ul. Franciszka Wężyka 6
Kościół św. Judy Tadeusza jest kościołem parafialnym na osiedlu Czyżyny na terenie Dzielnicy XIV Czyżyny. Jest usytuowany przy ul. Józefa Wężyka, na obszarze ujętym dwoma ruchliwymi ulicami - Al. Jana Pawła II i Al. Pokoju, w pobliżu Ronda Czyżyńskiego. Czyżyny to dawna podkrakowska wieś, która pierwotnie była własnością książęcą, a od 1222 podlegała mogilskiej parafii Ojców Cystersów, którzy w XVIII wieku powierzyli ją w opiekę krakowskiemu biskupowi. Przez kolejne wieki wiejski obszar Czyżyn rozwijał się i był coraz liczniej zaludniony. Pod koniec XIX wieku utworzono tam linię kolejową, a na początku XX wieku zbudowano lotnisko wojskowe na polach Czyżyn, Rakowic i Bieńczyc. Po połowie XX wieku, w czasie, gdy rozbudowywały się osiedla mieszkaniowe, lotnisko zostało zlikwidowane, a obecnie na jego terenie dziś mieści się Muzeum Lotnictwa i Astronautyki. W obszar miasta Krakowa Czyżyny zostały włączone po II wojnie światowej - 18. I. 1945 roku.
Kościół św. Judy Tadeusza zbudowano w latach 1936 - 1939. Rok wcześniej kardynał Adam Sapieha powierzył nowemu proboszczowi parafii mogilskiej - ks. Józefowi Zastawnikowi zadanie wybudowania w Czyżynach nowej świątyni, która według zamiarów kardynała w niedalekiej przyszłości miała stać się kościołem parafialnym. Dnia 16. X. 1936 uroczyście poświęcono kamień węgielny pod budowę, a już dwa miesiące później w budowanym jeszcze prezbiterium odprawiono pierwszą mszę świętą. W 1939 budowla była już praktycznie ukończona, ale wybuch II wojny światowej zdecydowanie spowolnił dalsze prace. Prace przy wykończeniu i wyposażeniu wnętrza trwały jeszcze przez kolejne lata. W 1942 arcybiskup A. Sapieha uroczyście poświęcił nowy kościół, a dn. 15.IV.1951 erygowano parafię św. Judy Tadeusza w Czyżynach. W latach 1989 - 1991 dobudowano przy kościele wieżę z dzwonami, w 1995 w kościele została przeprowadzona gruntowna renowacja, wykonano na ścianach nawy głównej nowe polichromie, a ks. kardynał F. Macharski dokonał ponownego poświęcenia kościoła.
Kościół św. Judy Tadeusza to nieduża, trzynawowa bazylika, zbudowana z cegły, na wysokiej podmurówce z kamienia i betonu. Wzniesiona jest na prostokątnym planie, korpus nawowy dzieli się na sześć przęseł, a prezbiterium zamknięte jest półkolistą absydą. Po bokach do prezbiterium przylegają prostokątne dobudówki – z prawej strony: niewielkie prostokątne pomieszczenie oraz zakrystia z salą lektorską na piętrze, z lewej natomiast: również małe prostokątne pomieszczenie, a za nim kaplica Matki Boskiej Nieustającej Pomocy wzniesiona na kwadratowym rzucie. Poza tym od strony północno zachodniej do nawy bocznej dobudowana jest mała, prostokątna kruchta z jednym, prostokątnym wejściem poprzedzonym dwubiegowymi, niskimi schodami oraz zwieńczona niewysokim, trójkątnym frontonem z krzyżem.
Patrząc z zewnątrz na bryłę kościoła widzimy wyraźnie, że nakryta dwuspadowym dachem nawa główna znacznie przewyższa nawy boczne oraz prezbiterium. Na dachu nad prezbiterium umieszczono małą, zgrabną wieżyczkę na sygnaturkę z arkadkową latarnią i ostrosłupowym, szpiczastym hełmem, zwieńczonym krzyżem.
Elewacje kościoła są raczej surowe, pozbawione dekoracji, otynkowane na ciepły kolor ugru. W bocznych ścianach kościoła umieszczono po dwa rzędy wysokich, zamkniętych półkoliście witrażowych okien. Fasada kościoła zwrócona jest w kierunku północno-wschodnim, oglądamy ją od strony ul. J. Wężyka. Do wnętrza kościoła prowadzą trzy zamknięte półkoliście, profilowane otwory wejściowe, a środkowy jest nieco większy niż boczne. Drzwi są poprzedzone betonowymi, siedmiostopniowymi schodami oraz niewysokim daszkiem, wspartym na czterech prostych podporach, wykonanych z kamienia i betonu. Na dwóch środkowych słupach widzimy umieszczone ozdobne latarnie. Nad wejściem umieszczone są trzy półkoliste wnęki – w dwóch bocznych osadzone są witrażowe okna, w środkowej natomiast ustawiono figurę Najświętszej Marii Panny. Powyżej zakomponowano duże, okrągłe witrażowe okno, a nad nim jeszcze jedno – prostokątne, wąskie, zamknięte półkoliście. Trójkątny szczyt fasady jest zwieńczony krzyżem.
