Karol Wincenty Saryusz Skórkowski

(1768 Jankowice koło Radomia – 25 I 1851 Opawa)

biskup krakowski, dziekan kapituły krakowskiej

rodzina

herbu Jelito, syn Jana i Magdaleny z Siemieńskich
brat Albina Kazimierza (1764-1810) - stolnik opoczyński, poseł na Sejm Czteroletni

biogram

           Po ukończeniu szkoły w Piotrkowie wstąpił do seminarium misjonarzy w Krakowie, następnie przeniósł się do Warszawy, gdzie przyjął święcenia kapłańskie.
           Podczas powstania kościuszkowskiego pełnił urząd komisarza cywilno - duchownego w Komisji Porządkowej na powiat radomski. W czasach Księstwa Warszawskiego występował jako gorący zwolennik Napoleona. W przededniu wojny z Rosją powołano go do Rady Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego, z ramienia której redagował czasopismo polityczne „Dziennik Konfederacji jeneralnej Królestwa Polskiego”. Po klęsce Napoleona w Rosji wyjechał do Krakowa.
           W utworzonej Rzeczpospolitej Krakowskiej wszedł w skład siedmioosobowego komitetu, przygotowującego projekt kodeksu cywilnego i karnego. Należał do bliskich współpracowników biskupa Jana Pawła Woronicza, i gdy ten został przeniesiony na stanowisko prymasa Królestwa Polskiego do Warszawy, przejął obowiązki administratora diecezji krakowskiej.
           Wszedł w głośny spór z Ludwikiem Łętowskim, gdy kazał spalić jego książkę do nabożeństwa pod zarzutem głoszenia w niej herezji. Z kolei Łętowski uważał, że biskup zaprowadził w Krakowie rządy dewotek. Jako senator Królestwa Polskiego, na posiedzeniu Sejmu w Warszawie, protestował w izbie poselskiej przeciwko projektom rządowym prawa małżeńskiego, postulując aby ustawodawstwo małżeńskie pozostało w gestii Kościoła, jego opozycyjna postawa przyniosła zamierzony efekt i sejm większością głosów projekt rządowy odrzucił.
           Po wybuchu powstania listopadowego stał się orędownikiem walki zbrojnej narodu polskiego z caratem. W swoich kazaniach nawoływał do ponoszenia ofiar na rzecz Ojczyzny. Po detronizacji cara ogłosił swój akces do powstania. W okresie Świąt Wielkanocnych celebrował w katedrze msze dziękczynne za zwycięstwa wojsk polskich. W swoich listach pasterskich głosił, że „lepiej jest polec mężnie w obronie Wiary i Ojczyzny, aniżeli patrzyć na uciśnienie jednej lub drugiej”. Po klęsce pod Ostrołęką wystosował pełen uznania list do gen. Jana Skrzyneckiego, dziękując mu za jego męstwo. Pod koniec powstania wydał odezwę do narodu, wzywającą do postu, jałmużny i pokuty.
           Po kapitulacji Warszawy udzielił schronienia gen. Skrzyneckiemu, za co po wkroczeniu do Krakowa wojsk rosyjskich został aresztowany. W areszcie domowym przebywał przez miesiąc i dopiero złożenie deklaracji wiernopoddańczej przywróciło mu wolność. Car Mikołaj I pozbawił go zarządu diecezją krakowską w granicach Królestwa Polskiego, wstrzymując wypłatę pensji. Administratorem tej części diecezji mianował ks. Adama Paszkowicza, archidiakona warszawskiego. Decyzję cara poparł kanclerz austriacki Klemens Metternich.
           Biskup, choć decyzję w sprawie zatrzymania dochodów przyjął z pokorą, to w sprawie przekazania jurysdykcji duchownej był nieprzejednany, argumentując, że może o tym decydować tylko papież. Dodatkowo podczas wizytacji Kielc, nie dość że nie przekazał Paszkiewiczowi żadnych uprawnień, to jeszcze obłożył go klątwą. Ekskomunika jeszcze bardziej zaostrzyła stosunki biskupa z caratem i przyspieszyła decyzję Watykanu w sprawie przeniesienia go do innej diecezji. Papież Grzegorz XVI, pod naciskiem rosyjskich dyplomatów listownie poinformował biskupa, iż życzy sobie aby ten opuścił Kraków. Biskup poddał się życzeniu papieskiemu i po wyznaczeniu zastępcy w osobie ks. Franciszka Zglenickiego opuścił na zawsze Kraków. Przed wyjazdem przyczynił się jeszcze do uratowania przed rozbiórką kościoła św. Katarzyny na Kazimierzu.
           Z Krakowa biskup udał się do Opawy na Śląsku, gdzie zamieszkał w klasztorze Franciszkanów. Był w bardzo trudnej sytuacji materialnej, gdyż nie otrzymywał od rządu austriackiego żadnej pensji, jedynie drobne kwoty od Wolnego Miasta Krakowa. Ponadto ciągle przebywał pod nadzorem policyjnym, a jego korespondencja była cenzurowana. W odosobnieniu towarzyszył mu jedynie kanonik Rudolf Zajączkowski. Po śmierci Zglenickiego kapituła krakowska wybrała bez zgody Skórkowskiego, administratorem diecezji Ludwika Łętowskiego. Pod naciskiem nuncjusza papieskiego biskup uznał wybór, jednak nie mianował Łętowskiego swoim sufraganem. To posunięcie zaostrzyło jeszcze bardziej napięte stosunki między nimi i doprowadziło do zerwania ich korespondencji.
           Podczas powstania krakowskiego Rząd Narodowy prosił go o powrót do Krakowa, jednak upadek powstania przesądził o pozostaniu biskupa w Opawie. Po klęsce powstania interweniował w Wiedniu w sprawie uwolnienia księży z diecezji krakowskiej biorących udział w powstaniu. Po złożeniu wikariatu apostolskiego przez Łętowskiego, Skórkowski mianował nowym wikariuszem ks. Mateusza Gładyszewicza.
           W wieku 83 lat zmarł w Opawie po czterodniowej chorobie. Na pogrzeb w Katedrze Wawelskiej nie zgodziły się władze austriackie obawiające się manifestacji patriotycznych.

