Albin Dunajewski
(1 III 1817 Stanisławów – 19 VI 1894 Kraków)
kardynał, prawnik, działacz polityczny i kościelny
biskup krakowski
rodzina
herbu Sas
syn Szymona, urzędnika cyrkularnego i Antoniny z Błażowskich
brat Juliana Antoniego, ekonomisty i ministra finansów Austrii
biogram
Uczęszczał do gimnazjum w Nowym Sączu, po maturze rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym we Lwowie, następnie przeniósł się na Wydział Prawa, który ukończył po czterech latach. W czasie studiów zaangażował się w pracę patriotyczną i społeczną, współpracując z konspiracyjnym Stowarzyszeniem Ludu Polskiego. Został współtwórcą związku Młoda Sarmacja i sprzysiężenia Demokraci Polscy. Został aresztowany i po przewlekłym śledztwie skazany na śmierć. Sąd w Wiedniu zamienił mu ten wyrok na 8 lat więzienia w twierdzy i dalszy nadzór policyjny po odbyciu kary. Więziony był w Spielbergu na Morawach, został zwolniony na mocy amnestii w czasie Wiosny Ludów.
Powrócił do kraju i pracował najpierw jako tłumacz w Buczaczu, potem odbył praktykę notarialną w Krakowie i otrzymał przydział na aplikanta do Sądu Wyższego m. Krakowa. Wkrótce został zwolniony z praktyki w Trybunale za udzielenie pomocy materialnej spiskowcowi Julianowi Goslarowi.
Następnie pracował w administracji drukarni "Czasu", wreszcie został sekretarzem Adama Potockiego z Krzeszowic. Zetknięcie się z ks. Kajsiewiczem i śmierć narzeczonej, skłoniły go do poświęcenia się służbie Boga. Początkowo zamierzał wstąpić do Zgromadzenia xx. Zmartwychwstańców, ale przekonany, iż więcej zdziała jako kapłan świecki, po śmierci narzeczonej, Felicji Szczepanowskiej, podjął przerwane nauki w Arcybiskupim Seminarium Duchownym w Krakowie, następnie studiował w Rzymie.
Działał krótko jako penitencjarz przy kościele Mariackim, a następnie przez arcybiskupa Zygmunta Szczęsnego Felińskiego został powołany na rektora Seminarium Duchownego w Warszawie.
Podejrzany o udział w powstaniu styczniowym, w obawie przed aresztowaniem powrócił do Krakowa, zesłany został karnie przez biskupa A. Gałeckiego na wikariat w Rudawie i oddany pod nadzór policji, następnie objął w Krakowie stanowisko kapelana i katechety ss. Wizytek. Został mianowany prałatem papieskim, a następnie biskupem krakowskim. Przyczynił się do rozszerzenia w latach 1880 i 1886 diecezji krakowskiej oraz podniesienia rangi krakowskiego Kościoła. Wspierał unitów, brał udział w patriotycznych obchodach, inicjował akcje charytatywne, wspierał rozwój religijnych stowarzyszeń, wydawnictw, budownictwa sakralnego. Był patronem wielu inicjatyw i akcji dobroczynnych, wspierał działalność charytatywną zgromadzeń zakonnych i ludzi świeckich, w tym między innymi Adama Chmielowskiego, późniejszego św. Brata Alberta. Wykazywał także troskę o Polaków z ziem pozostałych zaborów, opiekując się pielgrzymami do Krakowa i Kalwarii ze Śląska i Słowacji, a także przyjmując księży wygnańców.
Przyczynił się od odnowienia życia kościelnego w diecezji, systematycznie wizytując parafie. Dbał o seminarium duchowne oraz przyczynił się do odrodzenia Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Odnowił także spalony w 1850 roku pałac biskupi oraz rozpoczął renowację katedrę na Wawelu.
Został pierwszym po rozbiorach Polakiem, który otrzymał godność kardynała.
Pochowany w Katedrze Wawelskiej, gdzie obok kaplicy Jakuba Zadzika, znajduje się jego pomnik, z popiersiem rzeźbionym przez Mieczysława Zawiejskiego.
kalendarium
1832 - rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie
1834 - był współzałożycielem związku Młoda Sarmacja
1834 - 1835 - był członkiem Stowarzyszenia Ludu Polskiego
1835 - przeniósł się na Wydział Prawa
1839 - ukończył studia
1839 - poprzez J. Woronicza nawiązał kontakty z Hotelem Lambert
1842 - został aresztowany i osadzony w więzieniu we Lwowie
1844 - został skazany na śmierć
1845 I - wyrok zmieniono na 8 lat więzienia
1848 - zwolniony na mocy amnestii
1849 - został zatrudniony jako tłumacz w Buczaczu, a następnie odbywał praktykę notarialną w Krakowie i aplikanturę w Trybunale Miasta Krakowa
1851 - 1855 - pracował jako dyrektor drukarni krakowskiego dziennika "Czas"
1855 - został sekretarzem hr. Adama Potockiego w pałacu w Krzeszowicach
1859 - wstąpił do Seminarium Duchownego w Krakowie
1861 - z rąk biskupa Łętowskiego otrzymał święcenia kapłańskie
1862 - został powołany na rektora Seminarium Duchownego w Warszawie
1864 II - opuścił Warszawę i został poddany pod nadzór policyjny
1865 - objął stanowisko kapelana i katechety ss. Wizytek na placu Biskupim
1871 - 1873 - był administratorem parafii św. Szczepana na Piasku
1877 - otrzymał godność prałata papieskiego
1879 IV 21 - został prekanonizowany przez papieża Leona XIII na biskupa krakowskiego
1879 VI 6 - otrzymał sakrę biskupią w kościele Mariackim
1881 - 1884 - odnowił zniszczony Pałac Biskupi
1883 - przeprowadził koronację obrazu Matki Bożej w klasztorze ojców karmelitów na Piasku w Krakowie
1884 - poświęcił neoromański kościół pod wezwaniem Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny na Smoleńsku
1886 - koronował obraz Matki Bożej w klasztorze ojców bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej
1886 - sprowadził do Krakowa Zgromadzenie Córek Miłości Bożej (zwane gottliebkami)
1886 X 27 - wizytował parafię radziszowską
1889 XI 3 - poświęcił odnowiony kościół na Skałce
1889 - poświęcił kaplicę w Bramie Floriańskiej
1889 - poświęcił kaplicę cmentarną św. Józefa na Cmentarzu Salwatorskim
1889 - wyjednał u cesarza austriackiego przywrócenie urzędowi biskupa krakowskiego tytułu książęcego
1890 VI 26 - konsekrował dzwon na sygnaturkę klasztornego kościoła w Kętach
1890 - otrzymał od papieża Leona XIII tytuł kardynała
1892 VI 26 - poświęcił kamień węgielny pod nowy kościół księży misjonarzy w Nowej Wsi
1893 - w Pałacu Biskupim udzielił ślubu Henrykowi Sienkiewiczowi i Marii Wołodkowiczównie
1893 IX 10 - dokonał uroczystej konsekracji, połączonej z nadaniem wezwania - Trójcy Przenajświętszej, kościoła klasztornego sióstr kapucynek w Kętach