Klasztor SS. Prezentek

Dekanat 01 – Kraków Centrum

Dzielnica I Stare Miasto

ul. św. Jana 7

31-017 Kraków

        Gdy Siostry Prezentki otrzymały kościół śś. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty, na miejscu czterech sąsiadujących z kościołem kamienic (kamienicy Bełzowskiej, Płazowskiej, Groszykowej oraz narożnej przy kościele św. Jana) postawiono klasztor. Zbudowany został między innymi kosztem Ludwika Grabiańskiego w latach 1715-1738. Przy budowie duży udział miał artysta i architekt Kasper Bażanka, który kierował pracami do 1726 roku. W latach 1715-1732 zostały zbudowane dwa korytarze głównego budynku klasztoru, z celami zakonnymi, ale już w 1726 roku wykończono wnętrza i sprowadzono siostry z zamieszkiwanego wcześniej budynku przy ulicy Szpitalnej 18. Jeszcze w 1. połowie XVIII wieku rozszerzono zabudowania o kolejne cele po stronie północnej, zbudowano duży refektarz i kolejne pomieszczenia za nim. W latach 1806–1808 nadbudowano drugie piętro i prawdopodobnie wzniesiono skrzydło północne, w pobliżu wschodniego narożnika budynku głównego. W 1. połowie XIX wieku przebudowano wnętrza klasztoru.

           Wzniesiony z cegły, otynkowany. Wzdłuż ulicy Św. Jana biegnie główny budynek, na planie wydłużonego prostokąta, przylegający do północno-zachodniego narożnika kościoła. Jego wnętrze ma układ jednotraktowy, z korytarzem ulokowanym od strony wschodniej, na parterze mieszczą się wymieniając od strony północnej: kuchnie, refektarz, cele zakonne, przedsionek i rozmównice, natomiast na piętrze - cele zakonne. Refektarz klasztorny jest przykryty sklepieniem nieckowym z podwójnymi lunetami w narożnikach. W refektarzu zobaczyć można piękny rzeźbiony krucyfiks z XVII wieku a lunetach - obrazy barokowe ze scenami biblijnymi, pochodzące z XVIII wieku i częściowo przemalowywane w XIX wieku; są tam między innymi: Zwiastowanie, Rozmnożenie Chleba przez Chrystusa, Ostatnia Wieczerza i inne.

           Prostopadle do niego postawiono dwa krótsze skrzydła - północne, o dwutraktowym układzie wnętrza i południowe - jednotraktowe. W skrzydle północnym na parterze pojawiają się sklepienia żaglaste na gurtach, natomiast korytarz oraz pozostałe pomieszczenia parteru zasklepione są krzyżowo-kolebkowo. Między skrzydłem południowym i częścią południową skrzydła głównego powstał nieduży wirydarz, od strony południowej ograniczony kościołem a od wschodniej niedużym, prostokątnym oratorium, łączącym prezbiterium kościoła z klasztorem.

           We wnętrzach klasztoru - na ścianach korytarzy i w poszczególnych pomieszczeniach znajduje się wiele zabytkowych dzieł malarstwa i rzemiosła nowożytnego. Warto wspomnieć siedemnastowieczny wizerunek Matki Boskiej z Dzieciątkiem na desce, liczne portrety - w tym między innymi założycielki zgromadzenia, Zofii z Maciejowskich Czeskiej w otoczeniu uczennic (obraz z końca XVIII wieku) i portret biskupa Ignacego Krasickiego, a także rzeźbione krucyfiksy - między innymi dwa gotyckie z XV wieku i paramenty liturgiczne, spośród których warto wymienić kilka: późnobarokowa monstrancja z początku XVIII wieku, z postaciami świętych na stopie i figurką Matki Boskiej z Dzieciątkiem w zwieńczeniu, późnorenesansowe kielichy.

           Klasztor jest częściowo podpiwniczony a jego piwnice są zasklepione kolebkowo, częściowo z lunetami; tam - w piwnicach klasztoru zachowany jest portal z XVI wieku, zamknięty łukiem półkolistym, fazowany.

           Najlepiej znana jest nam elewacja frontowa głównego budynku klasztoru, którą oglądamy idąc ul. Św. Jana - piętnastoosiowa, z prostokątnymi oknami i dwoma barokowymi, kamiennymi portalami, datowanymi na XVIII wiek: półkolistym oraz prostokątnym, zwieńczonym gzymsem z hierogramem Marii. Północno-wschodnie skrzydło budynku klasztoru jest oszkarpowane od strony wschodniej, całość zaś jest nakryta dwuspadowym dachem.

           W murach klasztoru siostry prowadzą gimnazjum żeńskie, jedno z najstarszych w Polsce. Słynna szkoła dla dziewcząt znana była szeroko z bardzo wysokiego poziomu nauczania, jej uczennicą w latach 1850–1854 była między innymi Helena Modrzejewska. Obecnie jest tutaj Liceum Prezentek.