Rynek Główny 15
Kamienica Pinocińska, zwana również Kruglowską
Kolejna kamienica - nr 15 - to kamienica Pinocińska. Nazywana jest również Kruglowską. Została wzniesiona przed połową XV wieku jako jednopiętrowa, pod koniec XV wieku zostało nadbudowane drugie piętro. W XVI wieku kamienica pełniła ważną funkcję – była domem gościnnym dla posłów, przybywających na koronacje królewskie. W 2 połowie XVI wieku jej właścicielami byli Kruglowie, w tym czasie przeprowadzono przebudowę wnętrz, a pod koniec XVI wieku w fasadzie zbudowano attykę. W następnym stuleciu kamienica miała kolejnych właścicieli: w latach 1623-1643 rodzina Attavanti, następnie Wojciech Poznańczyk, połowa XVII wieku zamożna wenecka rodzina Pinoccich, między innymi w roku 1649 Hieronim – burmistrz Krakowa i sekretarz króla Jana Kazimierza. W XVII wieku nadbudowano trzecie piętro. W XVIII wieku kamienicę zakupili Derjakubowiczowie, w 1768 roku właścicielem Franciszek Dzianotti. W 1831 roku podczas publicznej licytacji kamienicę Pinocińską nabył Tadeusz Jarzyński i piętnaście lat później – wyremontowaną i odnowioną sprzedał z zyskiem hrabiemu Bronisławowi Działyńskiemu.
W XIX wieku kilkakrotnie kamienicę przebudowywano, remontowano, dobudowano też czwarte piętro. W 1840 roku powstała nowa fasada – projektował ją architekt włoskiego pochodzenia Franciszek Maria Lanci – warto zapamiętać, że była to pierwsza neogotycka fasada w mieście. Jednak jeszcze przed połową tego samego stulecia przebudowano ją ponownie, powracając do stylu klasycystycznego. Wtedy na pierwszym piętrze na jej całej szerokości dodano zachowany do dziś balkon. W 1850 roku kamienicę zniszczył pożar, konieczna była kolejna odbudowa – kamienica zyskała znów nową fasadę, nowe wnętrza i nową klatkę schodową. Odbudowę poprowadził architekt Ignacy Hercok. Przez kolejne lata kolejni właściciele wprowadzali różne zmiany we wnętrzach kamienicy, w latach 40-tych XX wieku pomieszczenia w piwnicach przebudowano na kawiarnię, a już w 2 połowie XX wieku cała kamienica została gruntownie wyremontowana, połączona z sąsiednią kamienicą i zaadaptowana na restaurację.
Główny budynek kamienicy ma trzy piętra, wejście oraz sień umieszczone są na jego osi, w trakcie środkowym znajduje się kamienna, czterobiegowa klatka schodowa zwieńczona latarnią. Zachowane gotyckie piwnice pochodzą z 1 połowy XV wieku, ale przez kolejne stulecia zostały gruntownie przebudowane, w XX wieku zrekonstruowane. Na dziedzińcu studnia.
Fasada kamienicy na parterze jest trójosiowa, a na piętrach – pięcioosiowa. W parterze elewacja została otynkowana na jasny kolor, na którego tle odcinają się trzy półkoliste łuki - widzimy tam barokowy portal główny, który powstał około 1720 roku, jest wykonany z ciosów i rustykowany. Po jego bokach natomiast znajdują się dwie nieco mniejsze witryny, one również zostały ujęte w rustykowane obramienie z ciosów.
Elewacja na piętrach jest jasna i zdobiona boniowaniem, kolejne kondygnacje są oddzielone od siebie liniami gzymsów, a na każdej widzimy rzędy prostokątnych okien w profilowanych obramieniach z tynku. Pierwsze piętro zdecydowanie się wyróżnia - na całej jego szerokości biegnie balkon z żelazną balustradą, podtrzymywany przez kamienne kroksztyny, a centralne okno to tzw. porte-fenetre, sięgające od podłogi po sufit okno balkonowe. Zarówno na pierwszym i na drugim piętrze nad każdym oknem umieszczone są odcinki wydatnego gzymsu, podpieranego przez kamienne konsolki. Nad oknami trzeciej kondygnacji widzimy takie same gzymsy ale w prostszej formie, bez konsolek. W dwóch kondygnacjach ściana pogrubiona oszkarpowaniem, cokół z kamiennych płyt; piętra pierwsze, drugie i trzecie – zdobione boniowaniem w tynku.
Wysoka attyka wieńcząca kamienicę zakomponowana została w dwóch strefach. Pierwsza z nich jest wyższa i bardziej dekoracyjna - to ściana z rzędem wysokich, ślepych arkadek, wspieranych na filarach. W drugiej strefie widzimy okrągłe i zamykane półkoliście okienka.
Dziś w kamienicy znajduje się restauracja Wierzynek – zajmuje ona również wnętrza kolejnej kamienicy. To słynne w Krakowie miejsce, założone w 1945 roku przez Kazimierza Książka i nawiązujące nazwą do XIV–wiecznej Uczty u Wierzynka.
źródła:
Michał Rożek, Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa, Warszawa-Kraków 1997
Michał Myśliński, Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, Tom IV, Miasto Kraków, część X, Śródmieście. Mury obronne i Planty. Rynek Główny, Warszawa 2005