Ul. Grodzka 54
W miejscu, gdzie stoi kościół św. Andrzeja oraz klasztor klarysek kiedyś znajdowała się jedna z kilku osad otaczających ówczesny Kraków, nazywana Okołem. Klasztor i kościół stoją tuż przy ulicy Grodzkiej, jednej z najstarszych ulic Krakowa. Sylwetka kościoła z dwiema wieżami w fasadzie jest jednym z bardzo charakterystycznych jej punktów – od tej strony dobrze jest widoczna fasada i północna strona kościoła z zakrystią oraz zachodnie skrzydło klasztoru, biegnące wzdłuż ulicy.
Klasztor klarysek przy kościele św. Andrzeja został wzniesiony w XIV wieku, około 1325, z inicjatywy króla Władysława Łokietka. Kilkakrotnie ulegał zniszczeniom przez pożary – w latach 1455, 1473, 1658 i był przebudowywany. Po pożarze 1455 został odbudowany kosztem Jana Długosza i Jana Gosławskiego. Pod koniec XVI wieku dobudowano przy południowej ścianie kościoła oratorium z kapitularzem. Na przełomie XVI/XVII wieku został przebudowany, prawdopodobnie przy udziale architekta Jana Chrzciciela Petriniego. Przebudowę fundowali kardynałowie Jerzy Radziwiłł oraz Bernard Maciejowski, prawdopodobnie z udziałem Jan Chrzciciela Petriniego. W 1642 z fundacji ksieni Beaty Myszkowskiej zbudowano kaplicę zwana Floretem. Z inicjatywy ksieni Teofili Salomei Krasińskiej w 1. połowie XVIII wieku przebudowano refektarz – został podwyższony strop i poszerzone okna. W 1. połowie XIX wieku przebudowano elewację od strony ulicy Grodzkiej.
Zabudowania klasztorne przylegają do kościoła od strony wschodniej i południowej. Cztery skrzydła, tworzące nieregularny czworobok z wewnętrznym wirydarzem są zbudowane z kamienia i cegły i otynkowane. W wirydarzu ustawiona jest barokowa figura św. Jana Nepomucena z płaskorzeźbą na cokole ukazująca scenę męczeństwa świętego oraz pochodzący z XIX wieku słup z trzema malowanymi scenami Męki Pańskiej i z figurką Chrystusa Frasobliwego. Od stron wschodniej i południowej znajdują się dwa niewielkie podwórza gospodarcze.
Najstarsze jest skrzydło wschodnie, gotyckie, pochodzi prawdopodobnie z XV wieku, a w wieku XVII przedłużono je i dobudowano piętro. Pozostałe skrzydła klasztoru wzniesiono w XVI i XVII wieku, zachodnie i północne zostały połączone klatka schodową. Skrzydło wschodnie i częściowo również północne są dwupiętrowe, a pozostałe – jednopiętrowe. Zarówno na parterze jak i na piętrach pomieszczenia mają układ dwutraktowy z korytarzem pośrodku, jedynie skrzydło wschodnie stanowi tu wyjątek – jest jednotraktowe z korytarzem od strony wirydarza.
W skrzydle wschodnim znajdują się rozmównice, refektarz i kuchnie. W skrzydle zachodnim - oratorium na parterze i kapitularz na piętrze. W niektórych pomieszczeniach skrzydła północnego zobaczyć można piękne stiuki autorstwa Fontany z XVII wieku – w większości jest to dekoracja geometryczna, w kapitularzu podziwiać można piękne motywy roślinne, podtrzymywany przez aniołki obraz Veraikon i okrągły wizerunek Matki Boskiej Bolesnej, częściowo z malowanymi godłami franciszkańskimi.
We wnętrzach klasztornych napotkać można wiele niezwykle interesujących zabytków epoki nowożytnej – ołtarze barokowe z XVII – XVIII wieku i liczne przykłady malarstwa. W refektarzu zwraca uwagę marmurowy, barokowy stół i ława z początku XVIII wieku zdobiona inicjałami Ksieni Teofili Salomei Krasińskiej, ołtarze ustawione są też w kapitularzu, korytarzach i kaplicach. Na korytarzach i w innych pomieszczeniach klasztoru znajdują się liczne dzieła malarskie z XVII i XVIII wieku – wśród nich np. obraz Matki Boskiej Śnieżnej z przełomu XVI i XVII wieku, liczne przedstawienia świętych, czy obraz ukazujący klaryski w czyśćcu z adorowanym przez Matkę boską i św. Franciszka Chrystusem z 1. połowy XVIII wieku. Na ścianach refektarza można oglądać między innymi portrety członków rodziny bł. Salomei, oraz sceny biblijne - przedstawienie „Cud w Kanie Galilejskiej” i „Cudowne rozmnożenie chleba” z XVII wieku.
Poza tym klasztor posiada bogate zbiory rzemiosła – złote monstrancje, kielichy i inne parlamenty liturgiczne, a także szaty liturgiczne, relikwiarze, rękopisy i starodruki. W skarbcu klasztornym przechowywane są XIII – wieczne relikwiarze, mozaikowy wizerunek Madonny (XII/XIII wiek), o proweniencji bizantyńskiej oraz najstarsze polskie figurki jasełkowe ((2. połowa XIV wieku), ufundowane prawdopodobnie przez królową Elżbietę Łokietkównę, żonę króla węgierskiego Karola Roberta, siostrę Kazimierza Wielkiego. W bibliotece przechowuje się wczesnogotyckie graduały.
Od wschodniej strony klasztoru, czyli od strony Plant, znajduje się jeszcze dawny budynek gospodarczy klasztoru, który od 1803 mieścił szkołę, a od 1967 jest używany jako Archiwum Państwowe Krakowa. Zbudowany został około XVI/XVII wieku, jednopiętrowy, z jednotraktowym układem wnętrz.
Z zakonem Panien Klarysek, zakonnic reguły św. Franciszka, z bardzo surową regułą, przez którą zza murów klauzury nie przenikają żadne wieści, związana jest legenda o klasztornej zjawie, siostrze Kasyldzie. Za to, że kiedyś nie zapłaciła zaciągniętego za życia długu, musi pokutować odmawiając pacierze na chórze. Zamieszkuje nadal w klasztorze, pomaga potrzebującym i strapionym, znika gdy zapieje pierwszy kur. Mimo, że według klasztornej tradycji która powiada, że dług Kasyldy spłaciła księżna Franciszka Krasińska, żona Karola Wettina, syna króla Augusta III, zdarza się, że modląc się tutaj usłyszymy szelest, co oznacza, że mniszka Kasylda jest z nami.
Opracowała Katarzyna Zychowicz