Henryk Markiewicz
pierwotnie Herman Markiewicz
(16 XI 1922 Kraków – 31 X 2013 Kraków)
historyk i teoretyk literatury
rodzina
urodził się w zasymilowanej rodzinie żydowskiej, syn Adolfa (Abrahama) i Debory Lei z domu Horowitz
biogram
Po wybuchu wojny wraz z ojcem uciekł do Lwowa, skąd został wywieziony do Obwodu Swierdłowskiego w ZSRR (pracował tam jako robotnik leśny), a później do Uzbekistanu (gdzie był między innymi wychowawcą w polskim domu dziecka). Po powrocie do kraju rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jeszcze w czasie studiów został pracownikiem naukowym IBL PAN, następnie UJ, gdzie został profesorem.
Badacz epoki pozytywizmu i Młodej Polski, głównie twórczości B. Prusa i S. Żeromskiego, wiele prac poświęcił zagadnieniom teoretycznoliterackim, przedstawianym początkowo z punktu widzenia marksistowskiej nauki o literaturze, później z uwzględnieniem innych koncepcji. Autor ponad tysiąca wielu różnych publikacji. Opublikował antologie prac z dziedziny teorii badań literackich w Polsce i na świecie, sylwetki badaczy literatury, opracował antologie sentencji, aforyzmów i powiedzeń. Wydawca między innymi pism P. Chmielowskiego, S. Tarnowskiego, S. Brzozowskiego.
Laureat wielu nagród i odznaczeń.
Został pochowany na cmentarzu wojskowym przy ul. Prandoty w Krakowie.
wybrane publikacje:
1950 - Realizm krytyczny w twórczości Bolesława Prusa
1951 – zarys monografii Lalki
1952 - O marksistowskiej teorii literatury
1953 – zarys monografii Przedwiośnia
1954 – zbiory szkiców Prus i Żeromski
1960 - Teoria badań literackich w Polsce (t. 1 - 2)
1961 – pisma P. Chmielowskiego (t. 1-2)
1963 - zarys monografii Ludzi bezdomnych
1965 - Główne problemy wiedzy o literaturze (wyd. 5 rozszerzone 1980)
1967 - Przekroje i zbliżenia
1968 - zbiór Boy o Krakowie
1970 – 1973 - Współczesna teoria badań literackich za granicą (t. 4 1992)
1971 – 1973 - Sztuka interpretacji (t. 1-2)
1975 - krakowskie felietony Z. Nowakowskiego Lajkonik
1977 – pisma S. Tarnowskiego
1977 - W kręgu Żeromskiego
1977 - podręcznik Pozytywizm, (wydanie 3 rozszerzone 1999, w serii „Wielka Historia Literatury Polskiej” IBL PAN)
1981 - Polska nauka o literaturze. Zarys rozwoju
1984 - Wymiary dzieła literackiego
1985 - Świadomość literatury
1989 - Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa
1990 - Skrzydlate słowa (z M. Romanowskim)
1990 – pisma S. Brzozowskiego (t. 1-2)
1992 - Pożegnania
1994 - Literatura i historia
1995 - Teorie powieści za granicą
1998 - Polskie teorie powieści
1998 - Skrzydlate słowa. Seria druga (z M. Romanowskim)
kalendarium
1946 – 1950 - studiował filologię polską na UJ
1948 – został pracownikiem naukowym IBL PAN
1949 - 1950 - zastępca redaktora naczelnego „Przekroju"
1950 – pracownik UJ
1951 - 1952 - redaktor naczelny „Przekroju"
1952 - 1956 - zastępca redaktora naczelnego „Życia Literackiego"
1956 - profesor UJ
1959 - redaktor serii "Biblioteka Studiów literackich”
1960 - 1993 - zastępca redaktora naczelnego „Pamiętnika Literackiego"
1960 - członek komitetu redakcyjnego Polskiego słownika biograficznego
1965 - członek PAN
1965 - współredaktor „Obrazu Literatury Polskiej XIX i XX wieku”
1972 - 1990 - przewodniczący Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej
1974 - członek Klubu Twórców i Działaczy Kultury „Kuźnica"
1974, 1985 - laureat nagrody „Życia Literackiego"
1977 - 1984 - dyrektor Instytutu Filologii Polskiej UJ
1978 - 1990 - redaktor „Zdania"
1981 – redaktor „Pisma"
1984 - laureat nagrody m. Krakowa
1990 - członek PAU
1991 - redaktor naczelny Polskiego słownika biograficznego
1996 - doktor honoris causa Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie, doktor honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego
2000 - odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
2007 - odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis"
2012 – odznaczony medalem Plus ratio quam vis
bibliografia:
Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000