Z prawej strony fasady stoi wysoka, smukła trzykondygnacyjna prostokątna wieża, wzniesiona z cegły i betonu, a jej przyziemie zajmuje pierwsze przęsło nawy bocznej kościoła. Obecnie wieża ma wysokość 30 metrów, ale początkowo była dużo niższa i sięgała około 13 metrów, dopiero na początku lat 90. XX wieku została nadbudowana. Pierwsza kondygnacja wieży wysokością sięga szczytu dachu nawy głównej, a na osi jej ścian zakomponowano po trzy otwory z witrażowymi oknami – pierwszy jest bardzo wąski, wysoki, prostokątny, drugi tuż nad nim, jest równie wąski, ale nieco niższy i zamknięty półkoliście, natomiast trzeci ma kształt koła i jest wpisany w kwadratową, płytką niszę. Dwie kolejne kondygnacje wieży są już zdecydowanie niższe. W drugiej na każdym boku widzimy pary półkolistych płytkich wnęk z oknami, które zaakcentowano przez pomalowanie ich ościeży na biały kolor. Trzecia kondygnacja ma formę ośmioboku, a jego boki również zdobią półkoliste wnęki z otworami okiennymi, o pomalowanych na biało ościeżach. Wieża nakryta jest zgrabnym, ostrosłupowym hełmem, zwieńczonym wysokim na 4 metry krzyżem.
Z drugiej strony fasady widzimy kaplicę, która analogicznie do wieży, zajmuje pierwsze przęsło drugiej nawy bocznej. Jest to Kaplica Miłosierdzia Bożego, jest ona nieco niższa od nawy głównej kościoła i wyższa niż nawy boczne, w jej ścianach widzimy wysokie witrażowe okna, zamknięte półkolistym łukiem. Nakryta jest namiotowym dachem. Dokładnie taki sam kształt ma wspomniana już wcześniej kaplica Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, usytuowana również z tej strony kościoła, przy prezbiterium.
Przyglądając się elewacjom kościoła, zwróćmy jeszcze uwagę na ścianę absydy zamykającej prezbiterium kościoła. Widzimy tam wysoką podmurówkę, dwa wysokie wąskie okna z pomalowanymi na biały kolor ościeżami oraz zakomponowaną na ścianie między nimi dekorację, w postaci białego krzyża, zwieńczonego małym, trójkątnym daszkiem. W bocznych ścianach prezbiterium umieszczone są wysoko małe, okrągłe okienka, w których również zakomponowano witraże.
Jak już wspomniałam wcześniej, pierwsze od strony północno-wschodniej przęsła naw bocznych zajmuje wieża oraz kaplica – przęsło nawy głównej natomiast w większości zajmuje kruchta. Nad kruchtą zbudowany jest prosty chór muzyczny, wsparty na dwóch wysokich, prostokątnych słupach, na który prowadzą schody umieszczone w wieży. Chór mocno oświetlają dwa duże okna z witrażami, na których przedstawiono dwóch świętych patronów śpiewu i muzyki: św. Cecylię oraz Dawida, grającego na cytrze. Nad oknami na ścianie widzimy jeszcze namalowane, barwne postacie aniołów, zwróconych w stronę prospektu organowego. W dużym, okrągłym oknie widocznym nad organami również wykonane są barwne witraże z kompozycjami ornamentalnymi.
Nawy kościoła są nakryte betonowym sklepieniem kolebkowym z lunetami i dobrze oświetlone przez rzędy dużych okien. We wszystkich oknach wykonano barwne witraże, na których zobaczymy między innymi liczne przedstawienia świętych oraz Dwunastu Apostołów. Nawa główna komunikuje się z nawami bocznymi poprzez niskie arkady o lekko spłaszczonych, półkolistych łukach. Ściany kościoła są otynkowane na jasne kolory a nad arkadami w nawie głównej oraz na ścianie tęczowej widzimy barwne polichromie, wykonane w 1995 roku. Malowidła utrzymane są w bardzo lekkiej, jasnej kolorystyce. Zobaczymy tam liczne sceny Biblijne ze Starego i Nowego Testamentu, wśród nich między innymi Chrzest w Jordanie czy Scenę z miłosiernym Samarytaninem. Poza tym w nawach bocznych znajdują się płaskorzeźbione Stacje Drogi Krzyżowej, wykonane z piaskowca, a przy arkadzie najbliższej prezbiterium ustawiono po obydwu stronach kościoła małe ołtarzyki z figurkami: Najświętszej Marii Panny po prawej stronie oraz Pana Jezusa po lewej stronie.
Prezbiterium jest węższe od nawy głównej i podniesione o trzy stopnie. Od nawy oddziela je półkolisty łuk tęczowy oraz niska, zgrabna balustradka. Przy ścianie tęczowej, z prawej strony widzimy umieszczoną dość wysoko ozdobną ambonę, do której przechodzi się schodami z zakrystii. Parapet ambony podzielony jest na pięć prostokątnych pół - w czterech z nich widzimy płaskorzeźbione wizerunki Czterech Ewangelistów ze złoconymi nimbami wokół głów, a w piątym płaskorzeźbioną scenę Modlitwy Pana Jezusa w Ogrójcu.
