Nazwa Branice, dawniej Branicze, Bronicz, Branicz, Branczicze, Branycze Russyeczkye, Branycze Pileczkye, to nazwa patronimiczna wskazująca na pierwotny związek właścicieli wsi z potomkami osoby zwanej Bran.

           Wieś położona 14 km na wschód od Krakowa, graniczyła od zachodu z Pleszowem, od północy z Ruszczą, od wschodu z Wyciążem, od południa ze Stryjowem oraz Wolą Rusiecką. Zabudowa osady rozplanowana w typie ulicówki, leżała przy dawnym średniowiecznym trakcie prowadzącym z Krakowa na Ruś (obecnie ul. Igołomska). Najstarsze zabudowania osady powstały po południowej stronie traktu, w rejonie dzisiejszej ulicy Plastusia.

           Branice od czasów średniowiecza przynależą do parafii pod wezwaniem św. Grzegorza w Ruszczy.

           Na terenie Branic odnaleziono ślady osadnictwa człowieka neolitycznego.

            Po raz pierwszy wieś jest notowana w źródłach historycznych w 1250, kiedy książę Bolesław Wstydliwy zezwolił Klemensowi z Ruszczy na łowienie bobrów po obu stronach Wisły w granicach jego patrymonium, w tym w Branicach. Branice, obok pobliskiej Ruszczy, były gniazdem rodowym Branickich herbu Gryf.

           Najstarszym znanym właścicielem Branic był Klemens z Ruszczy, kasztelan krakowski, następnie wojewoda krakowski w latach 1243 - 1253. W 1360 Wierzbięta z Branic (zm. 1425), burgrabia i stolnik krakowski, starosta sanocki, przeniósł wieś z prawa polskiego na prawo średzkie. Pomiędzy rokiem 1356 a 1385 dochodzi do przejęcia części Branic, przez Ottona z Pilicy (zm. 1384/1385), starostę ruskiego, wielkopolskiego. Warto wspomnieć, iż jego żona, Jadwiga z Melsztyńskich, była w 1386 matką chrzestną Jagiełły. Elżbieta Granowska córka Ottona i Jadwigi Pileckich, wdowa po Wincentym Granowskim, w 1417 została trzecią żoną króla Władysława Jagiełły. Zarzucano jej skłonności intryg oraz wywieranie zbyt dużego wpływu na monarchę. Zapewne Elżbieta Granowska pomogła Janowi Granowskiemu w przejęciu tej części Branic, które wcześniej posiadał jej ojciec Otton.

           Podział Branic jest udokumentowany od roku 1423. Część zwana Pilecką była w posiadaniu Jana Granowskiego, a po jego śmierci w 1476 w rękach rodu Pileckich. Część zwana Rusiecką, była w posiadaniu Branickich. Stopniowo wokół Branic Rusieckich powstał klucz wsi i przysiółków, do których u schyłku XV wieku zaliczano także Ruszczę, Stryjów, Zimny Brzeg (Chałupki), Wolę Rusiecką. W późniejszych wiekach do klucza tego zaliczano także Przylasek Rusiecki. W XV wieku w zachodniej części wsi (rejon dzisiejszej ul. Deszczowej) powstał folwark Branickich. W 1532 we wsi notowane jest jeziorko nazwane Nieciecza. W końcu XVI wieku cała wieś ponownie była w posiadaniu rodziny Branickich. W rejestrze poborowym województwa krakowskiego z 1629 odnotowano we wsi 2 ½ łana. Pod koniec XVIII wieku w Branicach było około 40 domów, dwór, karczma oraz browar. Wieś liczyła około 200 - 250 mieszkańców.

           Część Pilecka Branic w 1469 została przez Jana Granowskiego zastawiona Janowi Wierzynkowi, rajcy krakowskiemu i starszemu Krakowskiej Kongregacji Kupieckiej. W 1471 Jan Wierzynek zakupił wieś. Wkrótce jednak Pileccy zdecydowali się z powrotem wieś wykupić. W końcu lat siedemdziesiątych XV wieku ta cześć Branic należała do Jana Pileckiego, kasztelana bieckiego. Na początku XVI wieku wieś została oddana w dzierżawę. W 1530 wieś liczyła 4 ½ łana ziemi, we wsi znajdowała się też karczma.

