Jost Ludwik Decjusz starszy (właściwie Ludwig Jodok Dietz)

(około 1485 Wissenburg (Alzacja) – 26 grudnia 1545 Kraków)

historyk, ekonomista, rajca krakowski 

rodzina

syn Jakuba, burmistrza Wissenburga

brat Jakuba

poślubił Annę Krupczankę, córkę Jana
mieli trzech synów (między innymi Jost Ludwik młodszy) i pięć córek (Agnieszka wyszła za mąż za Ulryka, brata kardynała Hozjusza, pozostałe za kupców krakowskich)

biogram

           Do Polski przybył z bratem Jakubem, został sekretarzem bankiera i żupnika krakowskiego Jakuba Bonera.

            Jako jego zastępca w sprawach handlowych brał udział w licznych podróżach zagranicznych. W imieniu Bonera załatwia sprawy kiedy chodzi o przygotowanie do wesela Zygmunta z Barbarą Zapolyanką, on jedzie do Wenecji po towary, potrzebne na uroczystości weselne króla z Boną i zakupuje równie piękny pierścień za 300 dukatów, z diamentem spiczastym i napisem według pomysłu Decjusza na obrączce: „Benedicat te dominus et crescere faciat in gentem magnam". Wzbogaca się w ciągu swych podróży i poselstw, oddaje usługi cesarzowi, który mu nadaje tytuł „sacri Lateranensis et imperialis paIatii comes", a w Polsce uzyskuje indygenat. Zakupuje Wole Chełmską, Przegorzały, zostaje sekretarzem królewskim, radnym krakowskim. Jest kierownikiem technicznym żup krakowskich, zarządza solą bydgoską, kupuje kopalnie na Śląsku, Kupfenberg wraz z okolicznemi wsiami Janowice, Bolzenstein,i Waltersdorf.

           Stanowisko swoje całe jedynie Bonerowi ma do zawdzięczenia, zasługi ich ceni też tak, źe zamierza o nich osobne dzieło napisać. Umarł Boner i dzieło nie doszło do skutku, ale i to, co napisał w historyi pierwszych lat panowania Zygmunta o Bonerze i Wissemburczykach, duże ma znaczenie. Sam wybitny historyk swego czasu, proteguje naukę i w r. 1519 własnym kosztem wydaje kronikę Miechowity, zna się, na mennictwie, na kopalniach, jest znakomitym sekretarzem, wybitnym radnym miejskim. Wola Chełmska, gdzie sobie zbudował pałacyk, istne cacko renesansu włoskiego, ściąga wielu gości do siebie, przestaje być Chełmską, ale od imienia właściciela w drodze zwyczaju Justowskiej nazwę otrzymuje.

           Bonerom zawdzięczał swe wyniesienie, losy go też z nimi złączyły. Nawet obok nich przy ulicy św. Jana miał swoją miejską rezydencję; pojął za żonę Annę Krupczankę, córkę Jana; inna Anna Krupczanka. córka Piotra, była, jakeśmy widzieli, żoną Franciszku Bonera. Obaj rozmiłowani w naukach i ludziach nauką się zajmujących mieszkali obok siebie przy ulicy Świętojańskiej, ich domy były przystanią prawdziwej cywilizacyi w Krakowie.

            Jako edyl miejski zajmował się Decyusz restauracją Maryackiej wieży, a w gałce wieży umieścił opis przebudowy; czytamy w nim jego nazwisko ze wszystkimi tytułami, jakie miał w roku 1545: „Iostus Ludovicus Decius sacri imperialis palatii comes palatinus, sacre Mtis regie Sigismundi primi secretarius, in Wola Chełmska heres, carbarius Wielicensis, advocatus Piotrcoviensis, consul Cracoviensis, edilis et officine monetarie regis ac regni Polonie prefectus".

Rocznik Krakowski tom XIV

           Został sekretarzem Zygmunta I Starego, nawiązał szerokie kontakty w kręgu humanistów (należał do przyjaciół Erazma z Rotterdamu) i na dworach monarszych. Był autorem dzieł historycznych i ekonomicznych, nakładcą, bibliofilem i mecenasem kultury. Został karbarzem wielickim, wójtem piotrkowskim, kierował mennicą krakowską, toruńską i królewiecką.
wybrane prace:

1518 - opis zaślubin Zygmunta i Bony Sforzy Diarii et earum, quae memoratu digna in splendidissimis
1521 - opis pierwszych lat panowania Zygmunta De Sigismundi regis temporibus
1525 - wydał traktat ekonomiczny De monete cussione ratio zawierający program naprawy systemu menniczego poprzez usuniecie z obiegu obcej i fałszywej monety (przedłożony na sejmie piotrkowskim w 1526 roku stał się podstawą królewskiej ordynacji menniczej);

kalendarium

1508 - przybywa do Polski za pośrednictwem Fuggerów i Turzonów
1519 - otrzymał od cesarza dyplom szlachecki i tytuł palatyna
1520 - został sekretarzem królewskim
1519-1524 - posłował czterokrotnie do Włoch (na zlecenie Zygmunta pertraktując w sprawie uzyskania spłaty posagu królowej Bony)
1528 - został członkiem rady miejskiej
1531 - uzyskał także szlachectwo polskie z przyjęciem do herbu rodu Tęczyńskich

źródła:

Rocznik Krakowski tom XIV

Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Kraków 2000