Dzisiejsza data:

(1138 – 5 maja 1194)

zwierzchni książę polski


rodzina

z dynastii Piastów

syn Bolesława III Krzywoustego i Salomei, hrabianki Bergu, prawdopodobnie pogrobowiec

Kazimierz II Sprawiedliwy                Kazimierz II Sprawiedliwy

Kazimierz II Sprawiedliwy

Lata panowania 1177 - 1194

rodzeństwo: Władysław Wygnaniec brat przyrodni, Bolesław Kędzierzawy, Mieszko Stary, Henryk Sandomierski, Judyta, Ryksa, Kazimierz, Lestek, Gertruda, Dobronega, Agnieszka, Zofia, dwie siostry nieznane z imienia

poślubił:

1163 Helena (między 1141 a 1150 – około 1206 Płock?), córka Konrada II Przemyślidy, księcia czeskiego

dzieci:
            1. N.N., córka (1164 - między 11 października a 24 grudnia 1178), poślubiła Wsewołod Czarny (zmarł 1214), wielki książę kijowski
            2. Kazimierz (po 1164 – 2 III 1167)
            3. Bolesław (około 1168 – 16 IV 1182), zginął na skutek nieszczęśliwego wypadku, przywalony przez ścinane przez siebie drzewo. Możliwe, że został pochowany w katedrze krakowskiej
            4. Leszko Biały (1186 lub 1187 – 23 XI 1227), książę sandomierski i krakowski
            5. Konrad I (1187 lub 1188 – 31 VIII 1247), książę mazowiecki, kujawski, krakowski i łęczycki


biogram

           Bardzo pochlebnie został przedstawiony przez Wincentego Kadłubka, co nie może dziwić bo Kadłubek korzystał z jego protekcji pisząc swoją kronikę na dworze Kazimierza.

           Pominięty przez Bolesława Krzywoustego w testamencie, nie otrzymał żadnej z dzielnic. W wyniku porozumienia w Krzyszkowie został oddany na dwór cesarza Fryderyka I Barbarossy jako zakładnik gwarantujący swoją osobą wykonanie przez Piastów postanowień tego układu. Do kraju powrócił po śmierci Władysława Wygnańca, a dopiero po śmierci Henryka Sandomierskiego wykrojono dla Kazimierza Sprawiedliwego część ziemi sandomierskiej z Wiślicą.

           Odrzucił propozycję obalenia Bolesława IV Kędzierzawego, tron krakowski ostatecznie objął w wyniku buntu możnych przeciwko Mieszkowi III Staremu. Na zjeździe w Łęczycy uzyskał poparcie duchowieństwa polskiego między innymi w zamian za rezygnację z egzekwowanego dotąd przez książąt prawa do majątku ruchomego po zmarłym biskupie (tzw. ius spolii) oraz za zgodę na ograniczenie obciążania dóbr kościelnych kosztami utrzymywania przebywających w nich wojsk książęcych.

           Ogłosił się lennikiem cesarza, co zażegnało niebezpieczeństwo interwencji Fryderyka I Barbarossy, uzyskał Mazowsze i Kujawy, prowadził aktywną politykę na Rusi.

           Gdy możni krakowscy z kasztelanem krakowskim Henrykiem Kietliczem na czele wszczęli bunt i osadzili na tronie krakowskim Mieszka III Starego, Kazimierz przy pomocy posiłków ruskich pokonał opozycję i odzyskał Kraków.

            Był szczególnie hojny dla Kościoła: ufundował klasztor cysterski w Sulejowie, nadawał dobra i ulgi klasztorom starym, a także nowym, zakładanym przez możnych, tworzył kolegiaty. Dla podniesienia prestiżu Krakowa i diecezji krakowskiej, był współfundatorem kolegiaty św. Floriana na Kleparzu, którą uposażył wsiami oraz książęcymi i biskupimi dziesięcinami wspólnie z biskupem krakowskim Gedką, sprowadził z Włoch relikwie św. Floriana.

           Kazimierz przejawiał też zainteresowania kulturalne. Na jego polecenie wykonana została piękna płyta umieszczona w posadzce kolegiaty wiślickiej. Zapewne też na jego wiślickim dworze przebywał nie znany nam z imienia autor, twórca pieśni o Walgierzu Wdałym.

          Pochowany został w Katedrze Wawelskiej.
          Jego imieniem nazwano ulicę w XVII dzielnicy Grębałów, boczna ulica Jana Kazimierza.


kalendarium

1157 – 1163 - przebywał jako zakładnik w Niemczech (na mocy układu Bolesława Kędzierzawego z cesarzem Fryderykiem Barbarossą w Krzyszkowie).

1166 - książę wiślicki

1172 - odrzucił propozycję obalenia Bolesława IV Kędzierzawego
1173 - książę sandomierski
1177 – książę krakowski jednocześnie zwierzchni książę polski

1180 – uzyskał poparcie duchowieństwa polskiego na zjeździe w Łęczycy

1181 III 28 – jego władzę uznał papież Aleksander III

1184 - ogłosił się lennikiem cesarza

1184 – wraz z biskupem Gedko sprowadził do Krakowa relikwie św. Floriana
1186 - książę kujawski i mazowiecki

1191 - przy pomocy posiłków ruskich pokonał Mieszka Starego i odzyskał Kraków
1193 - zorganizował zwycięską wyprawę na Jaćwingów


literatura

           Nadzwyczaj szlachetna [jest] wytworność tak [jego]postaci, jak rysów twarzy oraz sama wysmukła budowa ciała, nieco przewyższająca wysokością ludzi średniego wzrostu. Spojrzenie jego ujmujące, nacechowane jednak jakąś pełną szacunku godnością. Mowa zawsze skromna, zaprawiona jednak wytwornym dowcipem.

(Mistrza Wincentego Kadłubka Kronika Polska, tłumaczenie K. Abgarowicz, B. Kürbis, Warszawa 1974)


źródła

Józef Dobosz, Kazimierz II Sprawiedliwy, Poznań 2011

Balzer Oswald, Genealogia Piastów, Kraków, 2005

Jasiński Kazimierz, Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, Poznań-Wrocław 2001