Dzisiejsza data:

Jakub z Iłży

młodszy

(? Iłża – po 1542 Wrocław)

pionier reformacji w Polsce, ksiądz

rodzina

syn Jana, średniozamożnego mieszczanina iłżeckiego

biogram

           Ukończywszy szkołę parafialną w mieście rodzinnym, wyjechał na studia do Krakowa, gdzie studiował na Akademii Krakowskiej. W czasie studiów w Krakowie poznał włoskich humanistów Clarettiego i Jana Sylwiusza z Sycylii, dzięki którym opanował grekę, co w przyszłości pozwoliło mu na poznanie Nowego Testamentu. W Krakowie poznał również głośnego humanistę - Pawła z Krosna.
           Egzamin bakalarski złożył mając 21 lat, po czym zajął się pracą nauczycielską w szkole parafialnej w Iłży, a następnie w Bodzentynie. Pracując na tym stanowisku, dostrzegał upadek moralny księży i wyższych dostojników kościelnych.
           W tym czasie jego przyjaciółmi byli między innymi profesor Stanisław Cieśla i magister Marcin z Urzędowa, przyszły doktor medycyny. Do Krakowa przyjeżdżali studenci z Niemiec oraz profesorowie, którzy szerzyli w środowisku krakowskim ideologię Marcina Lutra. Do Krakowa napływały również książki reformatorów niemieckich.
           Zetknąwszy się z reformacją stał się entuzjastą nowej doktryny i radykalnym luteraninem. Kwestionował wzorem Lutra podstawowe zasady i ceremonie kościelne. Był przeciwnikiem sprzedaży odpustów, zwalczał w przemówieniach i pismach posty, kwestionował wiedzę papieża, małżeństwo księży, życie duchowieństwa i jego morale. Za jego czyny sąd biskupi, któremu przewodniczył biskup krakowski Piotr Tomicki, udzielił mu początkowo upomnienia, choć Jakub nie przyznał się do winy. Nie zważając na sąd biskupi, dalej prowadził agitację wśród mieszczaństwa w Małopolsce, jak również na Uniwersytecie.
           Sąd biskupi wezwał go ponownie, biskup Piotr Tomicki upomniał go dwukrotnie, lecz to nic nie pomogło. Zwołano sąd komisarski, na którym zawieszono Jakuba Młodszego jako kaznodzieję. Przesłuchano 12 świadków, którzy zeznaniami swoimi obciążyli oskarżonego. Jakub Młodszy zgodził się na publiczne odwołanie swoich błędów, jednak w oznaczonym terminie nie zgłosił się, ponieważ przy pomocy swoich uczniów uciekł do Wrocławia. Na odbytej sprawie sądowej uznano go za heretyka i pozbawiono władzy kapłańskiej.
           We Wrocławiu brał czynny udział w szerzeniu ruchu reformatorskiego. Stąd przysyłał znajomym swoje kazania i listy piętnujące egoizm kleru. Jego hasła trafiały na właściwy grunt, a księża z ambon w Małopolsce rzucali gromy na jego osobę.
           Schyłek życia spędził w Tarnowskich Górach jako kaznodzieja luterański.
           Dzięki niemu wyrosło dużo pionierów polskiej reformacji. Jednym z jego pierwszych uczniów był Wojciech z Iłży, który za szerzenie haseł swojego nauczyciela był kilkakrotnie więziony. Przez kilka lat Wojciech z Iłży pełnił funkcję mistrza w zborze kalwińskim w Iłży.
Pracę Jakuba Młodszego kontynuowali oprócz wymienionego Wojciecha z Iłży Marcin Clossa z Wąchocka, Marcin z Opoczna, Jan z Chęcin, Jan Pustelnik z Chęcin i inni. Był mistrzem większości przywódców reformacji, między innymi Abrahama Kulwiecia, Szymona Zaciusa, Jana z Koźmina, Feliksa Crucigera i Wawrzyńca Discordii.

kalendarium
1509 - został wpisany na Akademię w półroczu letnim
1509 - 1516 - studiował na Akademii Krakowskiej
1511 - złożył egzamin bakalarski
1516 - został magistrem sztuk wyzwolonych
1516 - 1518 - pełnił funkcję seniora burs Filozofów i Ubogich
1525 - zetknął się z reformacją
1528 - rozpoczął studia teologiczne, które jako zwolennik Marcina Lutra musiał przerwać
1528 - sąd biskupi, któremu przewodniczył biskup krakowski Piotr Tomicki, udzielił mu upomnienia
1534 - znów biskup Piotr Tomicki upomniał go dwukrotnie, lecz to nic nie pomogło
1534 IX - zwołano sąd komisarski, na którym zawieszono Jakuba Młodszego jako kaznodzieję
1534 X 20 - miał publicznie odwołać swoje błędy, ale uciekł do Wrocławia
1535 V 24 - na odbytej sprawie sądowej uznano go za heretyka i pozbawiono władzy kapłańskiej