kalendarium

1787 - wstąpił do seminarium misjonarzy w Krakowie
1790 - przeniósł się do Warszawy
1792 - w Warszawie przyjął święcenia kapłańskie
1795 - objął kanonię w krakowskiej kapitule katedralnej
1811 - został wybrany z Podgórza na posła do Sejmu Księstwa
1812 - został powołany do Rady Generalnej Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego
1815 - wszedł w skład komitetu, przygotowującego projekt kodeksu cywilnego i karnego
1817 - obronił doktorat na Wydziale Prawa Akademii Krakowskiej
1817 - został wybrany członkiem Towarzystwa Naukowego Krakowskiego
1822 - zakupił dla Katedry Wawelskiej klasycystyczny relikwiarz św. Jana Kantego
1829VII 27 - w Rzymie papież Leon XII mianował go biskupem krakowskim
1830 I 29 - w Warszawie nastąpiła jego konsekracja
1830 VI 27 - odbył się uroczysty ingres do Katedry Wawelskiej
1830 VI - jako senator Królestwa Polskiego, udał się na posiedzenie Sejmu do Warszawy
1830 XII 10 - w kazaniu zachęcał do ponoszenia ofiar "na ratunek Ojczyźnie"
1830 - 1835 - odprawiał w opactwie cystersów w Mogile swoje coroczne rekolekcje biskupie
1831 II 1 - wzywał duchowieństwo diecezji krakowskiej do modlitw w intencji powstania
1831 - po detronizacji cara ogłosił swój akces do powstania
1831 IV 18 - ofiarował na rzecz powstania 1000 złp
1831 VII - udzielił schronienia w pałacu biskupim gen. Janowi Skrzyneckiemu
1831 VII 26 - wydał odezwę do narodu, wzywającą do postu, jałmużny i pokuty
1831 X - po wkroczeniu Krakowa wojsk rosyjskich został aresztowany
1831 XI - złożył deklarację wiernopoddańczą i odzyskał wolność
1832 - konsekrował w Rybnej (Małopolska) nowy kościół pod wezwaniem św. Kazimierza
1832 VII 17 - na mocy decyzji papieża Leona XIII odwołał decyzję o zniesieniu klasztoru karmelitów na Piasku
1833 VII 15 - Mikołaj I pozbawił biskupa zarządu diecezją krakowską
1833 X 26 - wizytując Kielce obłożył Paszkiewicza klątwą
1834 I 22 - wyraził zgodę na utworzenie w Książu Wielkim kaplicy zamkowej i odprawianie w niej mszy
1835 V 30 - papież Grzegorz XVI polecił biskupowi usunąć się z Krakowa, z zachowaniem jednak tytułu i jurysdykcji biskupa krakowskiego
1835 VII 1 - opuścił na zawsze Kraków
1848 - po złożeniu wikariatu apostolskiego przez Łętowskiego, Skórkowski mianował nowym wikariuszem ks. Mateusza Gładyszewicza
1849 - opowiedział się za ogłoszeniem dogmatu o Tajemnicy Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny
1913 X 9 - na życzenie biskupa Adama Sapiehy zwłoki Skórkowskiego zostały ekshumowane, a następnie uroczyście przewiezione do Krakowa i złożone do grobu pod konfesją św. Stanisława w Katedrze Wawelskiej. Nabożeństwo żałobne odprawił biskup Adam Sapieha

źródła

Orman E., Skórkowski Karol, PSB, t. 38, s. 350-356 Warszawa - Kraków 1998;

Kracik J., Ryś G., Dziesięć wieków diecezji krakowskiej, Kraków 1998;

Przybyszewski B., Zarys dziejów diecezji krakowskiej, t. 3, Kraków 1998;

Urban Jacek, Diecezja krakowska w XIX w. [w] Kościół krakowski w tysiącleciu, Znak 2000;

Łętowski L., Wspomnienia pamiętnikarskie, Wrocław 1956