PRZY KOPCU KOŚCIUSZKI

al. Waszyngtona 1

           Kaplica bł. Bronisławy usytuowana jest tuż u stóp jednego z kopców krakowskich – Kopca Kościuszki, usypanego w XIX wieku na najwyższym wzniesieniu Wzgórza Sikornik. Nie przypadkowo wybrano właśnie to miejsce – jeszcze zanim powstał tu kopiec, upamiętniający narodowego bohatera, wzgórze było legendami związane z życiem i śmiercią błogosławionej.

           Trzynastowieczna mistyczka należała do zgromadzenia sióstr Norbertanek na Zwierzyńcu. Jak głosi legenda, w czasie najazdu wojsk tatarskich zakonnica opuściła klasztor i schroniła się w okolicznych lasach. Legendarna pustelnia, w której żyła i zmarła Bronisława, znajdowała się gdzieś w pobliżu Wzgórza Sikornik. Jej relikwie spoczywają do dziś w zwierzynieckim kościele Norbertanek, a zakonnice dbają od wieków, by jej kult nie wygasł. W Krakowie bł. Bronisława czczona jest przede wszystkim jako patronka w czasach klęsk żywiołowych. Według legend błogosławiona ukazywała się w lasach wzgórza Sikornik, dlatego ustawiono tam ku jej czci kaplicę.

           Pierwsza, barokowa kaplica została zbudowana w pięćsetną rocznicę śmierci bł. Bronisławy, wzniesiono ją z inicjatywy ówczesnej przełożonej w klasztorze zwierzynieckich norbertanek, ksieni Zofii Urbańskiej. Kaplicę postanowiono ulokować w miejscu, gdzie znajdowała się pustelnia. W latach 1758 - 1759 z inicjatywy ksieni Petroneli Poniatowskiej przeprowadzono jej gruntowny remont i przebudowę. Jej wnętrze wzbogacono wówczas wykonanym na zamówienie ksieni Poniatowskiej cyklem obrazów ze scenami z życia błogosławionej, malowanymi przez Andrzeja Radwańskiego. W sąsiedztwie kaplicy postawiono mały domek, przeznaczony na pustelnię – wg zachowanych w klasztorze norbertanek kronik, w XVIII wieku zamieszkiwało tu kilku pustelników.

           Kiedy w połowie XIX wieku, po upadku powstania krakowskiego, zwierzchnictwo nad Krakowem przejęła Austria zdecydowano, że ze względu na swoje strategiczne położenie, Wzgórze Sikornik zostanie zabudowane fortyfikacjami, a barokowa kaplica bł. Bronisławy zostanie wyburzona. Cenne dzieła malarskie Radwańskiego znalazły wówczas schronienie w murach zwierzynieckiego klasztoru. Wyburzenie kaplicy wywołało wiele protestów wśród mieszkańców Krakowa – protesty te dotarły aż do samego cesarza w Wiedniu i okazały się owocne, gdyż rząd austriacki zdecydował się na wybudowanie nowej kaplicy w tym miejscu i na całkowite pokrycie kosztów tej budowy. Już w latach 1856 - 1861 wzniesiono neogotycką kaplicę, zaprojektowaną przez architekta krakowskiego: Feliksa Księgarskiego (znany w Krakowie głównie jako autor projektu Collegium Novum), a jej uroczyste poświęcenie odbyło się 13 września 1861 roku. Niewielka budowla stanowi część zbudowanych wokół kopca fortyfikacji, a dziś pełni funkcję bramy, prowadzącej na szczyt Kopca Kościuszki. Zbudowana jest z czerwonej cegły, a jej elementy konstrukcyjne i dekoracja nawiązują do architektury kaplic gotyckich – zobaczymy tam charakterystyczne ostrołukowe okna, zwieńczone sterczynami przypory, dekoracyjne portale, gzymsy i wieżyczki. Wewnątrz kaplicy ustawione są drewniane ławki oraz niewielki i dość skromny neogotycki ołtarz. W jego polu centralnym umieszczono obraz z przedstawieniem błogosławionej mistyczki, klęczącej przed Trójcą Świętą.

           Kopiec Kościuszki jest dziś jednym z najczęściej odwiedzanych i najbardziej charakterystycznych miejsc krakowskiej dzielnicy Zwierzyniec. Usypany został w 1. połowie XIX wieku i mimo że jego losy były dość burzliwe, przetrwał do dziś. Przetrwała również kaplica i zabudowania fortyfikacyjne. W latach siedemdziesiątych, w częściowo odrestaurowanych fortach powstał hotel, a od początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku fort jest siedzibą rozgłośni radiowej RMF FM. Obecnie miejsce to jest otoczone opieką i stale remontowane po bardzo poważnych szkodach, jakie wyrządziła wielka powódź w 1997 roku.

           W latach międzywojennych w kaplicy bł. Bronisławy były odprawiane nabożeństwa dla polskich żołnierzy, którzy jako wota zostawiali w kaplicy ryngrafy i żołnierskie odznaki – dziś można zobaczyć je zwieszone w polach bocznych ołtarza. W czasie II wojny światowej kaplica i zabudowania fortyfikacyjne zostały zajęte przez hitlerowców, ale po wojnie kaplica stała się znów miejscem kultu bł. Bronisławy. Obecnie nie jest udostępniana dla zwiedzających, poza trzema pierwszymi dniami września – wówczas jest otwierana i odbywają się tam nabożeństwa ku czci bł. Bronisławy.

                                                           Opracowała Katarzyna Zychowicz