Rynek Główny 11
Kamienica Pod Szarym Karpiem
Kamienica Altansowska, Zajdliczowska, Dom Wenecki
Kolejna kamienica pierzei wschodniej – nr 11 – to Kamienica pod Szarym Karpiem. Inne używane dla niej nazwy to kamienica Altansowska, Zajdliczowska, Dom Wenecki.
Niepotwierdzona tradycja wiąże ten dom z Rzeczpospolitą Wenecką, tutaj zatrzymywali się posłowie doży weneckiego. Pierwsza budowla w tym miejscu została wzniesiona w 1 połowie XIV wieku, początkowo miała jedno piętro, już w 2 połowie XIV wieku przeprowadzono pierwszą rozbudowę i dostawiono piętrową oficynę. Właściciele kamienicy zmieniali się często - w 2 połowie XVI wieku należała do rodziny Altansów, którzy prowadzili tu aptekę, w 1603 roku – właścicielem był Mikołaj Lebrowski, a po nim Stanisław Dytlewicz z żoną Reginą. W 2 połowie XVII wieku jej właścicielami byli Zajdliczowie oraz Pernusowie. W XVIII wieku należała do Torianich, a następnie do rodziny Wasserabów, w ciągu kolejnych dziesięcioleci było jeszcze wielu innych właścicieli.
Na przełomie XVI i XVII wieku została przeprowadzona duża przebudowa, kamienicę podwyższono o drugie piętro. Kolejny duży remont odbył się w 1809 roku - wprowadzono styl klasycyzmu, przebudowę prowadził Szczepan Humbert. W 1851 roku odbudowa po pożarze.
Wiek XX przyniósł bardzo duże zmiany dla tego obiektu. W 1913 roku kamienica została w całości wyburzona, a w latach 1914-1915 zrekonstruowana i odbudowana według projektów Karola Knausa i Antoniego Dostala. W efekcie powstała czteropiętrowa budowla, którą oglądamy do dziś. Jej modernistyczną fasadę zaprojektował Adolf Siódmak.
Budynek stoi na prostokątnym planie, ze starej kamienicy zachowane są gotyckie piwnice z 2 połowy XIV wieku. Wejście oraz sień znajdują się po prawej stronie, również z tej strony budynku dostawiona została w 1915 roku kamienna, dwubiegowa klatka schodowa z kutą balustradą. Modernistyczna fasada ma trzy osie. Elewacja na wysokości parteru jest pokryta okładziną z gładkich, kamiennych płyt. Umieszczono tu dwie wysokie, prostokątne witryny, wejście do sieni również ma kształt prostokątny. Parter jest oddzielony od piętra kamiennym gzymsem – taki sam gzyms biegnie również nad pierwszym piętrze. Na piętrach widzimy prostokątne okna – okna na pierwszym piętrze są od siebie oddzielane zdwojonymi lizenami, okna drugiego i trzeciego piętra ujmowane są parami we wspólne, prostokątne, wysokie płyciny, wyróżniające się w elewacji jaśniejszym kolorem tynku. Okna na drugim piętrze zostały wzbogacone o dekoracyjne motywy w tynkowym obramieniu – nad każdym z okien widzimy wysmukły, trapezowy, kanelowany kliniec z którego zwisają festony podtrzymywane przez wstęgi. Środkowe okno to tzw. Porte-fenêtre – wysokie okno, sięgające do podłogi, podkreślone w fasadzie kamienną balustradą z tralkami. Nad trzecim piętrem wkomponowano jeszcze poziomą prostokątną płycinę, wypełnioną stiukowym ornamentem z wici akantowej i z kaboszonowym kartuszem. Fasadę zamyka wydatny, dekoracyjny gzyms a nad nim widzimy wieńczącą całość, wysoką attykę z dwoma oculusami i ozdobnym kartuszem.
źródła:
Michał Rożek, Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa, Warszawa-Kraków 1997
Michał Myśliński, Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, Tom IV, Miasto Kraków, część X, Śródmieście. Mury obronne i Planty. Rynek Główny, Warszawa 2005