Dzisiejsza data:

Tekla Małachowska

(1 I 1764 – 22 XII 1829 Kraków)

filantropka

rodzina

córka Eliasza (około 1729 – 17 I 1805), starosty krakowskiego, i Ludwiki z Wielopolskich

rodzeństwo: Elżbieta (1755 – 1827), mąż Michał Bonawentura Potulicki, przyrodnik, ziemianin; Konstancja (1770 – 1805), mąż Józef Miroszowski; Piotr; Karolina (1770 – 1788), mąż Romuald Bystry, ziemianin; Józef (1775 – 1847), żona Petronela Jabłonowska

poślubiła: sierpień 1790 Piotr Małachowski (około 1730 – 1799), wojewoda krakowski, wniosła mu w posagu 100 tysięcy złp

biogram

            Wychowywała się pod opieką matki w zamku w Stopnicy, później opiekowała się nią w Mikuleńcach babka Ludwika z Mniszchów Potocka, hetmanowa koronna i kasztelanowa krakowska. Po śmierci Ludwiki Potockiej wróciła do Stopnicy i wkrótce została wydana za mąż za Piotra Małachowskiego. Po ślubie prowadziła dom otwarty dla ludzi różnych stanów i opcji politycznych.

            Po śmierci męża zamieszkała we wsi Siedliska pod Krakowem. Dworek w Siedliskach stał się domem dla wielu krewnych, a także miejscem spotkań towarzyskich i rozmów na tematy patriotyczne i społeczne.

            Do życia publicznego powróciła w okresie księstwa Warszawskiego. Wtedy przeniosła się do Krakowa, zamieszkała w pałacu Małachowskich, zajmującym narożnik Rynku Głównego i ulicy Szewskiej. Włączyła się w działania przy organizacji Towarzystwa Dobroczynności, została pierwszą prezeską Dam Towarzystwa Dobroczynności. Troszczyła się o swoich podopiecznych, organizowała koncerty charytatywne, bale, na których zbierała pieniądze dla Towarzystwa. Walory osobiste i działalność społeczno-charytatywna zyskały jej powszechny szacunek. Do grona przyjaciół zaliczali ją nie tylko przedstawiciele rodów magnackich osiadłych w Krakowie, ale także czołowi intelektualiści epoki, między innymi Jan Śniadecki.

           Testamentem zapisała 12 tys. złp na edukację dzieci w Niedźwiedziu. Została pochowana obok męża w Niedźwiedziu. Towarzystwo było bardzo wdzięczne protektorce za opiekę, dlatego uchwaliło, aby malowane na blasze portrety jej i Stanisława Mieroszewskiego zawiesić w kaplicy ubogich na Wawelu. Portrety te, odbite na miedzi, później rozpowszechnione zostały wśród członków Towarzystwa. Po śmierci Małachowskiej w kaplicy ubogich odprawiono żałobne nabożeństwo za jej duszę. Wygłoszone na nim wtedy kazanie ku czci Tekli Małachowskiej kilka lat później wpisano do pamiątkowej księgi zmarłych dobroczyńców Towarzystwa.

kalendarium

1790 VIII – poślubiła Piotra Małachowskiego

1799 – po śmierci męża osiadła we wsi Siedliska

1811 – 1827 – w Krakowie prowadziła gospodarstwo domowe wraz z siostrą Elżbietą Potulicką

1817 I 12 – na czwartym posiedzeniu Towarzystwa zaproponowała, aby zwrócić się do trzech państw zaborczych, pod których protekcją znajdował się Kraków, aby utworzyli fundusz na utrzymanie biednych będących pod opieką Towarzystwa: Franciszek I darował 4 200 złp, Aleksander I – 6666 złp a Fryderyk Wilhelm III 3672 złp

1817 I 14 – na prywatnym posiedzeniu w jej domu zaprosiła kilka dam z towarzystwa celem zorganizowania kwesty, efektem było już w styczniu zebranie 4 390 złp

1817 I 19 – złożyła na rzecz ubogich skrypt na 500 złp z prowizją ośm od sta 1817 II – została pierwszą prezeską Dam Towarzystwa Dobroczynności

1821 II 11 – Towarzystwo uchwaliło aby malowane na blasze przez Józefa Peszkę portrety jej i Stanisława Mieroszewskiego zawiesić w kaplicy ubogich na Wawelu

1830 I 16 – w kaplicy ubogich odprawiono żałobne nabożeństwo za jej duszę. Wygłoszone na nim wtedy kazanie ku czci Tekli Małachowskiej kilka lat później wpisano do pamiątkowej księgi zmarłych dobroczyńców Towarzystwa

źródła:

Mieroszewscy s. i s. (1964). Wspomnienia lat ubiegłych, przygot. do dr. Maria i Henryk Baryczowie. Kraków

Wawel-Louis J. (1890). Przechadzki kronikarza po Rynku krakowskim. Kraków Wężyk F. (1830). O życiu i zgonie Tekli z Wodzickich Małachowskiej Wojewodziny Krakowskiej, przez […], Senatora Kasztelana, byłego Senatu Królestwa Polskiego. Kraków