Tadeusz Kazimierz Cynkin
(25 IV 1920 Radom – 10 XI 2014 Szwecja)
pułkownik, pilot
rodzina
syn Napoleona i Heleny
biogram
We wrześniu 1939 roku wstąpił ochotniczo do oddziałów obrony Lwowa. Po wkroczeniu Armii Czerwonej, zgodnie z otrzymanym od polskiego oficera rozkazem, zakopał dużą ilość broni.
Na skutek donosu agenta NKWD został aresztowany i osadzony w więzieniu na Zamarstynowie. W celi nr 69 było między innymi 5 oficerów Wojska Polskiego. Ich nazwiska można odnaleźć wśród ofiar zbrodni katyńskiej.
Od stycznia 1940 roku przebywał w jednej celi z Władysławem Broniewskim. Czas ten zaowocował przyjaźnią. Broniewskiego zainspirował do napisania poświęconego Cynkinowi wiersza „Kasztan” umieszczonego w wydaniach krajowych dopiero po roku 1989 w tomiku „Bagnet na broń”.
Po przejściu ciężkiego śledztwa, 30 marca 1940 roku, Tadeusz Cynkin został skazany przez „Narsud”na półtora roku więzienia w „zahalnich mistach”- w odległych miejscach. Karę odbywał we Lwowie, Kijowie, Czerniowie oraz Połtawie. Rodziców wywieziono w 1940 roku na Sybir.
Po wybuchu wojny radziecko-niemieckiej zostaje wcielony do tzw. strojbatu. W strefie przyfrontowej wykonywał umocnienia wojskowe pod Charkowem i Stalingradem, często w ekstremalnie trudnych warunkach. Po utworzeniu w roku 1941 w ZSRR Armii Polskiej, zgłosił się do niej niezwłocznie. Parokrotne aresztowanie i przetrzymywanie uniemożliwiło wstąpienie do Armii Andersa. W roku 1943 zgłosił się jako ochotnik do l Dywizji im. Tadeusza Kościuszki. Po ukończeniu 2-miesięcznej szkoły oficerskiej przeszedł z Dywizją cały jej bojowy szlak jako dowódca kompanii oraz batalionu. Już jako dowódca batalionu forsował Odrę pod Siekierkami oraz zdobywał politechnikę w Berlinie.
Po wojnie, jako doświadczony oficer frontowy, szkolony w Centrum Wyszkolenia Piechoty, awansował szybko. Dowodził między innymi pułkiem, dywizją i korpusem.
Jednak, jak informuje niegdyś tajna notatka służbowa, nastąpiła wkrótce „degradacja stanowisk wskutek interwencji organów informacji, przez które był rozpracowywany od roku 1950 początkowo w podejrzeniu o wrogie postawy polityczne, a następnie szpiegostwo”. Polski Październik pułkownik Cynkin przeżywał w Krakowie. Zdobywszy zaufanie studentów zdołał udaremnić w wiecu pod AGH groźną prowokację.
Wybrany na posła do sejmu działał aktywnie w komisjach Obrony Narodowej oraz Wymiaru Sprawiedliwości. W czasie trwania kadencji został wysłany przez MON na Akademię Wojskową w Moskwie. Jednocześnie powiadomiono radziecki kontrwywiad wojskowy, że celowym jest „wzięcie płk. Cynkina pod agenturalną obserwację...” Po odwołaniu z Akademii, z braku dowodów na wrogą działalność, został aresztowany i uwięziony pod pozorem innej sprawy. Po odbyciu kary, pozbawiony środków do życia, emigruje w roku 1971 do Szwecji. Tam założył i rozwinął przedsiębiorstwo, z czasem jedno z największych w branży tłumaczeniowej w Skandynawii.
W roku 2002 przywrócono Tadeuszowi Cynkinowi stopień wojskowy.
kalendarium
1957 I 20 – wraz z Józefem Cyrankiewiczem, Bolesławem Drobnerem, Janem Miodońskim, Józefem Raźnym, Stanisławem Stommą i Zbigniewem Jakusem został wybrany do Sejmu PRL
Bibliografia:
Tadeusz Cynkin, Życie warte życia, Wydawnictwo Adam Marszałek, 2004.