Józef Olechowski

Oleszko

(28 IV 1735 Lubartów – 18 I 1806 Kraków)

biskup sufragan krakowski

rodzina

syn mieszczanina Pawła Oleszki i Marianny z Kwiatkowskich

biogram

           Kształcił się w Akademii Zamojskiej oraz w seminarium duchownym księży misjonarzy w Lublinie. Po otrzymaniu święceń kapłańskich został przez biskupa Sołtyka powołany na stanowisko notariusza apostolskiego w krakowskiej Kurii diecezjalnej, z prawem używania jako znaku notariuszowskiego herbu Ratułd.

           Przed uwięzieniem i wywiezieniem do Rosji Sołtyk przekazał rządy w diecezji krakowskiej sufraganowi Franciszkowi Potkańskiemu oraz Olechowskiemu jako oficjałowi generalnemu. Potkański był związany z konfederacją barską i musiał opuścić diecezję, więc rządy aż do powrotu Sołtyka sprawował Olechowski. Biskup krakowski dodatnio ocenił działalność Olechowskiego w czasie swej nieobecności i mianował go audytorem sądu biskupiego. Otrzymał wieś Krzyżanowice, był plebanem w Sławkowie, Stopnicy i Obrazowie, kanonikiem sandomierskim, kieleckim i kustoszem olkuskim.

           Olechowski brał udział w pracach Komisji Edukacji Narodowej, wchodząc w skład deputacji, która pod przewodnictwem Hugona Kołłątaja przystąpiła reformy Wydziału Teologicznego Akademii Krakowskiej.

           Spór pomiędzy biskupem (z postępującymi objawami choroby umysłowej) a kapitułą krakowską Olechowski początkowo usiłował łagodzić, w końcu przyłączył się do kapituły, protestując przeciw zarządzeniu Sołtyka, nakazującemu kanonikom przybranie koadiutorów, i zaprosił wraz z kapitułą biskupa Michała Poniatowskiego do objęcia rządów w diecezji. Odsunięcie chorego Sołtyka i wywiezienie go do Kielc wywołało ogromne oburzenie, zwłaszcza przeciw Olechowskiemu, obarczonemu przez opinię publiczną odpowiedzialnością za postępowanie kapituły. Zarzucano mu, iż doprowadził do odsunięcia Sołtyka, za namową Poniatowskich, dążących do zawładnięcia dobrami biskupstwa krakowskiego.

           Nowy administrator biskup Poniatowski, doceniając doświadczenie Olechowskiego, przelał na niego faktyczne rządy diecezją. Olechowski wywiązywał się dobrze ze swoich obowiązków i zyskał poparcie zarówno kapituły krakowskiej, jak i kleru diecezjalnego.

           Po podziale diecezji krakowskiej, w wyniku pierwszego rozbioru Polski, cesarz Józef II nosił się z zamiarem powołania Olechowskiego na stanowisko biskupa tarnowskiego. Gdy rządy w diecezji objął biskup F. Turski Olechowski został przez niego odsunięty od wpływu na sprawy publiczne, umocnił tylko swoją pozycję w kapitule krakowskiej obejmując urząd cenzora i sędziego członków kapituły.

           Wraz z 12 członkami kapituły zgłosił swój akces do konfederacji targowickiej, a w czasie powstania kościuszkowskiego w imieniu kapituły skarżył się wobec Kołłątaja na uciążliwe świadczenia ponoszone na rzecz insurekcji i starał się ograniczyć rekwizycje naczyń liturgicznych oraz innych kosztowności, przeprowadzane przez władze. Z drugiej jednak strony ofiarował na rzecz powstania cztery konie z zaprzęgiem i woźnicą. Po trzecim rozbiorze, gdy Kraków został włączony do Austrii, poświęcił dużo energii obronie praw majątkowych kapituły krakowskiej.

