Kamienica Pod Janem Kapistranem

Stara Kamienica, Książęca

Rynek Główny 26

Ostatnia kamienica w pierzei południowej przy krakowskim rynku to Kamienica nr 26 – nazwana jest kamienicą Pod Janem Kapistranem, pojawiają się również inne nazwy: Stara Kamienica lub Książęca 

           Jest budowlą narożną, jej zachodnia elewacja zwrócona jest w stronę ul. Wiślnej, biegnącej od Rynku w stronę Plant. Została zbudowana w 1. połowie XIV wieku, na przełomie wieków XIV i XV znacznie ją rozbudowano. W XV–XVI wieku należała do książąt mazowieckich, a w latach 1453-1454 zamieszkiwał w niej św. Jan Kapistran – włoski kaznodzieja, franciszkanin, ogłoszony świętym w 1724 roku.

           Ponieważ już pod koniec XVI wieku kamienica była w bardzo złym stanie, wraz z początkiem kolejnego stulecia rozpoczęto prace budowlane - w trakcie gruntownego remontu trwającego do 1614 roku kamienicę przebudowano na miejski pałac. Jej kolejnymi właścicielami w ciągu XVII wieku byli Gostkowiczowie, następnie Huntley-Gordonowie. Kolejny duży remont kamienicy przeprowadzano w 2. połowie XVIII wieku – dobudowano wtedy drugie piętro. Zbudowano też nową fasadę, łącząc w niej elementy stylu barokowego i klasycystycznego. W narożniku fasady wykonano niszę, w której ustawiono figurę św. Jana Kapistrana.

            W 1788 roku kamienicę kupił zamożny, krakowski bankier Wincenty de Friedensfelt Laskiewicz. W XIX wieku przechodziła w ręce kolejnych właścicieli, prowadzono również kolejne prace remontowe. W 1829 roku kamienica została wystawiona na licytacji i zakupiła ją Elżbieta Skotnicka, w tym czasie ponownie przebudowana została fasada – nadano jej styl klasycystyczny. W 2. połowie XIX wieku Skotnicka sprzedała kamienicę Emilii Kicińskiej.

           W 1850 roku jak większość zabudowy Rynku kamienica nr 26 uległa zniszczeniu w wielkim pożarze i jeszcze przed końcem XIX wieku została odbudowana - dodano jej wówczas trzecie piętro i powiększono o tylne skrzydło. Kolejny remont przeprowadzono w 1. połowie XX wieku a pracami budowlanymi kierował wówczas architekt Piotr Jurkiewicz.

           Budynek kamienicy Pod Janem Kapistranem ma dziś trzy piętra, zachowane są średniowieczne piwnice z 2. połowy XIV wieku, które jednak znacznie przebudowano w XX wieku. Po lewej stronie budynku znajduje się główne wejście oraz dawna sień. W sieni zachowana jest zabytkowa dekoracja na kolebkowym sklepieniu – wczesnobarokowe, stiukowe ornamenty geometryczne, wykonane około połowy XVII wieku. Zobaczymy tam też renesansowy portal z około 1600 roku. W bocznej elewacji kamienicy - w jej dziesiątej osi - znajduje się wejście, prowadzące do klatki schodowej. Klatka schodowa pochodzi z 2. połowy XIX wieku, jest kamienna, schody mają układ trzybiegowy.

           Fasada kamienicy ma cztery osie. Na wysokości parteru elewacja jest otynkowana na jasny, zielony kolor. Widzimy tam portal wejściowy, wykonany z ciosów, zamknięty półkolistym łukiem oraz trzy duże witryny – wszystkie są prostokątne, umieszczone w zamkniętych odcinkowym łukiem płytkich wnękach. Parter i piętro są oddzielone od siebie wyraźną linią gzymsu. W pierwszym i drugim piętrze podziały na osie podkreślono przez pięć korynckich pilastrów w wielkim porządku. Rozmieszczone między nimi prostokątne okna ujęte są w tynkowe, profilowane ramy. Trzecie piętro jest oddzielone prostym, wydatnym belkowaniem, a okna trzeciego piętra również są prostokątne i ujęte w tynkowe ramy.

           Ważnym elementem fasady jest umieszczona w narożu figura św. Jana Kapistrana. Naroże zostało wzmocnione szkarpą, sięgającą wysokością do drugiego piętra. W tej szkarpie wykonano płytką niszę a w niej ustawiono późnobarokową, kamienną figurę, datowaną na około 1770 rok.

           Długa – aż czternastoosiowa - elewacja boczna kamienicy ma nieregularna kompozycję, osie od czwartej do szóstej tworzą pseudoryzalit – tam w pierwszym i na drugim piętrze pojawiają się korynckie pilastry w wielkim porządku. Portal prowadzący do klatki schodowej jest zamknięty łukiem koszowym, a wokół prostokątnych okien widzimy takie jak w fasadzie proste tynkowe opaski. W jednej z osi na pierwszym piętrze umieszczono mały, kamienny balkon. Kamienica jest nakryta dwuspadowym dachem mansardowym, dlatego powyżej trzeciego piętra widzimy jego jedną połać oraz umieszczona tam okna, tzw. Lukarny.

           Mimo licznych remontów i zmian, we wnętrzach kamienicy zachowały się liczne elementy zabytkowego wystroju. W jednym z pomieszczeń jest zachowany fragment rokokowych malowideł ściennych, datowanych na około 1770 rok. W niektórych pomieszczeniach zobaczyć można sufity z późnobarokowymi fasetami z 2. połowy XVIII wieku. W kilku salach znajdują się dobrze zachowane zabytkowe kominki – między innymi kominek rokokowy, datowany na 2. połowę XVIII wieku - jego oprawę ozdobiono stiukowymi ornamentami: wolutami i motywami stylizowanych liści. W innej sali znajduje się kamienny kominek klasycystyczny wykonany około 1780 roku, którego oprawa ma prosty, geometryczny kształt, jej boki zdobią kanelowane pilastry, a na górnej belce umieszczony jest fryz z laurową girlandą.

           Aktualnie w zabytkowych pomieszczeniach kamienicy znajdują się między innymi biura i restauracja.