Henryk Hektor Siemiradzki

(24 V 1843 Nowobiełgorod (Pieczeniegi) koło Charkowa, Ukraina – 23 VIII 1902 Strzałków koło Częstochowy)

malarz

rodzina

Pochodził z rodziny szlacheckiej od końca XVII wieku osiadłej na Litwie. Syn Hipolita, oficera (pułkownika, później generała) Pułku Dragońskiego armii carskiej, i Wilhelminy z Prószyńskich
brat Stanisława Hipolita i Michała Gabriela oraz Marii Justyny
poślubił Marię z Prószyńskich
dzieci:
Bolesław, Kazimierz, Leon i Wanda

biogram

           Początkowo uczył się w domu pod nadzorem matki, następnie uczęszczał do gimnazjum męskiego w Charkowie. W młodości interesował się malarstwem, pobierał lekcje rysunku u Dymitra Bezperczego, charkowskiego nauczyciela rysunku, lecz posłuszny woli ojca ukończył studia biologiczne na uniwersytecie w Charkowie (napisał pracę dyplomową O instynkcie owadów).
           Opuścił Charków i przez Moskwę wyjechał do Petersburga, gdzie został przyjęty do Akademii Sztuk Pięknych, na początku jako wolny słuchacz, a po dwóch latach dzięki wybitnym osiągnięciom, stał się pełnoprawnym studentem. Kształcił się pod kierunkiem znanego batalisty Bogdana Willewaldego oraz Karla Weniga.
Ukończył petersburską Akademię z pięcioma srebrnymi i dwoma złotymi medalami (stawał do wszystkich obowiązujących konkursów) i wyjechał do Monachium.
W trakcie podróży do Bawarii odwiedził po raz pierwszy w życie Kraków, zwiedził Wawel oraz kopalnię soli w Wieliczce. W trakcie pobytu w Monachium nawiązał kontakty ze Stanisławem Witkiewiczem, Aleksandrem i Maksymilianem Gierymskimi oraz Józefem Brandtem. Pod koniec pobytu w Monachium odwiedził w Dreźnie Józefa Ignacego Kraszewskiego.
           Opuścił Monachium i przez Austrię udał się do Włoch. Początkowo zatrzymał się w Wenecji, zwiedzał Weronę i Florencję, gdzie wynajął pracownię, będąc w Neapolu obserwował wybuch Wezuwiusza. W drodze powrotnej z południa Włoch zatrzymał się w Rzymie i mieszkając przy via Sistina, wynajął w pobliżu, przy via Margutta 5 pracownię.
           Po otrzymaniu dyspensy papieskiej na ślub z krewną, Marią z Prószyńskich, poślubił ją w kościele św. Antoniego w Warszawie. Mieszkają w Rzymie, w dużym domu z dwoma pracowniami (jedna oficjalna, reprezentacyjna na parterze, druga prywatna na piętrze), przy via Gaeta 1, niedaleko Porta Pia.
           Po śmierci matki kupił dwór z pięknym ogrodem w Strzałkowie koło Radomska, w którym wraz z rodziną chętnie spędzał letnie wakacje.
           Tworzył wielkie widowiskowe i pełne przepychu sceny, sielanki na tle malowniczego włoskiego pejzażu oraz portrety i kompozycje alegoryczne. Jego obrazy podziwiane przez publiczność, kupowane przez kolekcjonerów były jednocześnie surowo oceniane przez krytyków i artystów.
           Dla Krakowa wykonał na zamówienie Rady Miejskiej kurtynę (za sumę 15 tysięcy złotych reńskich, co było jedynie zwrotem kosztów) do nowo budowanego Teatru Miejskiego (dziś im. J. Słowackiego).
           Zmarł na raka krtani. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, następnie jego prochy przeniesiono do Krakowa i złożono w Krypcie Zasłużonych na Skałce. Jego imieniem nazwano ulicę w dzielnicy Stare Miasto.