           Warto kilka słów poświęcić przypomnieniu rodzinie Branickich herbu Gryf. Jej przedstawiciele w XIV i XV wieku należeli do średniej szlachty. Dopiero pod koniec XVI wieku nastąpił awans reprezentantów rodu ku największym zaszczytom i urzędom w państwie. Już Grzegorz Branicki (zm. 1595), zdobył wysoką pozycję, piastując godność starosty niepołomickiego oraz burgrabiego krakowskiego. Dwaj jego synowie pomnożyli znacznie majątek i znaczenie rodu dzięki korzystnym małżeństwom. Jan (zm. 1611) ożenił się z Anną Myszkowską. Doszedł on do godności starosty niepołomickiego i kasztelana żarnowieckiego, a następnie bieckiego. Stanisław (zm. 1620) starosta chęciński i lelowski poślubił Helenę z Tarłów, wojewodzianką lubelską. Jedynym męskim potomkiem Branickich następnego pokolenia był Jan Klemens (zm. 1657), chorąży, następnie podkomorzy krakowski. Jego syn Jan Klemens II (zm. 1673), zrobił karierę na dworze króla Jana Kazimierza. Jako zaufany królewski, otrzymał wiele nadań majątkowych, które sprawiły, że stał się jedną z najbogatszych postaci w państwie. Doszedł do godności marszałka nadwornego koronnego. Był żonaty z Aleksandrą Katarzyną Czarniecką, córką słynnego hetmana Stefana Czarnieckiego. Ich wnuk Jan Klemens III (zm. 1771) zasłynął jako zapobiegliwy i nowoczesny administrator. Dziełem jego życia była rozbudowa Białegostoku, który stał się wówczas jednym z najważniejszych ośrodków gospodarczych w Rzeczpospolitej. Branicki dbał także o rozwój dróg i żeglugi śródlądowej. Osiągnął najwyższe urzędy w państwie. W 1735 został hetmanem polnym, a następnie uzyskał godność hetmana wielkiego koronnego. Pełnił urząd wojewody, a następnie kasztelana krakowskiego. Żonaty był trzykrotnie, najpierw z Katarzyną Barbarą Radziwiłłówną (zm. 1730), następnie z Barbarą Szembekówną, z którą się rozwiódł i wreszcie w wieku 59 lat z osiemnastoletnią Izabelą Poniatowską, siostrą króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Ona też została ostatnią dziedziczką wsi związaną z rodem Branickich.

           Po śmierci Izabeli Branickiej w 1808 wieś nabyła rodzina Badenich.

            W 1870 Branice z przysiółkami: Chałupkami, Stryjowem oraz Holendrami, liczyły 1014 mieszkańców. Pod koniec XIX wieku we wsi była dwie karczmy, dwór z folwarkiem oraz gorzelnia. Posiadłość należała do hrabiego Stanisława Badeniego, liczyła 859 morgów ziemi, w tym 595 roli, 165 łąk, 51 lasów, 29 pastwisk. W latach 1949 - 1954 tereny północnej części wsi zostały zajęte na potrzeby powstającej Huty im. Lenina.

 Zabytki:

            W Branicach zachowało się kilka niezwykle cennych zabytków. Najcenniejszym z nich jest niewątpliwie późnorenesansowy murowany lamus zbudowany około 1603 roku przez warsztat Santi Gucciego. Prawdopodobnie pierwotnie służył jako dwór Jana Branickiego (zm. 1611). Dwukondygnacyjna „wieża” powstała na planie kwadratu, na zewnątrz zwieńczona attyką z arkadami i krenelażem. W izbie piętrowej zachował się portal z herbem Branickich Gryf, renesansowe obramienia okien oraz piękny manierystyczny kominek. Nie jest to z pewnością najstarsza siedziba rodu. Starsze budynki, zapewne drewniane nie zachowały się do czasów współczesnych.

            Obecny dwór zachowany w Branicach, klasycystyczny, murowany, powstał w 1. połowie XIX wieku. Od frontu ozdobiony portykiem o czterech parach kolumn oraz ryzalitem od ogrodu. Wewnątrz zachowały się trzy kominki z epoki. Przed dworem znajdują się dwie małe murowane oficyny klasycystyczne. Ogród dworski w Branicach stanowił niegdyś piękne założenie krajobrazowe.

           Na terenie Branic zachowała się figura Chrystusa Błogosławiącego na słupie, z 1781 roku.