Józef Grzegorz Majer

(12 III 1808 Kraków – 3 VII 1899 Kraków)

lekarz, fizjolog, przyrodnik, antropolog, rektor UJ

rodzina

syn Jana, białoskórnika, i Marianny z Przybylskich

biogram

           Ukończył Gimnazjum św. Anny, zaczął studiować filozofię, matematykę i historię powszechną na Uniwersytecie Jagiellońskim, zapisał się na Wydział Lekarski UJ i uzyskał stopień doktora medycyny i chirurgii.
           Przedostał się do Warszawy, wziął udział w powstaniu listopadowym najpierw jako lekarz batalionowy, potem sztabowy. Po upadku powstania internowano go w Prusach, potem wrócił do Krakowa, gdzie poświęcił się pracy naukowej i nauczycielskiej.
           Odbył podróż naukową po Niemczech, następnie został profesorem farmakologii UJ. Został kierownikiem Katedry Fizjologii i jako pierwszy w Polsce wykładał tam antropologię. Przez pięć lat pozbawiony był katedry, ponieważ nie zgodził się wykładać w języku niemieckim, prowadził po polsku jedynie nieobowiązkowe wykłady z fizjologii i antropologii. Powrócił na stanowisko, pełnił dwukrotnie funkcję dziekana oraz dwukrotnie był rektorem UJ.
           Był czołowym organizatorem polskiego życia naukowego w XIX wieku. Przez wiele lat pełnił funkcję prezesa Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, doprowadził do zakończenia budowy siedziby Towarzystwa, z jego inicjatywy przekształcono Towarzystwo w Akademię Umiejętności, której został pierwszym prezesem. Był redaktorem i wraz z Fryderykiem Skoblem założycielem "Rocznika Lekarskiego" oraz współzałożycielem (wraz z Antonim Brykiem, Józefem Dietlem i F. Skoblem) "Przeglądu Lekarskiego". Wraz z Izydorem Kopernickim założył czasopismo antropologiczne "Zbiór wiadomości do antropologii krajowej". Organizował zjazdy lekarzy i przyrodników w Krakowie.
           Prowadził badania antropologiczne ludności Galicji, ich wyniki ogłosił wraz z I. Kopernickim. Autor ponad 160 publikacji głównie z zakresu historii medycyny, słownictwa lekarskiego oraz fizjologii i antropologii, a także podręczników. Jego staraniem ukazało się 19 tomów Zbioru wiadomości do antropologii krajowej, dzięki któremu, jak napisał J. Czekanowski: Polska południowa stała się stosunkowo najlepiej zbadaną częścią naszego kontynentu.
           Przewodniczył Komisji Antropologii i Komisji Językowej AU, był członkiem honorowym Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauki oraz Warszawskiego Towarzystwa Naukowego, a także doktorem honoris causa UJ i Uniwersytetu Lwowskiego.
           Pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Rakowickim (kwatera KB, miejsce po prawej).

wybrane publikacje:

1838 - wraz z F. Skoblem Słownik anatomiczno - fizjologiczny
1841 - Przegląd potworów rybich
1847 - O teorii samorództwa
1851 - O zębie jeżowca
1854 - Fizjologia układu nerwowego
1857 - Fizjologia zmysłów
1858 - Pogląd historyczny na Towarzystwo Naukowe Krakowskie z czasu jego związku z Uniwersytetem Jagiellońskim
1862 - Literatura fizjografii ziemi polskiej
1868 - Stanowisko Towarzystwa naukowego Krakowskiego wobec nauki i kraju
1877 - wraz z I. Kopernickim Charakterystyka fizyczna ludności galicyjskiej
1880 - Zgodność oscylacji liczby osób przy rozdzielaniu różnej ludności według wzrostu
1880 - O stuletnim życiu w krajach polskich w porównaniu z trwaniem życia prawidłowym

kalendarium

1824 - ukończył Gimnazjum św. Anny w Krakowie
1824 - 1825 - studiował fizykę i matematykę na Wydziale Filozoficznym
1825 - 1830 - studiował medycynę na Wydziale Lekarskim UJ
1831 - uzyskał stopień doktora medycyny i chirurgii
1831 - udał się do Warszawy by wziąć udział w powstaniu jako lekarz batalionowy
1833 VII - został bezpłatnym profesorem nadzwyczajnym farmakologii UJ
1833 X - został zastępcą profesora instytucji lekarskich UJ
1835 - został profesorem rzeczywistym
1838 - 1845 - założył i redagował "Rocznik Wydziału Lekarskiego UJ"
1845 - został profesorem fizjologii w Katedrze Fizjologii
1845 - 1848 i 1862 - 1863 - był dziekanem Wydziału Lekarskiego
1848 - 1877 - był kierownikiem Katedry Fizjologii UJ
1848 - 1851 i 1865 - 1866 - był rektorem UJ
1848 - 1852 i 1860 - 1873 - był prezesem Towarzystwa Naukowego Krakowskiego
1848 - zaproponował Adamowi Mickiewiczowi objęcie Katedry Historii Literatury Polskiej. Poeta propozycję przyjął, co jednak spotkało się ze znacznym sprzeciwem miejscowych kół konserwatywnych i Mickiewicz nigdy do Krakowa nie przyjechał
1856 - 1861 - nie zgodził się na prowadzenie wykładów w języku niemieckim, za co został pozbawiony katedry, którą objął ponownie dopiero po ustaniu germanizacji
1856 - 1873 - był pierwszym wykładowcą antropologii na UJ
1857 - został wiceprezesem, a potem prezesem Towarzystwa Naukowego Krakowskiego
1860 - został radnym m. Krakowa
1862 - został współzałożycielem "Przeglądu Lekarskiego"
1865 - powołał do życia Komisję Fizjograficzną Towarzystwa Naukowego Krakowskiego
1867 II 4 - został wybrany posłem na Sejm Krajowy
1867 - 1887 - był posłem na Sejm Krajowy
1869 - zorganizował w Krakowie I Zjazd Lekarzy i Przyrodników Polskich, udział wzięło 263 uczestników
1870 - utworzył Muzeum Przyrodnicze Towarzystwa Naukowego Krakowskiego

1870 VIII 7-8 – został wybrany posłem z okręgu Kraków na Sejm Krajowy
1872 - 1890 - był pierwszym prezesem Akademii Umiejętności
1874 - 1892 - przewodniczył Komisji Antropologicznej AU
1874 - został członkiem honorowym Towarzystwa Tatrzańskiego

źródła

Słownik biologów polskich (pod redakcją Stanisława Feliksiaka), Warszawa 1987