Walery Rzewuski
(14 kwietnia 1837 Kraków – 18 listopada 1888 Kraków)
fotograf, działacz społeczny
rodzina
syn niezbyt zamożnych mieszczan, Mikołaja i Józefy z Szyszkowskich
biogram
Jeden z pierwszych fotografików krakowskich, był właścicielem słynącego z nowoczesnego wyposażenia znanego zakładu fotograficznego przy ul. Kolejowej 27 (Westerplatte 11), w pałacyku, który w latach 1976-2001 był siedzibą konsulatu ZSRR.
Jego zdjęcia portretowe charakteryzowały się techniczną precyzją, doskonałą kompozycją i znakomitym oświetleniem. Posługiwał się metodą mokrego kolodionu i bromożelatynową. Fotografował powstańców
w powstańczym obozie Langiewicza, zajmował się też fotografią plenerową, jeden z pierwszych fotografów Tatr. Jego fotografie, także stereoskopowe, przedstawiają Kraków i jego zabytki. Jest autorem pierwszej panoramy Krakowa sfotografowanej od strony Podgórza, na którą złożyły się trzy oddzielnie wykonane fotografie o łącznej długości 85 cm.
Jest twórcą cyklu fotografii uczestników żywych obrazów, według "Ogniem i mieczem" Henryka Sienkiewicza w inscenizacji Juliusza Kossaka oraz inscenizowanych scen z dzieł literackich i legend. Wykonał pierwsze serie i albumy fotograficzne portretujące: Helenę Modrzejewską, Wincentego Rapackiego (ojca), Antoninę Hoffman, Feliksa Bendę, Bolesława Ładnowskiego.
Fotografował Tatry, zasłynął jako autor fotografii etnograficznych: chłopów z okolic Krakowa, górali przy pracy, tradycyjnych obrzędów i zabaw ludowych. Jego fotografie etnograficzne stały się pierwowzorem drzeworytów wykorzystanych w latach 1871 i 1873 w wydawnictwie Oskara Kolberga "Lud". Fotografował mistrzów polskiego malarstwa: Aleksandra Gryglewskiego, Juliusza Kossaka i Andrzeja Grabowskiego. Jako jedyny zawarł z Janem Matejką umowę na wykonywanie i sprzedaż reprodukcji z jego dzieł. Liczne drzeworyty według fotografii Rzewuskiego zamieszczał „Tygodnik Ilustrowany”.
Został radnym, był przewodniczącym komisji pożarniczej i ekonomicznej, członkiem komisji: wodociągowej, plantacyjnej, kontrolującej i uporządkowania miasta. Jako członek Rady Miejskiej dwukrotnie zgłaszał wniosek budowy nowego budynku teatralnego, a wynikiem tych starań było zatwierdzenie wniosku i rozpoczęcie budowy Teatru Miejskiego. Zabiegał również o zasypanie starego koryta Wisły, budowę Muzeum Narodowego czy wystawienie pomnika Adama Mickiewicza.
Wybudował dom przy ulicy Kolejowej (dzisiaj Westerplatte), gdzie stworzył nowoczesne atelier i laboratorium. Po jego śmierci dom miał być przeznaczony na szkołę fotograficzną, ale miasto, które było spadkobiercą, nigdy się z tego zobowiązania nie wywiązało. Pozostawił też w testamencie odpowiednie kwoty na rozpisanie konkursu na polski podręcznik dla fotografów.
Pochowany na Cmentarzu Rakowickim (kwatera 25, rząd wschodni, po prawej Jellonków). Zakład fotograficzny pod firmą Walery Rzewuski prowadził przez kilka lat jego brat Lesław, który odsprzedał go następnie Józefowi Sebaldowi.
wybrane prace:
1860 - Kraków i jego zabytki: dzielnica Śródmieście, wnętrze kościoła Mariackiego i ołtarz Wita Stwosza oraz Obserwatorium Astronomiczne
1864 - Collegium Maius
1868 - Sukiennice
1869 - insygnia króla Kazimierza Wielkiego
1877 - sarkofag króla Stefana Batorego
teksty:
1877 - Czy można zasypać starą Wisłę?
1879 - wraz z W.L. Anczycem Czy potrzebny nowy teatr w Krakowie?
1883 - Gdzie postawić pomnik Mickiewicza?
1883 - Jeszcze kilka uwag i dokumentów w sprawie pomnika Mickiewicza
kalendarium
1851-1856 - kształcił się w Instytucie Technicznym w Krakowie
1857-1858 - studiował w Instytucie Wiedeńskim technologię chemiczną, jednak choroba serca nie pozwoliła mu na ukończenie studiów
1859 - powrócił do Krakowa i zaczął pracować jako fotograf w pierwszej pracowni, niewielkim pokoiku przy ulicy Grodzkiej 83 (obecnie 30)
1859 - jako pierwszy fotograf rozpoczął fotografowanie Tatr
1860 - wykonał pierwszą panoramę Krakowa sfotografowaną od strony Podgórza
1861 - prowadził zakład fotograficzny przy ulicy Krupniczej 5
1862 - przeniósł zakład na ulicę Kopernika 29
1863-1864 - podczas powstania styczniowego fotografował powstańców
1864-1867 - przy ulicy Kolejowej 27B (obecnie Westerplatte 11) wzniósł własny dom wg projektu F. Księżarskiego
1867 - uruchomił pracownię we własnym domu przy ulicy Westerplatte 11
1869-1888 - był członkiem Rady Miejskiej
1870 - jako pierwszy fotograf krakowski wydał ulotkę reklamową
1882 VI 2 - Rada Miejska na jego wniosek powołała komitet obchodów 200 - lecia odsieczy wiedeńskiej
1884 - wykonał cykl fotografii uczestników żywych obrazów, wg "Ogniem i mieczem" Henryka Sienkiewicza w inscenizacji Juliusza Kossaka
źródła:
Antoni Kleczkowski, Walery Rzewuski. Obywatel m. Krakowa, Radca miejski. Rys jego życia i działalności publicznej na podstawie dokumentów i zebranych materjałów, Kraków 1895
Jerzy Koziński, Fotografia krakowska 1840-1914, Kraków 1978
Katarzyna Kudłacz, Noty o fotografach i zakładach fotograficznych [w:] Katarzyna Kudłacz, Marta Miśkowiec, Katalog winiet krakowskich zakładów fotograficznych, Kraków 2008, s. 324-328
Wanda Mossakowska, Aneks [w:] Fotografia od dagerotypu do galerii Hybrydy, Warszawa 2008, s. 44-45
Wanda Mossakowska, Walery Rzewuski (1837-1888) fotograf. Studium warsztatu i twórczości, Wrocław 1981
Jacek Purchla, Jeszcze o pracowni fotograficznej Walerego Rzewuskiego, „Rocznik Krakowski”, t. LV, 1989, s. 259-262
Marek Żukow-Karczewski, Pałace Krakowa. Pałac Walerego Rzewuskiego, „Echo Krakowa”, 2 (13063) 1990