Kazimierz Ignacy Nitsch

Żegota, Dawny Bakałarz

(1 lutego 1874 Kraków – 26 września 1958 Kraków)

językoznawca

rodzina

syn Maksymiliana (1843-1890), architekta, i Marii ze Studzińskich (1846–1924)

rodzeństwo: Leonard Adolf (1872–1918), żona Helena Maria Radwańska

w 1913 poślubił Anielę Gruszecką (1884–1976)

biogram

           Studiował polonistykę na UJ, językoznawstwo indoeuropejskie w Pradze i fonetykę eksperymentalną w Paryżu. Zaangażowany w działalność oświatową Towarzystwa Szkoły Ludowej i Towarzystwa Uniwersytetu Ludowego im. Adama Mickiewicza, a następnie w działalność naukową na Uniwersytecie Jagiellońskim.
           Aresztowany został w ramach Sonderaktion Krakau, więziony w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen, po powrocie do Krakowa uczestniczył w tajnym nauczaniu, organizował konspiracyjne posiedzenia językoznawców i historyków literatury. Należał do wielu krajowych i zagranicznych towarzystw naukowych, otrzymał doktorat honoris causa uniwersytetów w Paryżu i Sofii.
           Zajmował się dialektologią, historią języka polskiego oraz onomastyką. Dokonał pierwszego syntetycznego opracowania dialektów polskich, prowadził badania nad rymem staropolskim, rozwojem sztuki rymowania oraz poszukiwał związków między gwarą a językiem artystycznym.
           Autor ponad 700 prac, inicjator i redaktor dwóch pierwszych tomów Małego atlasu gwar polskich oraz przewodniczący komitetu redakcyjnego Słownika staropolskiego. Twórca (wraz z Janem Rozwadowskim i Janem Łosiem) tzw. krakowskiej szkoły językoznawczej.
           Odznaczony między innymi Krzyżem Wielkim i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.
           Pochowany na cmentarzu Rakowickim (Pas KC północny, grobowiec rodzinny). Jego nazwiskiem nazwano ulicę w VII dzielnicy Zwierzyniec na Woli Justowskiej, wybiegającą z ul. Sarnie Uroczysko.

wybrane publikacje:

1903 – Stosunki pokrewieństwa języków lechickich

1907 - Dialekty polskie Prus Wschodnich
1907 - Dialekty polskie Prus Zachodnich

1909 - Dialekty polskie Śląska

1911 – Mowa ludu polskiego
1912 - rozprawa Z historii polskich rymów

1925 – O nowych rymach

1934 – Atlas językowy polskiego Podkarpacia
1948 - Z historii polskiego słownictwa
1954 - 1958 - Wybór pism polonistycznych t. 1-3

1957 - Dialekty języka polskiego
1957 - 1959 Mały atlas gwar polskich t. 1 - 2;

kalendarium

1891-1895 - studiował polonistykę na UJ

1895 – nauczyciel języka polskiego w gimnazjum św. Anny w Krakowie

1897 – zdał egzamin nauczycielski
1898 V – uzyskał dyplom doktorski

1899 IX – został nauczycielem gimnazjalnym w Jarosławiu

1900 – powrócił do Krakowa i został profesorem gimnazjum św. Anny
1903-1904 - studia w Pradze i Paryżu

1904 – po powrocie rozpoczął badanie dialektów pomorskich
1907-1909 - przebywał w Wiedniu, Zagrzebiu, Belgradzie, Sofii, Moskwie i Petersburgu

1908 – habilitował się pod kierunkiem Jana Rozwadowskiego na podstawie pracy Stosunki pokrewieństwa języków lechickich

1908 – założył „Rocznik Slawistyczny”
1911 - profesor nadzwyczajny UJ
1911 - członek Akademii Umiejętności (od 1919 PAU)
1913-1939 oraz 1945-1958 - inicjator i redaktor "Języka Polskiego"
1916 - profesor zwyczajny
1917-1920 - Uniwersytet Lwowski

1920 – wrócił na UJ objął stanowisko profesora filologii słowiańskiej
1920 - współtwórca Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego
1924-1936 - sekretarz Wydziału Filologicznego PAU, od 1946 prezes PAU
1925 - współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Językoznawczego

1928 – objął katedrę języka polskiego

1932 – został członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego

1939 – przeszedł na emeryturę, mianowany profesorem honorowym UJ

1939 XI 6 – aresztowany przez gestapo w Sonderaktion Krakau
1939-1940 - więziony w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen

1940 – powrócił do Krakowa, pracował w Bibliotece Jagiellońskiej

1941 – rozpoczął pracę w tajnym UJ
1945-1952 - kierownik Katedry Dialektologii Słowiańskiej na UJ 

1946-1952 - prezes PAU
1952-1957 - prezes PAN
1953 - kierownik Zakładu Językoznawstwa PAN
1953 - laureat nagrody państwowej I stopnia

1988 – w Instytucie Języka Polskiego PAN przy ul. Straszewskiego 29 wmurowano tablicę pamiątkową ku jego czci 

źródła: 

Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Kraków 2000