(? - 29 XI 1291 Tarczek (woj. świetokrzyskie))

kanclerz Bolesława Wstydliwego, biskup krakowski

rodzina

syn komesa Jazdona (Jaśka, Jacka) herbu Półkozic, który w Przemykowie na "Winnicy" wybudował zamek
brat: Wojsław (Wisław), w 1256 podsędek sandomierski, w 1258 kasztelan małogojski i w 1285 komes, podkomorzy krakowski
siostra: żona Prandoty (syna Warsza, kasztelana krakowskiego) z rodu Rawitów

biogram

           Według niepotwierdzonej tradycji wsławił się w bitwie pod Legnicą.
           Swoją karierę duchowną rozpoczął jako komornik, a później kapelan biskupa Prandoty.
           Najprawdopodobniej zdobył wykształcenie w zakresie sztuk wyzwolonych i prawa kanonicznego, gdyż występuje w źródłach z tytułem submagistra w scholasterii krakowskiej (szkole wawelskiej).
           Był kanclerzem księcia zwierzchniego Bolesława V Wstydliwego. Po śmierci biskupa Prandoty, chociaż nie miał święceń kapłańskich (był tylko diakonem), został wybrany biskupem krakowskim. W Lelowie w ciągu ośmiu dni otrzymał wszystkie stopnie święceń kapłańskich wraz z sakrą biskupią. Chociaż był wtedy Wielki Post, Janusz I dał mieszkańcom Krakowa dyspensę i odbyły się z tej okazji zabawy połączone z tańcami.
           W trakcie swojej długiej posługi na stanowisku biskupa krakowskiego dbał o nadania i przywileje dla Kapituły Krakowskiej, kościołów i klasztorów oraz ziem będących w jurysdykcji kościoła. Prowadził politykę oddzielenia Kościoła od Państwa, przez co wszedł w konflikt z Bolesławem i Leszkiem Czarnym.
           Początkowo popierał Przemysła II w jego staraniach o objęcie tronu dzielnicy krakowskiej, następnie przeszedł na stronę Wacława II, za co uzyskał przywilej dla Kościoła i rycerstwa nadany w Lutomyślu, gwarantujący prawa stanowe rycerstwu małopolskiemu.
           Ufundował altarie dla trzech ołtarzy w katedrze krakowskiej: św. Wojciecha, św. Małgorzaty i św. Leonarda oraz uposażył je odstępując dziesięcinę stołową ze wsi: Kalina, Zielenina, Chociegi i Rzepek. Odstąpił także dziesięcinę kościołowi parafialnemu w Mikułowie ze wsi biskupich Przedczyc, Toporowic i Targoszy.
           Został pochowany w Katedrze Wawelskiej.

kalendarium

1241 IV 9 - prawdopodobnie brał udział w bitwie pod Legnicą
1253 - występuje w źródłach z tytułem submagistra
1262 lub 1263 - 1266 - sprawował urząd kanclerza księcia zwierzchniego Bolesława V Wstydliwego
1266 X 9 - został wybrany przez kanoników krakowskich na biskupa krakowskiego
1266 X 28 - w Uniejowie arcybiskup gnieźnieński Janusz I herbu Grzymała potwierdził wybór kanoników krakowskich
1267 III 12 - arcybiskup wyświęcił elekta na kapłana
1267 III 13 - konsekrował go na biskupa krakowskiego
1267 VI - wystąpił w roli gospodarza podczas wizyty legata papieża Klemensa IV, kardynała Gwidona z zakonu Cystersów
1267 X 16 - uczestniczył w synodzie prowincjalnym w Dankowie (woj. śląskie)
1268 VIII 30 - uczestniczy jako świadek przy przekazaniu przez księżnę Salomeę relikwii Świętych, kielichów i ornat klasztorowi dla klarysek w Skale
1270 IX 20 - uczestniczył w synodzie prowincjalnym w Sieradzu (woj. łódzkie)
1271 I - dwaj rycerze z rodu Toporczyków, Otto i Żegota napadli na dwór biskupa w Kunowie, uprowadzili i wywieźli go do Sieradza oddając go w ręce Leszka Czarnego, który przez miesiąc więził go w zamku
1271 II 3 - uposaża altarystów (duchownych opiekujących się ołtarzami) przy kościele krakowskim dla trzech ołtarzy ku czci św. Wojciecha, św. Małgorzaty i św. Leonarda ufundowanych przez Hermana z Leodium kanonika krakowskiego w dziesięciny stołowe
1273 V 15 - odstąpił kapitule krakowskiej dział we wiosce Skrzyszowice
1281 V 17 - w Wawrzeńczycach przeprowadził ugodę pomiędzy rektorem kościoła w Bodzanowie a klasztorami w Staniątkach i Ołoboku
1281 - był arbitrem w sporach między Leszkiem Czarnym i św. Kingą, (rzucił interdykt i klątwę na Leszka Czarnego)
1284 XII 8 - podpisał korzystną ugodę z Leszkiem Czarnym, jako zadośćuczynienie za niewolę Leszek miał zapłacić biskupowi w ciągu sześciu lat aż 6000 grzywien srebra, jako zastaw na 3000 grzywien miały służyć dochody z Nowego Korczyna, a na drugie 3000 wieś Konary oraz rękojmia jego możnych rycerzy
1285 I 6 - spotkał się wraz z innymi biskupami pod przewodnictwem Jakuba Świnki, arcybiskupa gnieźnieńskiego, na synodzie w Łęczycy. Biskupi potwierdzili tam klątwę biskupa wrocławskiego Tomasza II Zaremby na księcia wrocławskiego Henryka IV Prawego. Podjęto decyzję aby duszpasterze posługiwali się językiem polskim
1285 VI 29 - gościł w Krakowie arcybiskupa Jakuba Świnkę wraz z biskupami polskimi, poskarżyli się znowu, na postępowanie Henryka IV, tym razem do świeżo wybranego papieża Honoriusza IV
1291 - na jego ręce Wacław II wydał przywilej w Lutomyślu
1292 V 6 - wystawił dla kapituły krakowskiej dokument o ufundowaniu nabożeństw żałobnych za zmarłych biskupów i niektórych kanoników, oraz spłacie ich długów ;

źródła

Przeździecki Aleksander, Paweł z Przemankowa. Rys historyczny z drugiej połowy XIII wieku w Polsce z nieznanych po większej części lub mało znanych źródeł skreślony, Warszawa 1851

Łętowski Ludwik, Katalog biskupów, prałatów i kanoników krakowskich, Kraków 1852