryża, a potem do Brukseli.

           Dostał pozwolenie na zamieszkanie w Krakowie, wraz z rodziną zamieszkali przy placu Szczepańskim 8 (dom ten zburzono w 1908 roku i na jego miejscu postawiono gmach Towarzystwa Rolniczego według projektu S. Odrzywolskiego).

           Jego pogrzeb na Cmentarzu Rakowickim przerodził się w manifestację patriotyczną. Został pochowany w mundurze belgijskim, gdyż na mundur polski władze austriackie nie zezwoliły.

          Szczątki generała przeniesiono do kaplicy Ligęzów w kościele Dominikanów, gdzie staraniem księdza Stanisława Jabłonowskiego ze składek mieszkańców Krakowa wystawiono mu pomnik nagrobny (dzieło rzeźbiarza Władysława Oleszczyńskiego).

          Jego imię nosi aleja w dzielnicy Podgórze, łączy ulicę Rzemieślniczą z ulicą Rydlówka.

kalendarium

1806 XII 5 – wraz z bratem Józefem wstąpił do 1. Pułku Piechoty

1807 IX 28 – został porucznikiem

1809 VII 15 - po szturmie na Sandomierz mianowany został kapitanem i

1812 IX 5 – wsławił się w bitwie pod Możajskiem, za co został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari

1813 - w bitwie pod Arcis-sur-Aube uratował Napoleona od śmierci lub niewoli

1814 - został kawalerem Legii Honorowej

1818 – został pułkownikiem 8 Pułku Piechoty Liniowej

1828 - był członkiem sądu, który zajmował się sprawą Towarzystwa Patriotycznego

1830 XII – został dowódcą brygady

1831 II 3 – został mianowany generałem brygady i objął dowództwo 3 Dywizji Piechoty

1831 II 17 – odznaczył się w bitwie pod Dobrem

1831 II 25 - odznaczył się w walnej bitwie o Olszynkę Grochowską

1831 II 26 – VIII 12 – pełnił funkcję naczelnego wodza powstania listopadowego

1831 VIII 19 – generał Jan Krukowiecki, prezes Rządu Narodowego, usunął go z armii

1831 IX 22 – przekroczył granice Galicji

1831 IX – ukrywał się w Krakowie

1832 – 1839 - pełnił wysokie stanowiska w armii belgijskiej

1839 - powrócił do Krakowa

1860 I 14 - został pochowany na Cmentarzu Rakowickim

1865 – jego szczątki przeniesiono do kaplicy Ligęzów w kościele Dominikanów

źródła:

Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl), wydanie z 11.01.2018

Teresa Stanisławska-Adamczewska, Kraków, ulica imienia …, Kraków 2000

Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000

czytaj więcej iPSB ….