Julian Antoni Dunajewski

(4 czerwca 1821 Stanisławów – 9 listopada 1907 Kraków)

ekonomista, polityk galicyjski, działacz państwowy

rodzina

Urodzony w rodzinie szlacheckiej z Dunajowa w ziemi lwowskiej 

syn Szymona (urzędnika powiatowego w Stanisławowie, a następnie w Nowym Sączu) i Antoniny z Błażowskich

brat Albina (1817-1894), biskupa krakowskiego; Edwarda (1819-1881), starosty w Tarnobrzegu, żona Maria Tratner

poślubił Marię Estreicher, dzieci:

Stanisław (1859-1912), starosta w Tarnowie, ożenił się z panną Zofią Madeyską, córką Stanisława Madeyskiego – notariusza, potem profesora prawa cywilnego w Uniwersytecie Jagiellońskim, posła do Rady Państwa, ministra oświaty

Julian (1860-1884)

Maria Julia (1864-1941)

biogram

          Ukończył gimnazjum jezuickie w Nowym Sączu, następnie studiował ekonomię na Uniwersytecie Lwowskim i na uniwersytecie w Wiedniu.
           Rozpoczął pracę na Uniwersytecie Jagiellońskim, początkowo jako asystent w Katedrze Umiejętności Politycznych i Statystyki. Uzyskał dyplom doktora praw na UJ i podjął pracę jako suplent nauk politycznych. Nie został mianowany profesorem UJ, jako Polak podejrzewany o nielojalność "państwową", ale został profesorem w Akademii Prawa w Preszburgu (obecnie Bratysława).
           Wrócił do Galicji po objęciu stanowiska spraw wewnętrznych w rządzie austriackim przez Agenora Gołuchowskiego. Został profesorem Uniwersytetu Lwowskiego i UJ, pełnił funkcję dziekana Wydziału Prawa i kilkakrotnie rektora UJ.

           Galicyjsko-wiedeński pamiętnikarz Kazimierz Chłędowski wspominał:

           Dunajewski znany był w kołach profesorskich z lenistwa, często spóźniał się na wykłady, osobliwie jeżeli przypadały na wczesną z rana godzinę, ale w pół godziny nauczył studentów więcej, aniżeli inny profesor w kilkugodzinnym wykładzie. Mówił silnym, grubym głosem, gładko, dobitnie, i porywał swoim wykładem słuchaczów. Wszystko, co powiedział, było zajmujące, rozciekawiało młode umysły i każdy z nas słuchał go z natężoną uwagą i rad był żadnego nie opuścić słowa.

          Członek Akademii Umiejętności, a następnie zastępca jej kuratora.
           Poseł na Sejm Krajowy, wybrany do parlamentu w Wiedniu, gdzie był zwolennikiem orientacji austro-polskiej, zwalczając z prawicowych pozycji centralizm. Dał się poznać jako doskonały orator, zabierał głos we wszystkich ważniejszych sprawach.
           Jako minister skarbu Austrii, prowadząc skuteczną i rozumną gospodarkę państwa, uzdrowił finanse i zrównoważył budżet wprowadzając podatki pośrednie (od spirytusu, nafty i cukru) oraz podwyżki ceł od kawy i cen wyrobów tytoniowych. Uchodził za jednego z najlepszych ministrów skarbu, jakich Austria kiedykolwiek posiadała.

          I dalej notował Chłędowski:

          Był niepospolitym umysłem, szybko się orientował, wybornie polemizował ze swoimi przeciwnikami i przede wszystkim miał energię, co w ostatnich czasach było rzadkością u austriackich mężów stanu.

           Wskutek zwrotu w polityce rządu ku lewicy niemieckiej podał się do dymisji i wycofał się z życia publicznego. W Krakowie zamieszkał w pałacyku przy ulicy Podwale 11 (dziś jest to numer 3) i tę część ulicy na Piasku nazwano jego imieniem.
           Uniwersytet Jagielloński uhonorował go doktoratem honoris causa, ponadto otrzymał Order Św. Szczepana, Wielką Wstęgę Orderu Cesarza Leopolda oraz Order Żelaznej Korony I klasy.
           Pochowany na cmentarzu Rakowickim, jego imieniem nazwano ulicę na Starym Mieście, która łączy ulicę Karmelicką wzdłuż Plant z ulicą Basztową.

wybrane prace

1850 - praca doktorska O instytucjach gminnych
1864 rozprawa Ziemia i kredyt. Studium ekonomiczne
1871 - opracował projekt (z Wiktorem Kopffem i Dionizym Skarżyńskim) Zarys organizacji władz administracyjnych dla Galicji (nie został wprowadzony)
1873 - Słowo o "Zasadach bicia monety"
1935 - zostały pośmiertnie opublikowane jego wykłady ekonomiczne Wykład ekonomii politycznej

kalendarium

1839 - ukończył gimnazjum
1839-1840 - studiował na Uniwersytecie w Wiedniu
1839-1842 - studiował na Uniwersytecie Lwowskim
1849 - rozpoczął pracę na UJ
1850 - uzyskał dyplom doktora praw na UJ
1855 - został profesorem nadzwyczajnym nauk politycznych i prawa karnego w Akademii Prawa w Preszburgu
1856 - został profesorem zwyczajnym
1859 - powrócił do Galicji
1860 - został profesorem prawa administracyjnego i ekonomii politycznej Uniwersytetu Lwowskiego
1861 - został profesorem nauk politycznych i statystyki i kierownikiem Katedry Umiejętności Politycznych, Statystyki i Prawa Administracyjnego Austriackiego na UJ
1862-1863, 1867-1868 - dziekan wydziału Prawa UJ

1864, 1870 - uzyskał mandat poselski do galicyjskiego Sejmu Krajowego we Lwowie

1864-1865, 1868-1869, 1879-1880 - rektor UJ
1865-1866, 1869-1870, 1880-1881 - prorektor UJ  
1870 - został wybrany posłem na galicyjski Sejm Krajowy we Lwowie
1871 - został członkiem AU
1873 - został posłem do parlamentu w Wiedniu 
1880-1891- pełnił funkcję ministra skarbu Austrii

1900 – został doktorem h.c. Uniwersytetu Jagiellońskiego

1907 – jego imieniem nazwano ulicę w dzielnicy Stare Miasto

1951 – ulicę jego imienia przemianowano na ul. 1 Maja

1990 – powróciła poprzednia nazwa ulicy Juliana Dunajewskiego

bibliografia:

Jan Adamczewski, Krakowskie rody, Kraków 1994

Teresa Stanisławska-Adamczewska, Jan Adamczewski, Kraków, ulica imienia …, Kraków 2000

Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000

Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl), wydanie z 2020-04-28