Tadeusz Henryk Pawlikowski

(9 listopada 1861 Medyka – 28 września 1915 Kraków)

reżyser, krytyk teatralny i muzyczny, dyrektor teatrów w Krakowie i Lwowie

rodzina

syn Mieczysława (1834–1903), pisarz, dziennikarz, działacz polityczny, i Heleny Dzieduszyckiej (1837–1918)

brat Jana Gwalberta (1860–1939), ekonomista, rolnik, historyk, taternik, polityk, żona Wanda Abramowicz (1863–1964) 

poślubił około 1880 roku Idalię Kotarbińską 

biogram

           Studiował w konserwatorium w Lipsku (skrzypce, fortepian), w Weimarze (kompozycja), w Dreźnie (dyrygentura). W czasie tych studiów poznał F. Liszta, który poradził mu obrać zawód reżysera i dyrygenta operowego. Studia reżyserskie odbył pod kierunkiem J. Savitsa w Weimarze i L. Chronegka w Meiningen. Po powrocie do kraju wstąpił do prowincjonalnej trupy, z którą objeżdżał Galicję, a następnie wrócił do Krakowa. Po powrocie został recenzentem teatralnym i muzycznym w „Nowej Reformie”, pisywał również recenzje muzyczne w „Czasie”. Objął dyrekcję i kierownictwo artystyczne Teatru Miejskiego w Krakowie (od 1909 im. J. Słowackiego) oraz teatru lwowskiego, położył ogromne zasługi dla rozwoju obu tych scen. Objąwszy kierownictwo teatru krakowskiego przez pierwsze pięć tygodni wystawiał utwory Fredry, Mickiewicza, Zabłockiego, Korzeniowskiego i innych, w sumie 23 sztuki 13 polskich autorów. Dążył do stworzenia repertuaru opartego na wybitnych dziełach polskiej literatury dramatycznej, stymulował rozwój rodzimej dramaturgii, umożliwiając wystawianie sztuk początkującym autorom. W ciągu sześciu lat wystawił sztuki 84 autorów polskich.

           Za jego dyrekcji debiutowali między innymi J. Kasprowicz, J.A. Kisielewski, T. Miciński. S. Przybyszewski, L. Rydel i S. Wyspiański, wprowadził na sceny polskie utwory współczesnych dramaturgów europejskich, między innymi A. Czechowa, M. Gorkiego, G. Hauptmanna, H. Ibsena, M. Maeterlincka, G.B. Shawa, A. Schnitzlera, A. Strindberga. Dążył do zarzucenia praktyki powierzania aktorom ról jednorodnych warsztatowo i wykształcenia wszechstronnych odtwórców dramaturgii przełomu wieków, propagował nowoczesne środki inscenizacji teatralnej (autentyzm dekoracji, kostiumów i rekwizytów, oświetlenie i dobór efektów dźwiękowych, mistrzowskie opracowanie scen zbiorowych). Jako pierwszy w Polsce wprowadził przedstawienia benefisowe na dochód personelu technicznego teatru.

           W „Słowniku biograficznym teatru polskiego” czytamy: Był ostatnim w szeregu „wielkich panów” wspierających w Galicji teatr polski swym majątkiem i doświadczeniem... .

           Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim (kwatera X, rząd południowy, miejsce 9), jego imieniem nazwano ulicę w dzielnicy Stare Miasto, na domu przy placu Matejki 6, w którym mieszkał, umieszczono tablicę pamiątkową.

kalendarium

1880–1882 - studiował w konserwatorium w Lipsku

1882–1883 – studiował w Weimarze

1884–1885 – studiował Dreźnie

1885 – powrócił do Krakowa

1885–1889 - recenzent teatralny i muzyczny w „Nowej Reformie”

1889 – wprowadził przedstawienia benefisowe

1893 VIII 1 - 1899 i 1913–1915 – był dyrektorem Teatru Miejskiego w Krakowie

1896 XI 14 – z jego inicjatywy pokazano w Teatrze Miejskim po raz pierwszy „Żywe Fotografie przedstawione za pomocą „Kinematografu” wynalazku pp. Augusta i Ludwika Lumieŕe z Lyonu

1900–1906 – dyrektor teatru lwowskiego

1951 – jego imieniem nazwano ulicę w I dzielnicy Stare Miasto na Piasku łącząc się z ul. Ambrożego Grabowskiego

źródła: 

Franciszek Pajączkowski Teatr lwowski pod dyrekcją Tadeusza Pawlikowskiego 1900-1906, Kraków 1961

Alicja Okońska Stanisław Wyspiański Warszawa 1971