Prezbiterium, podobnie jak nawy kościoła, jest przekryte sklepieniem kolebkowym z lunetami. Na ścianach bocznych widzimy zakomponowane w najwyższej ich strefie małe, okrągłe okienka, pod nimi na ścianach widnieją prostokątne kompozycje mozaikowe z przedstawieniami błogosławionych i świętych (między innymi św. Jan Kostka, św. Wojciech), oprawione w białe, profilowane ramy a poniżej dwie półkoliste arkady – jedna z nich jest zabudowana i na niej ustawione są krzesła dla kapłanów, druga natomiast jest przejściem do niewielkiego, prostokątnego pomieszczenia przy prezbiterium, dzielącego je od kaplicy. Po prawej stronie na ścianie widzimy natomiast ozdobny balkon oraz półkoliste przejście do zakrystii poniżej.
Ścianę absydy, zamykającej prezbiterium przecinają dwa wysokie, wąskie półkoliste okna, w których również widzimy barwne witraże figuralne. Pomiędzy oknami, na osi absydy zakomponowany został ołtarz główny. Mensa ołtarza ustawiona jest na marmurowych kolumnach. Powyżej widzimy ustawioną na wysokim, betonowym postumencie, wykonaną z drewna półkolistą niszę z białą, kamienną figurą św. Judy Tadeusza. Całość ujęta jest w drewnianą oprawę w postaci podwójnych kolumienek o kwadratowych kapitelach, na których wsparty jest również podwójny półkolisty łuk. Na mensie ustawione jest jeszcze okazałe metalowe tabernakulum z dekoracją ze srebrnej blachy. Tabernakulum ujmują po bokach dwie woluty, wykonane z kremowego marmuru i złocone, na których ustawiono dwie drewniane figurki klęczących aniołów ze złoconymi skrzydłami. Aniołowie ci trzymają w rękach wieczne lampki. Nad tabernakulum ustawiono jeszcze jasną, marmurową muszlę, a na jej tle krucyfiks.
Poza tym w prezbiterium ustawiony jest ołtarz soborowy, wykonany w 1995 z brązowego marmuru. Zdobi go duży, złoty napis „Jezu Ufam Tobie” oraz wykonany ze złota symbol: trzymane w dłoniach serce na tle krzyża.
Stojącą przy prezbiterium Kaplicę Matki Boskiej Nieustającej Pomocy urządzono w 1995, pierwotnie w tym miejscu znajdowała się sala katechetyczna. Ustawiono tam stylizowany na formy neobarokowe, dwukondygnacyjny ołtarz podarowany parafii przez Ojców Bonifratrów – drewniany, wykonany w 1957 przez Władysława Moskalę. Retabulum ustawione jest na skrzyniowej mensie zdobionej płycinami, a pole centralne ołtarza ujmują dwa płaskie pilastry, również zdobione płycinami ze snycerskimi, złoconymi ornamentami. Po bokach ołtarza widzimy rzeźbione w drewnie ułożone w dekoracyjne fałdy draperie, polichromowane na mocno zielony kolor i zdobione złoceniami. Pole centralne zamknięte jest półkoliście i obramowane szeroką, profilowaną złotą ramą. Widzimy tam piękny wizerunek patronki Kaplicy oraz zawieszone wokół niego liczne wota. W drugiej kondygnacji ołtarza widnieje złocony hierogram Marii, flankowany przez prostokątne kolumny zdobione złoconymi ornamentami o motywach roślinnych. Całość wieńczy rzeźbiona imitacja rozsuniętej kotary w ciemno zielonym kolorze oraz złocona królewska korona. Na ścianach po bokach ołtarza umieszczone są gabloty z wotami składanymi przez wiernych.
Druga z kaplic – Kaplica Miłosierdzia Bożego powstała w 2000, również zajmując wcześniejszą salę katechetyczną. W kaplicy tej złożone są relikwie św. Siostry Faustyny Kowalskiej, a w jednym z witrażowych okien widnieje jej przedstawienie. Ołtarz ustawiony w kaplicy wykonany jest z dębowego drewna – na prostej mensie ustawione jest retabulum z obrazem Miłosierdzia Bożego w polu centralnym. Autorem obrazu jest Antoni Chrząszcz. W zwieńczeniu ołtarza widnieje herb papieski Jana Pawła II, podtrzymywany przez dwa małe aniołki.
Kościół parafialny w Czyżynach obecnie stoi w jednym z bardziej ruchliwych i pełnych hałasu miejsc Krakowa. Jego zgrabna bryła z wysoką wieża góruje wśród sąsiednich zabudowań, plac wokół kościoła jest otoczony ogrodzeniem. Kościół ten jest przykładem architektury sakralnej bardzo silnie związanej z tradycją, na co wskazuje bardzo tradycyjna kompozycja bryły i przestrzeni wnętrza.