Rydlówka
Dworek przy ul. Tetmajera 28, w historycznym centrum Bronowic Małych.
20 listopada 1900 roku odbyło się tutaj wesele Lucjana Rydla z Jadwigą Mikołajczykówną, które na stałe weszło na karty naszej literatury. Stanisław Wyspiański, będący jednym z jego uczestników, opisał je w dramacie „Wesele”. To utwór literacki, z którego do potocznej polszczyzny przedostało się na trwałe najwięcej zwrotów, cytatów i całych fragmentów. Pod tym względem Wesele bije na głowę nawet Pana Tadeusza.
Początek małżeńskim związkom krakowsko-bronowickim dał malarz Ludwik de Laveaux w 1889 roku, zakochany w Marysi Mikołajczykównie, córce gospodarza Jacentego Mikołajczyka. Przez kilkanaście tygodni przebywał w Bronowicach, doszło do zaręczyn, ale de Laveaux musiał wyjechać do Paryża, gdzie niespodziewanie zmarł. Kolejny związek małżeński zawarł Włodzimierz Tetmajer, który w 1890 roku poślubił Annę Mikołajczykównę i zamieszkał u teściów w Bronowicach, a małżeństwo Rydla było dopiero po nich.
Dworek został wzniesiony w 1894 roku przez W. Tetmajera na gruncie nabytym od teścia J. Mikołajczyka. W 1908 roku L. Rydel kupił dworek wraz z ogrodem i rozpoczął jego przebudowę według planów J. Pokutyńskiego (dodając murowane skrzydło w miejscu pracowni malarskiej W. Tetmajera i dobudowując piętro), ukończoną 1912 roku. Do dziś dworek pozostaje własnością rodziny Rydlów, wyremontowany po – na szczęście niegroźnym pożarze w grudniu 1968 roku. Od 1969 roku stanowi siedzibę Muzeum Młodej Polski, w czym dopomógł krakowski oddział Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Na ekspozycję przeznaczono zrekonstruowaną izbę taneczną, weselną i alkierz. Izbę weselną urządzono zgodnie z didaskaliami, które dał Wyspiański w tekście Wesela. W salach prezentowane są meble Rydlów, w tym skrzynia wyprawna panny młodej. W alkierzu zawieszono fotografie uczestników wesela Rydla. Ekspozycji dopełniają obrazy artystów małopolskich, między innymi S. Wyspiańskiego, H. Szczyglińskiego, W. Tetmajera, W. Wodzinowskiego i H. Uziembły.
Muzeum powstało dzięki przychylności rodziny Rydlów oraz muzeów: Narodowego, Historycznego, Etnograficznego i Uniwersytetu Jagiellońskiego, które przekazały w depozyt cenne eksponaty.
Każdej jesieni w rocznicę pamiętnej uroczystości (20 listopada) odbywa się tu osadzanie chochoła, czyli okrywanie krzaku róży słomianą otuliną.
źródła:
Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Kraków 2000
Michał Rożek, Przewodnik po zabytkach Krakowa, Kraków 2008