Dzisiejsza data:

KOŚCIELNIKI

 ul. Podbiałowa 6

           Górka Kościelnicka była odległą od Krakowa wsią, ale dziś, choć oddalona od centrum miasta niemal o 20 km, jest jego częścią i należy do Dzielnicy Nowa Huta. Warto udać się w ten północno-wschodni zakątek miasta. Miejsce to ma ciekawą historię, która sięga jeszcze czasów średniowiecza, gdy w pobliżu przebiegał trakt z Krakowa na Ruś i powstawały tu osady rycerskie.

           Ważną częścią tej historii jest kościół parafialny Wszystkich świętych, usytuowany malowniczo na niedużym wzniesieniu. Nie wiadomo kiedy dokładnie została w tym miejscu założona parafia, pierwsze wzmianki w źródłach pochodzą z XV wieku, ale prawdopodobnie istniała już dużo wcześniej. Kościół Wszystkich Świętych został wybudowany w XVII wieku i historycy uznają, że zajął miejsce wcześniejszej świątyni. Wzniesiono go z fundacji Barbary Morsztynowej. Rodzina Morsztynów do 1. połowy XVIII wieku była właścicielami Górki Kościelnickiej i innych okolicznych wsi, ufundowali również pałac w Kościelnikach.

            Kościół Wszystkich Świętych budowano w latach 1646 – 1648, uroczysta konsekracja odbyła się w 1698 roku. Jest to drewniana budowla, orientowana, zbudowana w konstrukcji zrębowej. Stoi na prostym planie, od strony prezbiterium zamknięta pięciobocznie. Po północnej stronie znajduje się nieduży przedsionek, a od strony zachodniej – kruchta. Nakryta jest stromym, dwuspadowym dachem, na którym ustawiono barokową, ośmioboczną sygnaturkę zwieńczoną latarnią z dzwonem. Na elewacji od strony prezbiterium znajduje się przeszklona mała kapliczka z płaskorzeźbą Matki Boskiej z Dzieciątkiem.

           W 1. połowie XIX wieku została zbudowana przy kościele murowana dzwonnica z bramą wejściową, prowadząca do wejścia głównego świątyni. Dzwonnice ufundował hrabia Józef Wodzicki – do dziś przypomina o tym jego epitafium, umieszczone w bramie (Wodziccy byli właścicielami dóbr kościelnickich od 1773). Prostokątna bryła dzwonnicy jest masywna i niewiele wyższa od kościoła. Jest otynkowana na biało, pokryta czterospadowym dachem i podzielona prostym gzymsem na dwie kondygnacje: niższą z wejściem o półkolistym łuku i z drewnianymi drzwiami oraz wyższą – z okratowanym oknem zamkniętym również półkoliście i trzema dzwonami. Na terenie kościoła kiedyś znajdował się cmentarz parafialny.

            Wnętrze jest bardzo kameralne, oświetlane przez prostokątne okna w ścianach nawy. Nawa i prezbiterium są przekryte pozornym sklepieniem kolebkowym, a wzdłuż ścian bocznych wykonano płaskie sklepienie. Prezbiterium i nawę dzieli profilowany, półkolisty łuk tęczowy, ozdobiony rzeźbionym ornamentem sznurowym.

           Ściany kościoła oraz sklepienie pokryte są polichromią, wykonaną w pierwszej połowie XX wieku przez Jadwigę Rymarównę. W prezbiterium na sklepieniu autorka przedstawiła postać Matki Bożej w otoczeniu dwunastu Apostołów, na sklepieniu nawy – Adoracja Chrystusa Ukrzyżowanego przez świętych, którzy symbolizują osiem błogosławieństw – zobaczymy tam św. Franciszka, Izydora, Marię Magdalenę, Stanisława Biskupa, Jana Kantego, Stanisława Kostkę, Królową Jadwigę oraz Wojciecha. Na ścianach bocznych namalowane są stacje Drogi Krzyżowej. Cała polichromia została gruntownie odrestaurowana w latach 50. XX wieku.

            W kościele zobaczymy rokokowe ołtarze i ambonę. W prezbiterium ustawiony jest okazały, złocony ołtarz główny z obrazem ujętym w złoconą ramę z rzeźbionymi ornamentami. To wizerunek Matki Bożej Anielskiej z XVIII wieku – przedstawia Matkę Bożą z Dzieciątkiem, nad którymi unoszą się aniołki z lilią i różą w dłoniach. Obecnie obraz jest częściowo przesłonięty, ponieważ został ozdobiony koronami i złoconą sukienką. Ujęty jest w złoconą ramę z rzeźbionymi ornamentami. Na początku XX wieku wstawiono w ołtarzu jeszcze jeden obraz, który pełni rolę zasuwy dla wizerunku Matki Bożej Anielskiej – to przedstawienie Wszystkich Świętych, wzorowane na obrazie Rafaela Santi z Bazyliki Watykańskiej.

            W kościele ustawione są też rokokowe ołtarze boczne, polichromowane na szarofioletowy odcień imitując marmur i zdobione rzeźbionymi ornamentami. W obydwu ołtarzach umieszczone są ośmioboczne obrazy w złoconych, profilowanych ramach, zwieńczone ornamentami. W ołtarzu po prawej stronie widzimy namalowany przez J. Rymarównę obraz Najświętszego Serca Jezusa z 1953 (wstawiony na miejsce wcześniejszego obrazu). W ołtarzu po lewej stronie nawy – „Chrystusa i Samarytankę”, obraz ufundowany przez hr Józefa Wodzickiego w 1823 roku. Poza tym wśród wyposażenia świątyni przy prezbiterium zobaczymy barokową marmurową chrzcielnicę z XVIII wieku, a między nawą i prezbiterium – złoconą rokokową ambonę. Kościół posiada bogate zbiory zabytkowych ornatów z XVII i XVIII wieku, a w południowej kruchcie można zobaczyć galerię portretów byłych proboszczów, gdzie najstarsze portrety pochodzą z połowy XIX wieku.

            Kościół był wiele razu gruntownie odnawiany, konserwowano dach, konstrukcję, wymieniono okna, jest zachowany w bardzo dobrym stanie. Po północno wschodniej stronie kościoła zobaczymy austriacki cmentarz wojenny, zaprojektowany przez niemieckiego architekta i inżyniera Hansa Mayr. Są tam pochowani 42 żołnierze autrowęgierscy, w większości anonimowi, polegli w 1912 roku. Cmentarz ma formę dużego pomnika, jego centralne miejsce to masywny krzyż z koroną cierniową, a poniżej krzyża - betonowy wieniec i stylizowana czapka żołnierska.