Obywatelski Komitet Pomocy (OKP) został powołany przez metropolitę krakowskiego Sapiehę 4 września 1939 roku. Początkowo był dwudziestoosobowy, później liczniejszy, skupiał zasłużonych dla miasta obywateli. Jego prezesem został arcybiskup krakowski Adam książę Sapieha
Powołano do życia trzy sekcje: charytatywną, finansową i prasową. Komitet troszczył się o zaopatrzenie miasta w żywność i o losy uchodźców. Wkrótce zaczęły działać tanie kuchnie.
W jego skład weszli między innymi profesorzy UJ – Stanisław Kutrzeba jako wiceprezes, Tadeusz Lehr-Spławiński, Władysław Konopczyński, Ludwik Piotrowicz (sekretarz generalny, prezes Komitetu Wykonawczego), Ignacy Chrzanowski, Stanisław Estreicher, Władysław Szafer. Skarbnikiem został Rudolf Jędrzejowski, dyrektor Banku Związku Spółek Zarobkowych, za kuchnie ludowe i działalność charytatywną odpowiadała Róża Łubieńska, za prasę ksiądz Jan Piwowarczyk (po wojnie pierwszy redaktor naczelny „Tygodnika Powszechnego”). Komitet powołał Straż Obywatelską na czele której stanął dr Jan Stefan Kuhn, wiceprezes Izby Przemysłowo-Handlowej.