Kamienica Pod Krukami
Rynek Główny 25
Do 1842 roku w miejscu gdzie stoi mieściły się dwie osobne działki z osobną zabudową. Na jednej z nich stała Kamienica Kłosowicowska, wybudowana w 1. połowie XIV wieku, w 2. połowie XV wieku powiększona o drugie piętro. Pod koniec XV wieku została przebudowana na pałac renesansowy, wtedy powstała między innymi klatka schodowa zwieńczona latarnią oraz nowa attyka w fasadzie. W czasie kolejnego remontu, przeprowadzonego w 1. połowie XVIII wieku powstała nowa fasada - późnobarokowa, dobudowano też trzecie piętro oraz przebudowano wnętrza, zmieniając ich układ.
Druga kamienica stojąca na sąsiedniej działce została zbudowana również w 1. połowie XIV wieku, na przełomie wieków XIV i XV została przebudowana. Jej właścicielami były między innymi niemieckie rodziny kupieckie: Turzonowie, po nich – Fuggerowie. Pod koniec XVI wieku właścicielem był wojewoda sandomierski Stanisław Szafraniec i z jego inicjatywy kamienica została przebudowana na miejską rezydencję w stylu renesansowym. W połowie XVIII wieku odbyła się kolejna przebudowa – wprowadzono elementy nowego stylu - późnego baroku, wybudowano nową fasadę z attyką, przebudowano również wnętrza. Na przełomie stuleci XVIII – XIX właścicielami byli Szembekowie.
Momentem przełomowym był rok 1842 – obydwie kamienice kupiła Anna z Tyszkiewiczów Potocka-Wąsowiczowa – wnuczka Kazimierza Poniatowskiego, brata króla Stanisława Augusta. Z inicjatywy Potockiej-Wąsowiczowej dwie kamienice zostały połączone w jeden pałac miejski. Od 1844 roku właścicielem pałacu był jej syn Maurycy Potocki. Niestety w niedługim czasie po tej przebudowie pałac został zniszczony przez wielki pożar w 1850 roku. Odbudowę zniszczonej budowli poprowadził znany w Krakowie architekt Stanisław Gołębiowski – odbudowana kamienica reprezentowała popularny w tym czasie styl neorenesansu. W 1853 roku obiekt był gotowy i wynajęty jako siedziba urzędu cyrkularnego, a w 1869 roku kamienica była siedzibą Galicyjskiego Banku Handlu i Przemysłu – pierwszej takiej instytucji w mieście. Budowlę częściowo przebudowano, wprowadzono zmiany w układzie wnętrz i przebudowano fasadę. Pracami budowlanymi w kamienicy kierował architekt i miłośnik renesansowej architektury Tomasz Pryliński, nową fasadę zaprojektowali J. Matusiewicz i T. Żebrawski. Na potrzeby Banku na parterze kamienicy została urządzona tzw. sala operacyjna, powstał również skarbiec. W tym czasie – w 1880 roku - w kamienicy Pod Krukami przeprowadzono pierwszą publiczną próbę oświetlenia elektrycznego.
W latach 1879-1881 na piętrze pierwszym znajdowała się resursa mieszczańska. W 1919 roku kamienica przeszła w ręce Banku Małopolskiego, a w latach 1921–1922 ponownie poprowadzono prace budowlane, którymi kierował krakowski architekt Teodor Hoffman. Wtedy kamienica została rozbudowana o kolejne piętro, wzniesiono też nową oficynę, stosując do jej budowy nowoczesne rozwiązanie jakim była konstrukcja żelbetowa.
Przez kolejne lata XX wieku wnętrza kamienicy Pod Krukami przyjmowały różne instytucje – od 1921 roku miał tam swoją siedzibę Teatr Cricot 2, w czasie II wojny światowej pod tym adresem umieszczono siedzibę NSDAP, a po wojnie mieścił się tam Krakowski Dom Kultury i Wydawnictwo Literackie.
W latach 90-tych kamienica została poddana generalnej przebudowie – autorem projektów jest architekt Romuald Loegler.
Budynek kamienicy Pod Krukami jest trzypiętrowy, wejście oraz sień są umieszczone w skrajnej prawej osi, z sieni przejść można do klatek schodowych – jedna z nich jest zbudowana wokół szybu windy, a drugą umieszczono po prawej stronie budynku w jego tylnym trakcie. Z czasów średniowiecznych zachowały się gotyckie portale i piwnice, które pochodzą z 2. połowy XIV wieku ale zostały przebudowane w XIX i XX wieku.
Neorenesansowa fasada, którą dziś oglądamy patrząc na kamienicę pod Krukami została zbudowana w 1872 roku, z wyjątkiem kondygnacji parterowej, która jest późniejsza - powstała w 1921 roku. Fasada ma sześć osi, jest otynkowana na pastelowy kolor, a na pierwszym i drugim piętrze ozdobiona pasami boniowania. W parterze widzimy sześć półkolistych, profilowanych arkad, w pięciu arkadach umieszczone są witryny, szósta arkada się wyróżnia - jest nieco większa i w niej jest umieszczone wejście. Na pierwszym piętrze – na całej jego szerokości widzimy balkon z tralkową, kamienną balustradą. Balkon jest wsparty na kamiennych, ozdobionych rzeźbionym ornamentem kroksztynach. Prostokątne okna w tej kondygnacji są ujęte w tynkowe, profilowane obramienia i zwieńczone trójkątnymi naczółkami. Wyróżnione zostało okno w skrajnej osi, to nad wejściem do kamienicy – jego oprawę tworzą zdwojone pilastry, na których jest oparte belkowanie z fryzem oraz naczółek odcinkowy.
Drugie piętro jest oddzielone prostym gzymsem z cienkim pasem dekoracyjnego fryzu. Na tym piętrze okna zwieńczone są odcinkami wydatnego belkowania, na których umieszczono dekorację rzeźbiarską w postaci podwieszanych, liściastych festonów. Tu oprawa okna w skrajnej osi jest również bogatsza – jest ujęte jońskimi pilastrami, na których oparte jest belkowanie z fryzem i rzeźbionymi festonami. Trzecią kondygnację fasady oddziela linia prostego gzymsu, a jej okna są zwieńczone odcinkami prostych, profilowanych gzymsów. Fasadę zamyka profilowany gzyms na kroksztynach.
Wnętrze kamienicy dziś prezentuje się bardzo nowocześnie, po przebudowie w latach 90-tych połączono w nim harmonijnie elementy zabytkowej architektury i stylowy charakter z bardzo nowoczesnymi rozwiązaniami technicznymi. Od 1991 roku w kamienicy ma swoją siedzibę Międzynarodowe Centrum Kultury, a sale zostały świetnie dostosowane do nowych funkcji – urządzono w nich między innymi bibliotekę, sale wykładowe i galerię.