Kazimierz Mikulski
(10 II 1918 Kraków – 27 VII 1998 Kraków)
malarz, ilustrator, scenograf, poeta
biogram
Studia malarskie rozpoczął na Wydziale Malarstwa w krakowskiej ASP u Pawła Dadleza i Kazimierza Sichulskiego, w czasie okupacji niemieckiej kontynuował studia w Staatliche Kunstgewerbeschule Krakau u Fryderyka Pautscha. Po zakończeniu wojny uczył się aktorstwa i reżyserii w Studiu Dramatycznym przy Starym Teatrze w Krakowie. Został członkiem Grupy Młodych Plastyków, później był współzałożycielem i członkiem II Grupy Krakowskiej, prowadzonej przez Tadeusza Kantora. Występował w czasach okupacji, jako aktor, w Tadeusza Kantora eksperymentalnym, konspiracyjnym teatrze, a po wojnie związany był, jako aktor i reżyser z jego teatrem Cricot 2. Został współzałożycielem i przez lata scenografem i kierownikiem plastycznym Państwowego Teatru Lalki i Maski „Groteska". Był także autorem oprawy plastycznej kilkunastu filmów animowanych. Jego liryczne i melancholijne prace inspirowane były poetyką surrealizmu bliską sztuce P. Klee i J. Mirö, w płaskiej umownej przestrzeni teatralnej umieszczał nagie dziewczęta o wielkich oczach, zaczarowane zwierzęta, ukryte w gęstych zaroślach magiczne przedmioty. Do jego ulubionych tematów należały także tarcze strzelnicze, dzwoneczki, klatki, cygańskie cekiny i korale, ślimaki, owady i koty. W latach 70. w jego pracach nasiliły się akcenty niesamowitości i karykatury, ulegał także wpływom nowych kierunków, wprowadzając do obrazów elementy malarstwa materii, eksperymentował z formą kolażu.
Wziął udział we wszystkich Wystawach Sztuki Nowoczesnej w Krakowie i Warszawie. Prócz malarstwa, które dominowało w jego twórczości, uprawiał także rysunek, w tym rysunek ilustracyjny. Ilustrował między innymi przygody „Ferdynanda Wspaniałego”, bajki Bogdana Brzezińskiego, wiersze Antoniego Marianowicza. Zajmował się także poezją, autor wierszy i sztuk teatralnych dla Cricot 2, wykonał wiele projektów scenografii do inscenizacji teatralnych (głównie w Państwowym Teatrze Lalki i Maski „Groteska"), zajmował się również grafiką książkową, autor polichromii w Klinice Dziecięcej w Krakowie. Laureat wielu wyróżnień i nagród, odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim.
Był ważną i barwną postacią kulturalnego środowiska krakowskiego. Jeszcze na studiach został przez przyjaciół nazwany Balzakiem, ponieważ jego sylwetka bardzo przypominała figurę tego pisarza, przedstawioną przez wybitnego rzeźbiarza Augusta Rodina. Obaj też aby tworzyć potrzebowali spokoju, ciszy oraz izolacji od świata i byli wielbicielami czarnej kawy. Niemal codziennie odwiedzał kawiarnie „Warszawiankę” albo „Astorię”, by wypić filiżankę kawy. Był z natury niezwykle spokojnym i łagodnym człowiekiem i cechował się ogromną cierpliwością. Był raczej obserwatorem niż uczestnikiem burzliwych debat.
Mieczysław Porębski pisze: Twórczość Kazimierza Mikulskiego kojarzono niejednokrotnie z surrealizmem i zapewne słusznie, bo nie ma w Polsce artysty, który by równie jak on wniknął w samą istotę surrealistycznej dyscypliny, surrealistycznej inspiracji. Bliskie mu są - ścisłość i precyzja poetyckiego zapisu, odrzucenie logiki bezprzedmiotowej zarówno jako logiki formalnej […] aż po absurd, naiwność i stereotypowość włącznie. Od twórczości klasyków surrealizmu, różni jednakowoż Mikulskiego coś - co sprawia, że przy całej bliskości założeń nie jest on po prostu ich kontynuatorem […] Mikulski bynajmniej nie ukrywa, że powołane przez niego układy są układami konstruowanymi, i że ich automatyzm nie jest całkowicie dziewiczy, a rodząca się z niego poezja znaczeń - całkowicie niezamierzona.
Tadeusz Chrzanowski: Jest to świat metamorfoz gatunków i ich wyobcowania, świat wszędzie i nigdzie: pod przejaskrawionym często lub rozrzedzonym niebem, w zatrzymanym powietrzu, na jakichś preparatach ziemi i jej roślin. Ale metamorfoz szczególnych, bowiem zatrzymanych bez początku i bez dalszego ciągu.
wybrane prace:
1946 - Handlarz ryb
1948 - Jesienią przy szpitalach kasztany z gipsu, Odlot ostatniej lokomotywy
1955 – scenografia do Noc cudów K.J. Gałczyńskiego
1956 – pantonima Studnia czyli głębia myśli
1957 – sztuka Cyrk
1957 – grafika książki Menażeria Kapitana Ali
1959 – scenografia do Męczeństwo Piotra Ohey'a S. Mrożka
1959 - polichromia w Klinice Dziecięcej w Krakowie
1960 - Pamiątki, Jałowa ziemia
1965 - Obraz z perłami, Główna wygrana
1966 - grafika książki Ferdynand Wspaniały
1969 - Egzekucja owadów
1972 – scenografia Zwierzęta hrabiego Cagliostro A. Bursy
1972 - Spalimy czarownice
1972 – 1974 – kolaż Wizje końca świata przy czarnej kawie
1974 – Pornografia
1976 - Noc kotów
1980 - cykl Teatr lalek
kalendarium
1938 - 1939 - studiował w krakowskiej ASP
1940 - 1942 – studiował w Kunstgewerbeschule
1945 - 1946 - w Studiu Dramatycznym przy Starym Teatrze w Krakowie
1946 – został członkiem Grupy Młodych Plastyków
1956 V 12 - w Cricot 2 odbyła się premiera - pokazano Mątwę Witkiewicza w opracowaniu plastycznym Marii Jaremianki i w reżyserii Tadeusza Kantora oraz pantomimę Kazimierza Mikulskiego Studnia czyli głębia myśli w reżyserii autora i ze scenografią Jerzego Skarżyńskiego
1957 - współzałożyciel i członek II Grupy Krakowskiej
1948 - 1979 - scenograf i kierownik plastyczny Państwowego Teatru Lalki i Maski „Groteska"
1964 - odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski
1975 - odtwórca roli Pedla w Umarłej klasie T. Kantora
1975 – nagroda Prezesa Rady Ministrów
1979 – nagroda m. Krakowa
źródła:
Kazimierz Mikulski, Wiersze, Kraków 1991
Kazimierz Mikulski, Malarstwo, Warszawa 2004
Ludwik Jerzy Kern, Ferdynand Wspaniały, ilustr. Kazimierz Mikulski, Kraków 2003
Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000