Tadeusz Franciszek Jan Lehr–Spławiński
(20 września 1891 Kraków – 17 lutego 1965 Kraków)
językoznawca, slawista
rodzina
syn Edwarda, inżyniera, i Marii Spławińskiej
brat Zofii, poślubiła w 1935 Bożydara Szabuniewicza
poślubił:
-
około 1920 Marię Kopystyńską (1899–1934), dzieci: Andrzej, Wojciech, Barbara, poślubiła Janusza Miszeraka
-
23 IX 1940 w Sandomierzu Zofię Ślubicz-Załęską (1898-1978)
biogram
Absolwent Gimnazjum im. Króla Jana III Sobieskiego, odbył studia z filologii słowiańskiej, klasycznej, językoznawstwa indoeuropejskiego oraz historii literatury polskiej na UJ i w Wiedniu. Pracował jako nauczyciel gimnazjalny między innymi w Zakopanem i w Krakowie. Następnie na uniwersytetach w Poznaniu, Lwowie i Krakowie.
Aresztowany podczas Sonderaktion Krakau i więziony w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen.
Założyciel, członek i przewodniczący polskich i zagranicznych towarzystw i akademii naukowych (między innymi czeskiej, bułgarskiej, serbskiej).
Zajmował się zagadnieniami gramatyki porównawczej języków słowiańskich, historii języka polskiego oraz zależnościami między językoznawstwem a historią kultury, prehistorią i etnografią. Autor około 400 prac z dziedziny dialektologii, etymologii, historii języka polskiego i onomastyki, a także podręczników uniwersyteckich i słowników. Inicjator i współredaktor wielkich przedsięwzięć leksykografii slawistycznej: Słownika prasłowiańskiego oraz Słownika starożytności słowiańskich.
Pochowany na Cmentarzu Rakowickim (Pas 2 północny, grobowiec 5).
wybrane publikacje:
1921 - Stosunki pokrewieństwa języków ruskich
1923 - Zarys gramatyki języka staro-cerkiewno-słowiańskiego
1929 - Gramatyka połabska
1946 - O pochodzeniu i praojczyźnie Słowian
1947 - Język polski. Pochodzenie, powstanie i rozwój
1954 - Przegląd i charakterystyka języków słowiańskich z Władysławem Kuraszkiewiczem i Franciszkiem Sławskim
1955 - Gramatyka historyczna języka polskiego z Zenonem Klemensiewiczem i Stanisławem Urbańczykiem
1962 - Słownik etymologiczny języka Drzewian połabskich (tom I z Kazimierzem Polańskim);
kalendarium
1909-1913 - studiował językoznawstwo na UJ pod kierunkiem I. Chrzanowskiego, J. N. Łosia i J. M. Rozwadowskiego
1913-1914 - kontynuował studia w Wiedniu u Vacláva Vondráka i Milana Rešetara
1913 - uzyskał doktorat
1915-1918 - uczył języka polskiego w Zakopanem
1918 - został docentem UJ
1918-1921 - założyciel i kierownik Katedry Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Poznańskiego
1918 - profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Poznańskiego
1918 - został członkiem PAU (od 1952 PAN)
1921 - profesor zwyczajny
1921-1929 - profesor na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie
1929-1961 - profesor filologii słowiańskiej UJ
1936-1938 - dziekan Wydziału Filozoficznego
1938-1946 - rektor UJ (w czasie II wojny światowej jego obowiązki pełnił tajny rektor W. Szafer)
1939 IX 4 - został członkiem OKP
1939 XI 6 - aresztowany w ramach Sonderaktion Krakau
1940 II - zwolniony z obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen
1945-1946 - rektor UJ
1946-1952 - kierownik Studium Słowiańskiego
1952-1961 - dyrektor Instytutu Językoznawstwa UJ
źródła:
Bąk Stanisław, Ze wspomnień o Tadeuszu Lehr-Spławińskim. Lud 1967 t.51 cz.2 s.665-672,il.
Klemensiewicz Zenon, Na dwie rocznice prof.Tadeusza Lehra-Spławińskiego. Jęz.Pol. 1951 s.193-196
Milewski Tadeusz, Tadeusz Lehr-Spławiński. Tygodnik Powszechny 1965 nr 10 s.4.