Władysław Machejek

(25 II 1920 Chodów koło Miechowa – 21 XII 1992 Kraków)

poeta, prozaik, publicysta, działacz społeczny i polityczny

biogram

           Studiował w Wyższej Szkole Handlowej w Krakowie, podczas okupacji niemieckiej organizator grup Gwardii Ludowej i Armii Ludowej w regionie krakowskim. Po wojnie sekretarz Komitetu Powiatowego PPR w Nowym Targu (wspomnienia Rano przeszedł huragan, opisujące w tendencyjny sposób działalność antykomunistyczną oddziału partyzanckiego J. Kurasia „Ognia"). Redaktor naczelny „Głosu Pracy", „Echa Krakowa", „Dziennika literackiego”, „Życia Literackiego". Działacz PZPR, poseł na sejm.

           W twórczości nawiązywał do okresu walk partyzanckich, poruszał problematykę przemian społecznych i politycznych wsi polskiej po 1945 oraz kształtowania się władzy komunistycznej. Opublikował między innymi zbiór wierszy, powieści, zbiory opowiadań, szkiców, reportaży i wspomnień. Laureat wielu nagród i odznaczeń.

            Stanisław Barańczak jeden z esejów ze zbioru Książki najgorsze poświęcił analizie stylu i języka używanego przez Machejka. Ze względu na, jego zdaniem, swoistość stylu pisarskiego redaktora Machejka, Barańczak proponował określenie machejkizm (czasem także znany jako machejcyzm) na całokształt jego pisarskiej twórczości.

            To właśnie stanowi o istocie machejkizmu: nic nie powiedzieć sugerując jednocześnie, że coś się wie albo że sprawa jest powszechnie znana i oczywista. [...] Bardziej typowe dla machejkizmu są większe całości zdaniowe, w których chłopsko-partyzancka pieprzność i dosadność zderza się z partyjno-urzędniczym brakiem logiki i pustym frazesem. Produktem końcowym jest bełkot, przy którego pomocy tworzy się pozór jakiejś aktywnej i samodzielnej interwencji publicystycznej w „określonych” sprawach, jednocześnie zaś nie mówi się nic określonego, co pozwala skutecznie uniknąć kłopotów. Zdania takie tworzą prozę, która przeznaczona jest przede wszystkim do zapełniania wyznaczonego miejsca w gazecie czy czasopiśmie; nie należy jej natomiast czytać, a już zwłaszcza – wgłębiać się w nią i próbować zrozumieć, o co chodzi i jakie jest stanowisko autora. Nie jest to nawet język ezopowy, wypowiedź dla wtajemniczonych, pisanie między wierszami: jest to raczej język, którego ideał stanowi pustka znaczeniowa, zupełna asemantyczność - analizował i dowodził Barańczak.

           Pochowany na Cmentarzu w Batowicach ( kwatera CLXXXVIII, rząd 6, miejsce 7).

wybrane publikacje:

1945 – zbiór wierszy Leśne oczy

1953 – 1954 – t. 1-2 powieść Dzisiejsi chłopi

1955 - wspomnienia Rano przeszedł huragan

1962 - „Mała wojna" w Polsce Południowej

1964 – zbiór opowiadań Wypiękniałaś w lesie

1970 – powieść Partyzant sługa boży

1971 - zbiór opowiadań W starym młynie

1975 – t. 1-4 powieść Czekam na słowo ostatnie

1978 – Z wojny tej, wojny złej...

1985 – zbiór opowiadań Żydowski pies

kalendarium

1938 - debiutował jako poeta na łamach „Okolicy Poetów"

1945 - sekretarz Komitetu Powiatowego PPR w Nowym Targu

1945 - redaktor naczelny „Głosu Pracy"

1946 – redaktor naczelny „Echa Krakowa"

1950 – laureat nagrody Ziemi Krakowskiej

1950 – redaktor naczelny „Dziennika literackiego”

1952 – 1990 – redaktor naczelny „Życia Literackiego"

1954 VII 16 – odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski

1957 - 1972 - poseł na sejm

1961 - laureat nagrody miasta Krakowa

1969 – laureat nagrody „Miesięcznika Literackiego"

1979 – laureat nagrody prezesa Rady Ministrów I stopnia

1983 – wybrany w skład Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej

bibliografia:

Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000