           Po śmierci biskupa Turskiego został wybrany administratorem diecezji i urząd ten sprawował do czasu zatwierdzenia na stanowisko ordynariusza krakowskiego biskupa Gawrońskiego. Przez 4 lata rządów biskupa Olechowskiego narzucono diecezji krakowskiej austriacką biurokrację. Zasypano ją dekretami rządowymi i rezolucjami. Bez zgody i aprobaty rządu nie można było ogłosić jakiegokolwiek edyktu kościelnego. Doświadczenie biskupa z czasów administrowania diecezją w czasie nieobecności biskupa Sołtyka bardzo się tutaj przydawało. W Archiwum Kurii Krakowskiej z tego okresu do dzisiaj przechowywane jest 9 tomów różnych zarządzeń i dokumentów. W tym czasie Austriacy odebrali i rozebrali na Wawelu kościoły św. Michała i św. Jerzego, sprzedano kościółek św. Gertrudy, a kościół św. Katarzyny wraz z klasztorem augustianów zamieniono na magazyn wojskowy. W krużgankach klasztoru dominikanów urządzono magazyn i lazaret wojskowy. W swoich działaniach Olechowski wspierał inicjatywy Sejmu Czteroletniego, dbał o kształcenie, wychowanie i dyscyplinę duchowieństwa. Napisał kilka rozpraw, między innymi o dziesięcinach.

          W testamencie przekazał część majątku Szpitalowi Św. Łazarza, a bibliotekę księżom misjonarzom na Stradomiu oraz uposażył kleryków w seminarium krakowskim.

           Pochowany w Katedrze Wawelskiej.

wybrane publikacje:

1786 - Wiadomości o Księstwie Siewierskim

kalendarium

1754 - został bakałarzem atrium i filozofii

1759 – zmienił nazwisko z Oleszko na Olechowski

1759 - otrzymał święcenia kapłańskie

1760 III 22 – został powołany na stanowisko notariusza apostolskiego w krakowskiej Kurii diecezjalnej

1763 - uzyskał tytuł doktora praw Akademii Krakowskiej

1765 - został sędzią surogatem i kanonikiem katedralnym krakowskim

1765 - uczestniczył w wizytacji Akademii Krakowskiej odbytej z inicjatywy biskupa Sołtyka

1767 – 1773 - po uwięzieniu przez Rosjan biskupa K. Sołtyka zarządzał diecezją jako oficjał i wikariusz generalny

1767 XI 21 – mocą breve Stolica Apostolska zaaprobowała jego nominację na oficjała i wikariusza generalnego

1768 - 1772 – odnowił zniszczony budynek pałacu Górków (zamurował krużganki i wykonał nową polichromię)

1775 - został archidiakonem krakowskim

1778 - wchodził w skład deputacji, która pod przewodnictwem Hugona Kołłątaja przystąpiła do reformy Wydziału Teologicznego Akademii Krakowskiej

1779 - otrzymał probostwa i wieś Krzyżanowice

1780 – przewodniczył ceremonii otwarcia trumny bł. Stanisława Kazimierczyka CRL - u Kanoników Regularnych

1782 - oskarżany o usunięcie z Krakowa chorego biskupa Sołtyka

1783 – 1791 - zarządzał diecezją w imieniu administratora, biskupa płockiego M. Poniatowskiego

1786 - po rezygnacji Potkańskiego z sufragani krakowskiej zajął jego miejsce

1786 VII 1 - po przeprowadzonym procesie, ogłosił urzędowo autentyczność cudu uzdrowienia Tekli Bobrowskiej w Kaplicy Matki Bożej na Jasnej Górze. Orzeczenie to nadało Obrazowi Matki Bożej Jasnogórskiej nazwę "Cudowny"

1786 VII 16 - prekonizowany przez papieża jako biskup uranopolitański, otrzymał w Pułtusku sakrę biskupią z rąk biskupa Krzysztofa Szembeka

1786 – został odznaczony przez Stanisława Augusta Poniatowskiego Orderem Św. Stanisława

1786 – z jego inicjatywy powstał w Stopnicy jeden z pierwszych w Polsce cmentarzy ulokowanych poza obrębem miejskich murów

1787 – gdy katedrę na Wawelu odwiedził król Stanisław August Poniatowski powiedział mu w swoim przemówieniu: Tyle ta bazylika ma związków z dziejami narodu polskiego, tyle z epokami pomyślności i różnych przypadków tej monarchii, iż gdyby żadnej nie było pisanej historii krajów polskich, ściany i marmury jej w większej części poznać by ją dały

1794 – został prowizorem domu księży emerytów przy kościele Św. Ducha

1791 I – diecezję krakowską objął biskup F. Turski

1795 – biskup Turski pozbawił go przysługującego mu jako archidiakonowi prawa egzaminowania kleryków przed święceniami

1800 IV 7 – 1804 – pełnił obowiązki wikariusza kapitulnego diecezji krakowskiej