Dzisiejsza data:

ZWIERZYNIEC

 ul. Błogosławionej Bronisławy 8

           Podążając jedną z ulic krakowskiego Zwierzyńca — ul. Bł. Bronisławy, zatrzymajmy się przy stojącej tam niedużej kaplicy śś. Małgorzaty i Judyty, usytuowanej między kościołem Salwatora a klasztorem sióstr Norbertanek. Ten nieduży obiekt jest jednym z nielicznych zabytków sakralnej architektury drewnianej, które możemy podziwiać w Krakowie.

           Pierwsza postawiona w tym miejscu kaplica była również drewniana, powstała na początku XVII wieku, została zniszczona przez pożar w 1657 roku. Kaplica, która zachowała się do dziś została zbudowana w 1680 z inicjatywy ksieni zwierzynieckich norbertanek Justyny Oraczewskiej a konsekracji dokonał biskup Stanisław Szembek w 1690 roku. Na przestrzeni kolejnych wieków była kilkakrotnie odnawiana, zmieniało się też wyposażenie jej wnętrza, pod koniec XIX wieku została ogrodzona. Prawdopodobnie od początku swego istnienia pełniła funkcję kaplicy cmentarnej, a w XVII i XVII wieku na terenie wokół znajdował się cmentarz, co potwierdziły badania archeologiczne, w trakcie których odkryto ślady pochówków z tamtych czasów.

           Wzniesiona została na niskiej podmurówce z okapem, na ośmiobocznym planie, w konstrukcji zrębowej (zwanej również wieńcową), tzn. tak, że belki są układane poziomo i łączone ze sobą w narożnikach, a w zwieńczeniu widzimy profilowany gzyms. Od strony zewnętrznej ściany kaplicy są oszalowane (pokryte deskami), dlatego nie widoczny jest tu charakterystyczny dla tej konstrukcji układ drewnianych bali.

           Wejście główne do kaplicy, z belką nadproża wykrojoną w kształt tzw. oślego grzbietu, umieszczono od strony wschodniej, natomiast w ścianach północnej i południowej znajdują się prostokątne wejścia. Całość nakryta jest dzieloną na osiem pól pseudokopułą i zwieńczona wysoką latarnią z kopulastym daszkiem.

           Nieduże wnętrze kaplicy jest oświetlone przez cztery, umieszczone w wyższych partiach ścian, prostokątne okna podzielone na kwatery. Wchodząc widzimy ustawiony naprzeciw głównego wejścia barokowy ołtarz. Poprzedzają go niskie kamienne, dwustopniowe schody. Ołtarz ten został przeniesiony tu w 2. połowie XX wieku z pobliskiego kościoła Salwatora. Jest datowany na 1. połowę XVII wieku, ma dwie kondygnacje — w dolnej kondygnacji umieszczony jest obraz Chrystusa Salwatora ukazanego na tle pejzażu zwierzynieckiego. Obraz został namalowany w 1962 przez Ludomira Śleńdzińskiego, jest ujęty w szeroką złotą ramę z ornamentem, a flankują go dwie pary kolumn ze złotymi, korynckimi głowicami. Po bokach ołtarza umieszczono dekoracyjne ażurowe o motywach ornamentów chrząstkowych. W kondygnacji wyższej znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, tzw. Śnieżnej, datowany na 1. połowę XIX wieku. Jest ujęty w ramę o podobnym jak w niższej kondygnacji złotym ornamencie i flankowany przez pary kolumn.

           Na prawo od wejścia głównego stoi drugi ołtarz, który został tu przeniesiony z krakowskiego kościoła św. Wojciecha w 2. połowie XX wieku. Jest to również ołtarz dwukondygnacyjny; w kondygnacji dolnej znajduje się duży obraz oprawiony w złotą ramę, przedstawiający Najświętszą Marie Pannę z Dzieciątkiem w otoczeniu aniołów trzymających w rękach wieńce z kwiatów. Obraz flankują kanelowane pilastry. Powyżej natomiast umieszczono przedstawienie świętej w stroju zakonnym, trzymającej w ręku krzyż oraz lilię. Ołtarz jest datowany na XVII wiek.

           W kaplicy zobaczymy również barokowy obraz Św. Małgorzaty, umieszczony po prawej stronie ołtarza głównego. Obraz ten powstał prawdopodobnie przed 1680 i jest fundacją jednej z sióstr norbertanek, s. Marianny Rudnickiej. Przedstawia on postać świętej w królewskiej koronie, z charakterystycznymi dla niej atrybutami — palmą męczeństwa oraz pokonanym demonem u stóp i mieczem w dłoni.

           Nad wejściem bocznym po prawej stronie umieszczono jeszcze jeden ciekawy obraz, przedstawiający świętego Piotra Apostoła. Został on namalowany około 1930 przez Antoniego Makarewicza, który wzorował się na rzeźbie Wita Stwosza z głównego ołtarza w krakowskim kościele Mariackim. Na ciemnym płótnie możemy rozpoznać znaną ze słynnego ołtarza postać Apostoła z charakterystycznym wyrazem twarzy i długą, kędzierzawą brodą.

           Kaplica śś. Małgorzaty i Judyty stoi na niewysokim wzniesieniu, Msze Święte są tu odprawiane w pierwszą i trzecią niedzielę miesiąca, na co dzień nie jest udostępniona dla zwiedzających. Jest jednym z niewielu zabytków sakralnej architektury drewnianej w Krakowie, dlatego planując zwiedzanie Zwierzyńca warto zrobić to tak, by móc zobaczyć również wnętrze kaplicy.

                                                                   Opracowała Katarzyna Zychowicz