Zwierzynieckie Panny
„Zwierzynieckie Panny” to nie panny na wydaniu, ale… siostry Norbertanki. Nazwano je tak od miejsca osiedlenia na Zwierzyńcu pod Krakowem, gdzie nieprzerwanie trwają od ponad ośmiu stuleci.
Nazwa zakonu pochodzi od imienia założyciela św. Norberta (zm. 1134), arcybiskupa Magdeburga. Dla zgromadzenia przyjął regułę św. Augustyna. Pierwszy klasztor założył św. Norbert w 1120 roku w dolinie Premontre we Francji, dlatego zwano ich też premonstratensami. Wkrótce powstała też żeńska gałąź. Strój zakonny to biały habit, głowę przykrywa czarny welon. Zakon ma charakter kontemplacyjny.
Pierwsze Norbertanki przybyły do Polski z czeskiego opactwa z Doksan. Na Zwierzyńcu osadził je i ufundował klasztor wielmoża małopolski Jaksa z Miechowa z rodu Gryfitów. Ten uczestnik wyprawy krzyżowej sprowadził w 1163 roku Bożogrobców do Miechowa. Jego prawnuczką była błogosławiona Bronisława.
Pochodziła z rodu Odrowążów wywodzącego się z Kamienia na Śląsku Opolskim. Jej krewnymi byli św. Jacek, pierwszy polski dominikanin oraz biskup Krakowski Iwo Odrowąż, fundator wielu klasztorów i świątyń. Urodziła się około 1200 roku. Mając lat 16 wstąpiła do panien Norbertanek na Zwierzyńcu. W 1241 roku klasztor zniszczyła doszczętnie tatarska nawałnica. Bronisława, która wówczas była ksienią, schroniła się z zakonnicami w pobliskim Lesie Wolskim. Echo tych wydarzeń przetrwało w legendzie mówiącej, że uciekające zakonnice zamieniły się w skały, na pamiątkę tego nazwane Skałami Panieńskimi.
Zapewne w czasie odbudowy klasztoru bł. Bronisława wraz z zakonnicami zamieszkała na sąsiednim wzgórzu Sikornik, dziś zwanym Wzgórzem Błogosławionej Bronisławy. W uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, 15 sierpnia 1257 roku w trakcie modlitwy – jak podają źródła dominikańskie – bł. Bronisława ujrzała wielką światłość nad kościołem o. Dominikanów. Zobaczyła, jak NMP wprowadza do nieba św. Jacka. Kiedy pośpiesznie udała się do Krakowa, przekonała się, że istotnie św. Jacek opuścił ziemię. Błogosławiona Bronisława podążyła za nim dwa lata później – 29 sierpnia 1259 r.
Kult bł. Bronisławy koncentrował się na Sikorniku, gdzie według tradycji zmarła. Wzmógł się po kanonizacji św. Jacka w 1594 roku. Sikornik coraz częściej nazywano Wzgórzem Bł. Bronisławy. Relikwie Bronisławy odnaleziono w 1604 roku, zamurowane w ścianie kościoła klasztornego. Stało się to podczas prac remontowych prowadzonych przez ówczesną ksienię Dorotę Kątską.
Obrana ksienią w 1591 roku pozostała na tym urzędzie aż do śmierci w 1643 roku. Klasztor znajdował się wówczas w ruinie, spowodowanej oblężeniem Krakowa przez wojska arcyksięcia Maksymiliana w 1587 roku.
Z inicjatywy Kątskiej przystąpiono do odbudowy i rozbudowy spalonych części kościoła i klasztoru. Największą jej fundacją było wzniesienie w latach 1633-1643 kościoła i klasztoru św. Norberta w Krakowie, przy dzisiejszej ulicy Wiślnej. Postawiła również most na Rudawie. W okresie jej rządów klasztor Zwierzyniecki przeżywał największy rozkwit w swych dziejach – przyjęto wówczas 150 nowych zakonnic. Ksieni szczególną troską otaczała bibliotekę. Przy klasztorze powstał również „szpitalik ubogich”.
W 1702 roku proboszcz Zwierzyniecki ks. Herman Suchodębski wybudował na Sikorniku kaplicę pod wezwaniem bł. Bronisławy. Mimo, że nie była oficjalnie wyniesiona na ołtarze, jej kult się utrzymywał. Pielgrzymowali tam często rodacy, którzy wrócili z zesłania. W 1820 roku obok kaplicy zaczęto sypać kopiec Tadeusza Kościuszki, na gruncie podarowanym przez Norbertanki.
Wieloletnie starania o beatyfikację zostały wreszcie uwieńczone sukcesem. Papież Grzegorz XVI zatwierdził starodawny kult dekretem z dnia 23 sierpnia 1839 roku. Główne uroczystości odbyły się w Krakowie w następnym 1840 roku. Wspomnienie liturgiczne bł. Bronisławy przypada 1 września. Jej kult podtrzymują „Panny Zwierzynieckie”. Jest to najstarszy klasztor żeński w Polsce, działający nieprzerwanie już przez blisko dziewięć stuleci.
źródła:
A. Dygat, Kątska Dorota, Polski Słownik Biograficzny, T. 12
M. Grychowski, ks. J. Marecki, Zakony w Polsce, Warszawa 2009
ks. S. Ryłko CRL, Błogosławiona Bronisława, Polscy Święci, T. 1, Warszawa 1983
ks. W. Zaleski SDB, Święci na każdy dzień, Warszawa 1989
opracował Andrzej Bienias