wybrane obrazy

1868 - Diogenes rozbijający swą czarkę
1870 - Aleksander Macedoński i jego lekarz Filip
1871 - Orgia rzymska, obraz kupił późniejszy car Aleksander III
1873 - Jawnogrzesznica
1873 - Krajobraz znad Świsłoczy
1876 - Świeczniki chrześcijaństwa, znany też jako Pochodnie Nerona
1878 - Wazon czy dziewczyna
1879 - Rozbitek
1879 - Za przykładem Bogów
1879 - Jaskinia piratów
1880 - Taniec wśród mieczy
1882 - Chrystus uśmierzający fale, obraz znajduje się w kościele ewangelickim św. Marcina przy ulicy Grodzkiej
1883 - Światło i ciemność
1885 - Rzymska sielanka
1887 - Fryne w Eleusis, nagroda AU im. P. Barczewskiego, zakupiony przez cara
1892 - Sąd Parysa
1892 - Wniebowstąpienie Pańskie
1897 - Dirce chrześcijańska

kalendarium

1859 - 1870 - mieszkał z rodziną w Charkowie
1864 - ukończył studia na wydziale matematyczno - fizycznym charkowskiego uniwersytetu, uzyskując tytuł kandydata nauk przyrodniczych
1864 - został przyjęty do Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu jako wolny słuchacz
1864/1865 - 1864 i 1865 odbył pierwszą podróż na ziemie polskie - odwiedził wówczas Warszawę i Lublin
1866 - uzyskał pełne prawa studenta
1871 - ukończył petersburską Akademię Sztuk Pięknych i otrzymał sześcioletnie stypendium zagraniczne
1872 - wiosną przebywał krótko w Dreźnie, gdzie zawarł znajomość z wybitnym polskim pisarzem, Józefem Ignacym Kraszewskim
1872 IV - opuścił Monachium i wyjechał do Włoch
1872 V - osiadł w Rzymie
1873 II - wysłał obraz Jawnogrzesznica na wystawę do Petersburga
1873 - uzyskał tytuł akademika Akademii Petersburskiej
1873 X - poślubił Marię z Prószyńskich
1875 V - wyjechał do Neapolu i Sorrento szukając wakacyjnego mieszkania dla rodziny
1876 V - odbyła się oficjalna wystawa Pochodni Nerona, po jej zakończeniu otrzymał Order Corona d'Italia
1877 - po wystawieniu w Petersburgu Pochodni Nerona uzyskał tytuł profesora Akademii Petersburskiej
1878 - za obraz Wazon czy kobieta został odznaczony złotym medalem na Wystawie Powszechnej w Paryżu, a także francuską Legią Honorową
1879 - został członkiem Akademii Sztuki w Berlinie i Akademii Sztuk Pięknych w Sztokholmie
1879 - podczas krakowskiego jubileuszu Józefa Ignacego Kraszewskiego ofiarował narodowi polskiemu swój monumentalny obraz Pochodnie Nerona, dając tym samym podwaliny Muzeum Narodowemu w Sukiennicach
1880 - został członkiem Akademii św. Łukasza w Rzymie
1881 - zaczął budować dom w Rzymie zaprojektowany przez Francesco Azzuri, prezesa rzymskiej Akademii św. Łukasza
1883 IV - przeniósł się do własnej pracowni
1883 IX - do nowego domu przeprowadziła się cała rodzina
1884 - kupił dom z ogrodem w Strzałkowie koło Radomska
1889 - został członkiem Rady Akademii Petersburskiej
1889 - jako drugi Polak po Janie Matejce został członkiem Académie des Beaux-Arts w Paryżu
1890 - nazwano jego imieniem ulicę, w dzielnicy Stare Miasto, na Piasku łączącą ulicę Karmelicką z ulicą Łobzowską
1892 - rozpoczął malowanie kurtyny do Teatru Miejskiego w Krakowie
1894 IV 18 - na przedstawieniu komedii Józefa Blizińskiego "Chwast" publiczność Teatru Miejskiego po raz pierwszy zobaczyła kurtynę Siemiradzkiego
1898 - przyjechał z córka Wandą do Krakowa na ślub krewnego, Józefa Siemiradzkiego
1898 - król Włoch mianował go komandorem Orderu Św. Maurycego i Łazarza
1903 - trumnę z prochami malarza złożono w krypcie na krakowskiej Skałce

źródła

Wiesława Górska, Henryk Siemiradzki, Edipresse Polska, Warszawa 2007;

Andrzej Ryszkiewicz, Malarstwo polskie. Romantyzm, historyzm, realizm, AURIGA, Warszawa 1989;

Franciszek Stolot, Henryk Siemiradzki, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2001;

Dmitrij Szelest, Lwowska Galeria Obrazów malarstwo polskie, AURIGA, Warszawa 1990