Henryk Markiewicz

pierwotnie Herman Markiewicz

(16 XI 1922 Kraków – 31 X 2013 Kraków)

historyk i teoretyk literatury

rodzina

urodził się w zasymilowanej rodzinie żydowskiej, syn Adolfa (Abrahama) i Debory Lei z domu Horowitz

biogram

          Po wybuchu wojny wraz z ojcem uciekł do Lwowa, skąd został wywieziony do Obwodu Swierdłowskiego w ZSRR (pracował tam jako robotnik leśny), a później do Uzbekistanu (gdzie był między innymi wychowawcą w polskim domu dziecka). Po powrocie do kraju rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jeszcze w czasie studiów został pracownikiem naukowym IBL PAN, następnie UJ, gdzie został profesorem.

           Badacz epoki pozytywizmu i Młodej Polski, głównie twórczości B. Prusa i S. Żeromskiego, wiele prac poświęcił zagadnieniom teoretycznoliterackim, przedstawianym początkowo z punktu widzenia marksistowskiej nauki o literaturze, później z uwzględnieniem innych koncepcji. Autor ponad tysiąca wielu różnych publikacji. Opublikował antologie prac z dziedziny teorii badań literackich w Polsce i na świecie, sylwetki badaczy literatury, opracował antologie sentencji, aforyzmów i powiedzeń. Wydawca między innymi pism P. Chmielowskiego, S. Tarnowskiego, S. Brzozowskiego.

           Laureat wielu nagród i odznaczeń.

           Został pochowany na cmentarzu wojskowym przy ul. Prandoty w Krakowie.

wybrane publikacje:

1950 - Realizm krytyczny w twórczości Bolesława Prusa

1951 – zarys monografii Lalki

1952 - O marksistowskiej teorii literatury

1953 – zarys monografii Przedwiośnia

1954 – zbiory szkiców Prus i Żeromski

1960 - Teoria badań literackich w Polsce (t. 1 - 2)

1961 – pisma P. Chmielowskiego (t. 1-2)

1963 - zarys monografii Ludzi bezdomnych

1965 - Główne problemy wiedzy o literaturze (wyd. 5 rozszerzone 1980)

1967 - Przekroje i zbliżenia

1968 - zbiór Boy o Krakowie

1970 – 1973 - Współczesna teoria badań literackich za granicą (t. 4 1992)

1971 – 1973 - Sztuka interpretacji (t. 1-2)

1975 - krakowskie felietony Z. Nowakowskiego Lajkonik

1977 – pisma S. Tarnowskiego

1977 - W kręgu Żeromskiego

1977 - podręcznik Pozytywizm, (wydanie 3 rozszerzone 1999, w serii „Wielka Historia Literatury Polskiej” IBL PAN)

1981 - Polska nauka o literaturze. Zarys rozwoju

1984 - Wymiary dzieła literackiego

1985 - Świadomość literatury

1989 - Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa

1990 - Skrzydlate słowa (z M. Romanowskim)

1990 – pisma S. Brzozowskiego (t. 1-2)

1992 - Pożegnania

1994 - Literatura i historia

1995 - Teorie powieści za granicą

1998 - Polskie teorie powieści

1998 - Skrzydlate słowa. Seria druga (z M. Romanowskim)

kalendarium

1946 – 1950 - studiował filologię polską na UJ

1948 – został pracownikiem naukowym IBL PAN

1949 - 1950 - zastępca redaktora naczelnego „Przekroju"

1950 – pracownik UJ

1951 - 1952 - redaktor naczelny „Przekroju"

1952 - 1956 - zastępca redaktora naczelnego „Życia Literackiego"

1956 - profesor UJ

1959 - redaktor serii "Biblioteka Studiów literackich”

1960 - 1993 - zastępca redaktora naczelnego „Pamiętnika Literackiego"

1960 - członek komitetu redakcyjnego Polskiego słownika biograficznego

1965 - członek PAN

1965 - współredaktor „Obrazu Literatury Polskiej XIX i XX wieku”

1972 - 1990 - przewodniczący Komitetu Nauk o Literaturze Polskiej

1974 - członek Klubu Twórców i Działaczy Kultury „Kuźnica"

1974, 1985 - laureat nagrody „Życia Literackiego"

1977 - 1984 - dyrektor Instytutu Filologii Polskiej UJ

1978 - 1990 - redaktor „Zdania"

1981 – redaktor „Pisma"

1984 - laureat nagrody m. Krakowa

1990 - członek PAU

1991 - redaktor naczelny Polskiego słownika biograficznego

1996 - doktor honoris causa Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie, doktor honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego

2000 - odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski

2007 - odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis"

2012 – odznaczony medalem Plus ratio quam vis

bibliografia:

Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000