Stanisław Lem

(12 IX 1921 Lwów – 27 III 2006 Kraków)

pisarz, filozof, futurolog, eseista, najwybitniejszy przedstawiciel polskiej fantastyki naukowej

rodzina

syn Samuela Lehma, laryngologa, i Sabiny z domu Woller

żona Barbara Leśniak, lekarz radiolog

syn Tomasz

biogram

            Dzieciństwo i młodość spędził we Lwowie, w rodzinnym mieszkaniu przy ulicy Brajerowskiej 4. Był uczniem II Gimnazjum im. Karola Szajnochy.

           Po wybuchu wojny i zajęciu Lwowa przez Sowietów z obawy przed wcieleniem do Armii Czerwonej rozpoczął studia na Lwowskim Uniwersytecie Medycznym (papiery złożone przez niego na Politechnikę Lwowską, zostały odrzucone przez nowe władze uczelni ze względu na burżuazyjne pochodzenie kandydata).

           Nauka została przerwana po wkroczeniu do Lwowa armii niemieckiej i zamknięciu wszystkich lwowskich uczelni. Dzięki doskonale podrobionym dokumentom znalazł pracę jako pomocnik mechanika i spawacz w garażach niemieckiej firmy Rohstofferfassung zajmującej się odzyskiem metali, miedzy innymi ze zniszczonego sprzętu wojskowego. Jego zajęcie docenił ruch oporu, którego członkom przekazywał wykradzione z rozbitych wozów bojowych amunicję i materiały wybuchowe.

           Gdy do Lwowa ponownie weszła Armia Czerwona wrócił na studia medyczne. Nie chcąc przyjąć obywatelstwa radzieckiego, repatriował się wraz z całą rodziną do Krakowa, zamieszkał przy ulicy Bonerowskiej.

           Podjął przerwane studia medyczne na UJ, wspierając rodzinę publikacjami w prasie. Nie złożył końcowych egzaminów, pozostając przy absolutorium, żeby uniknąć powołania do wojska.

           Podjął pracę w Konserwatorium Naukoznawczym Asystentów UJ, prowadzonym przez doktora Mieczysława Choynowskiego. Zajmował się segregowaniem książek przychodzących z USA w ramach pomocy UNRRA, dzięki czemu miał dostęp do zagranicznej literatury. Po latach, w wywiadach, określi Choynowskiego mianem swojego intelektualnego mentora.

           Jego książkowym debiutem i od razu bestsellerem stała się powieść o losie wyprawy na Wenus „Astronauci”. Jego utwory zaczęły być tłumaczone na język rosyjski i niemiecki, coraz częściej zaczęły trafiać na Zachód, a ich angielskie przekłady uczyniły go najpopularniejszym nie anglojęzycznym pisarzem nurtu fantastyki naukowej. Na podstawie jego prozy powstawały filmy („Milcząca Gwiazda”, „Przekładaniec” Andrzeja Wajdy z Bogumiłem Kobielą w roli głównej oraz „Solaris” Andrieja Tarkowskiego, w sumie ponad 20 obrazów).

           Po ogłoszeniu w Polsce stanu wojennego wraz z cała rodziną osiedlili się w Wiedniu, a po 5 latach wrócili do Polski.

           Był zapalonym narciarzem, w każdą zimę wyjeżdżał do Zakopanego i wraz z żoną szusował na stoku Kasprowego Wiercha.

           Był koneserem marcepanu i chałwy, z których nie chciał zrezygnować nawet wtedy, gdy zachorował na cukrzycę. Pod koniec życia podupadł na zdrowiu, kilka razy był hospitalizowany, zmarł w szpitalu klinicznym Collegium Medicum UJ.

           Zgodnie z jego wolą urna z prochami złożona została na Cmentarzu Salwatorskim.

wybrane dzieła:

1951 - Astronauci

1955 – Czas nieutracony

1957 – Dialogi i Dzienniki gwiazdowe

1959 – Eden i Śledztwo

1961 – Pamiętnik znaleziony w wannie, Powrót z gwiazd i Solaris

1964 – Niezwyciężony i Summa Technologiae

1965 – Cyberiada

1966 – Wysoki zamek

1968 – Opowieści o pilocie Pirxie oraz Głos Pana

1970 – Doskonała próżnia

1973 – Wielkość urojona

1976 – Katar

1982 – Wizja lokalna

1987 – Fiasko i Pokój na Ziemi

2006 – pośmiertnie Rasa drapieżców

kalendarium

1932 – rozpoczął naukę w II Państwowym Gimnazjum im. K. Szajnochy we Lwowie

1939 – zdał egzamin maturalny

1940 – 1941 – rozpoczął studia na Lwowskim Uniwersytecie Medycznym

1942 – 1943 - pracował jako pomocnik mechanika i spawacz

1944 – pojął przerwane studia medyczne

1946 XII – jako repatriant wyjeżdża z rodziną do Krakowa

1946 - 1948 – kontynuował studia na Wydziale Medycznym UJ

1946 – debiutował nowelą „Człowiek z Marsa” drukowaną w odcinkach w „Nowym Świecie Przygód”

1946 – 1948 – wspierał rodzinę publikując pierwsze utwory na łamach „Kuźnicy”, „Odry”, „Żołnierza Polskiego” i „Co Tydzień Powieść” oraz w „Tygodniku Powszechnym”

1948 – 1950 – pracował jako młodszy asystent w Konserwatorium Naukoznawczym Asystentów UJ

1948 – rozpoczął pisanie pierwszej powieści „Szpital Przemienienia”

1951 – wydał swoją pierwszą książkę „Astronauci”

1954 – poślubił Barbarę Leśniak, studentkę medycyny, która została późnej lekarzem radiologiem

1955 – odznaczony został Złotym Krzyżem Zasługi

1957 – został laureatem Nagrody Literackiej Miasta Krakowa za całokształt twórczości ze szczególnym uwzględnieniem „Czasu nieutraconego”

1958 – przeprowadził się do jednorodzinnego domu w Klinach Borkowskich (Kraków)

1959 – odznaczony został Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski

1968 – urodził się syn Tomasz

1970 – został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski

1972 – w ZSRR Andriej Tarkowski sfilmował powieść „Solaris”

1972 – został członkiem Komisji PAN „Polska 2000”

1973 – otrzymał honorowe członkostwo Science Fiction Writers of America

1978 – rozpoczął budowę nowego, większego domu przy ulicy Narvik w Klinach

1982 – wyjechał na roczne stypendium do Wissenschaftskolleg w Berlinie Zachodnim

1983 – 1988 – wraz z rodziną przebywał na emigracji w Wiedniu

1994 – został członkiem PAU

1996 – został odznaczony Orderem Orła Białego

1997 – otrzymał honorowe obywatelstwo Krakowa

1998 – otrzymał doktorat honoris causa UJ

1999 III – otrzymał Nagrodę Krakowska Książka Miesiąca za „Bombę megabitową”

2005 – nagrodzony został złotym medalem Zasłużony Kulturze – Gloria Artis