Tomasz Pryliński
(24 VIII 1847 Warszawa – 15 XI 1895 Thalkirchen koło Monachium)
architekt, konserwator zabytków
rodzina
syn Tomasza, adwokata, i Ludwiki z Jastrzębskich
biogram
Do gimnazjum uczęszczał w Warszawie i tam w okresie przedpowstaniowym był na krótko aresztowany. Studiował w Bawarskiej Szkole Politechnicznej w Monachium, później na politechnice w Zurychu.
Po przejściowym pobycie w Belgii, osiadł w Krakowie, gdzie pracował początkowo jako inżynier rolnictwa, przy parcelacji gruntów dla Banku Galicyjskiego. Później skoncentrował się na pracy architekta i budowniczego. Był architektem Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń „Florianka".
Prowadził przebudowę Sukiennic - łącząc elementy neogotyckie z neorenesansowymi, realizacja przyniosła mu rozgłos, wzbudzając jednocześnie wiele krytycznych zastrzeżeń.
Projektował małą architekturę, projektował i restaurował budynki mieszkalne i użyteczności publicznej. Zaprojektował sarkofag J.I. Kraszewskiego na Skałce i pamiątkową tablicę ku czci L. Rydla w kościele św. Anny. Preferował formy klasyczne renesansu włoskiego, czasami wprowadzał elementy zaczerpnięte z rodzimej architektury, przede wszystkim późnogotyckiej. Wykonał także wiele projektów monumentalnych gmachów, których nie zrealizowano (między innymi Pałac Sztuki, Teatr Miejski, Dom Rządowy przy ul. Basztowej).
Jego dziełem są także między innymi domy „Pod Koroną” i „Pod Berłem” w Krynicy, fasada kościoła parafialnego w Wadowicach.
W kościele św. Krzyża znajduje się tablica z jego popiersiem sygnowanym przez Z. Langmana.
Pochowany został na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera IX, rząd południowy, miejsce po lewej Wolskich).
wybrane prace:
1872 - zaprojektował dom przy ulicy Basztowej 4 (przebudowany w 1934 roku)
1872 - odrestaurował kamienicę Pod Krukami przy Rynku Głównym 25 dla Banku Galicyjskiego
1873 - 1875 - przebudował i odrestaurował (wspólnie z J. Matusińskim) dom Jana Matejki przy ulicy Floriańskiej 41
1875 - 1876 - restaurował kościół Wizytek
1875 - 1879 - prowadził przebudowę Sukiennic
1878 - był autorem projektu berła ofiarowanego Janowi Matejce przez miasto Kraków
1879 - 1886 - zbudował (wspólnie z T. Stryjeńskim) tzw. Floriankę przy ulicy Basztowej 6 - 8
1880 - 1882 - przygotował plany sytuacyjne i nowatorską wówczas dokumentację fotograficzną restauracji Zamku Królewskiego na Wawelu
1881 - 1884 - restaurował Pałac Biskupi
1883 - 1885 - prowadził restaurację katedry w Przemyślu
1884 - rozbudował (wraz z T. Stryjeńskim, S. Krzyżanowskim, J. Matusińskim i K. Knausem) budynek przy ulicy Basztowej 9
1884 - 1890 - zbudował Zakład Fundacji Helclów dla nieuleczalnie chorych
1889 - zbudował (wraz z K. Knausem) Kasyno Wojskowe przy ulicy Zyblikiewicza 1
kalendarium
1862 - 1866 - studiował w Monachium
1866 - 1869 - studiował w Zurychu, gdzie ukończył politechnikę
1869 - rozpoczął pracę w Krakowie, gdzie zajmował się systemami nawadniania i drenowania w rolnictwie
1870 - odbył podróże studyjne do Francji, Niemiec i Włoch
1873 - został kierownikiem technicznym w Banku Parcelacji i Budowy
1874 XII 7 - Rada Miejska powierzyła mu opracowanie projektu odbudowy Sukiennic
1880 - 1882 - przygotował plany sytuacyjne i nowatorską wówczas dokumentację fotograficzną restauracji Zamku Królewskiego na Wawelu
1996 - otrzymał w Krakowie ulicę w dzielnicy Dębniki (Pychowice), boczną ulicy Krasowej