Wojciech Bogusławski

(9 IV 1757 Glinno koło Poznania – 23 VII 1829 Warszawa)

aktor, twórca teatru narodowego, dramatopisarz, reżyser, dyrektor teatru

rodzina

syn Leopolda Andrzeja herbu Świnka (ur. krótko przed 16 listopada 1723, zm. 11 stycznia 1793), regenta ziemskiego poznańskiego, a później grodzkiego krakowskiego, dziedzica Glinna z Okalewem, i Anny Teresy Linowskiej herbu Pomian (ur. przed 24 października 1734, zm. przed 1770), córki Stanisława, podstolego wschowskiego

biogram

           Pochodził z rodziny szlacheckiej. Zdobył wykształcenie średnie. Prowadził własny teatr w Wilnie, Lwowie, Poznaniu i Warszawie.
Jest autorem ponad 80 utworów scenicznych - komedii, komediooper, oper, dram i tragedii - a prawie wszystkie były tłumaczeniami lub adaptacjami z różnych autorów. Był autorem wielu librett operowych, zajmował się także ich tłumaczeniem (między innymi Cyrulik sewilski, Włoszka w Algierze, Fraskatanka, Czarodziejski flet).

           „Przebywał ze swym zespołem teatralnym w Krakowie, zaproszony na gościnne występy przez przebywającego tu z Wojskiem Polskim księcia Józefa Poniatowskiego. Wystawił 54 przedstawienia, na które ściągały tłumy widzów. Gdy do sztuki Etienne Nicolasa Mehula Pustota dodano okolicznościową kantatę na cześć Napoleona – tłum był tak liczny, że pod ciężarem widzów załamały się wszystkie ławki na galerii po prawej stronie do połowy teatru, podobnież na balkonie, co wywołało panikę tak, że dwie panie – częścią z gorąca, a częścią z przestrachu – omdlały, a różne panie z balkonu i galerii pogubiły trzewiki i chustki - jak raportował rewizor krakowskiej policji niejaki Piórkowski” – za „Kraków, ulica imienia…” Teresa Stanisławska – Adamczewska, Jan Adamczewski.

            Pochowany w Warszawie na Powązkach, grób się nie zachował.

wybrane prace

1812 - podręcznik gry aktorskiej pt. Dramaturgia, czyli Nauka sztuki scenicznej dla Szkoły Teatralnej napisana przez Wojciecha Bogusławskiego w Warszawie 1812
1820 - 1823 - zbiorowe wydanie dzieł Bogusławskiego w 12 tomach Dzieła dramatyczne
1820 - pamiętnik Dzieje Teatru Narodowego;

kalendarium

1770 XI 20 - uzyskał wpis w albumie studentów Akademii Krakowskiej
1770 - 1773 - kształcił się w Szkołach Nowodworskich
1773 IV - 1773 VIII - dla nabrania ogłady i nabycia dobrych manier przebywał na dworze biskupa krakowskiego, Kajetana Sołtyka w krakowskim pałacu Krzysztofory w Rynku Głównym. Tam uczestniczył w przedstawieniach amatorskiego teatru dworskiego
1773 - 1775 - prawdopodobnie uzupełniał swoją edukację o kurs retoryki w pijarskim Collegium Vetus w Warszawie
1775 - wstąpił do pułku gwardii pieszej litewskiej
1778 II 24 - wystąpił z wojska w stopniu podchorążego
1778 VI - debiutował jako aktor w komedii Fałszywe niewierności N.Th. Berthgo, śpiewak operowy w Nędzy uszczęśliwionej Macieja Kamieńskiego i autor adaptacji francuskiej komedii Amant, autor i sługa
1778 VII 11 - operą Nędza uszczęśliwiona do muzyki Macieja Kamieńskiego rozpoczyna polską twórczość operową opartą na motywach ludowych (był autorem libretta)
1781 - przenosi się do teatru lwowskiego
1782 VII 13 - opracował scenicznie polski odpowiednik Fraskatanki z muzyka Paisiella
1782 XI 14 - koledzy przyznali mu benefis (przedstawienie na jego wyłączny dochód)
1783 II 23 - wystawił Don Juana
1783 III 31 - wystawił jednoaktówkę Kotek zgubiony
1783 IV 10 - przełożył i wystawił dramę autorstwa Fenouillot de Falbaire'a Uczciwy winowajca
1783 X 19 - wystawił Wieśniaczkę u dworu Sacchiniego
1783 XI 16 - wystawił komedię Troje bliźniąt czyli Podobieństwo nadzwyczajne
1783 - uzyskał przywilej na teatr polski w Poznaniu, z którym występował w różnych miastach
1783 - 1785 - został dyrektorem Teatru Narodowego w Warszawie
1784 - zorganizował występy teatralne podczas sejmu w Grodnie
1785 - 1790 - prowadził własny teatr w Wilnie
1790 I - 1794 - ponownie został dyrektorem Teatru Narodowego w Warszawie
1790 IX 7 - odbyła się premiera Lanassy
1790 X 23 - sukces odniosła premiera Taczki occiarza
1790 XI 21 - odbyła sie premiera tragedii Lessinga Emilia Galotti
1791 IX 15 - napisał i wystawił kontynuację sztuki Niemcewicza (Powrót posła) Dowód wdzięczności narodu
1791 X 30 - przeniósł na scenę polską operę komiczną Sługa panią
1792 IX 8 - odbyła się premiera komedii Henryk VI na łowach
1793 I 17 - z okazji gali urodzin króla wystawił komedię angielską Szkoła obmowy Sheridana
1793 IX 24 - odbyła się premiera Axur, król Ormuz
1794 III 1 - wystawił na scenie warszawskiej Krakowiaków i górali
1795 - 1799 - prowadził własny teatr we Lwowie
1797 III 5 wystawił swoją komedię obyczajową Spazmy modne
1798 IV 9 - odbyła się premiera szekspirowskiego Hamleta
1799 - 1814 - został dyrektorem Teatru Narodowego w Warszawie
1801 - wyjechał na kurację do śląskich Cieplic

1809 VIII 13 – 1809 X 8 – wystawił w Krakowie 54 przedstawienia

1809 VIII 14 – w trakcie przedstawienia doszło w teatrze do wypadku i paniki
1811 - założył w Warszawie pierwszą polską szkołę dramatyczną
1817 XI 25 - w Krakowie wystawiono komedię Henryk IV na łowach
1824 - zamieszkał w majątku Jasień (wieczysta dzierżawa)
1827 XI 20 - wystąpił po raz ostatni na scenie w roli Fryderyka II w komedii Koszyk wiśni
1846 II 28 - przedstawienie Krakowiaków i górali w Krakowie, na którym obecny był dyktator Tyssowski
1862 - wmurowana została w ścianę kościoła na Powązkach tablica z jego popiersiem
1936 - został wzniesiony przed Teatrem Wielkim w Warszawie pomnik Wojciecha Bogusławskiego dłuta Jana Szczepkowskiego. Zniszczony w czasie drugiej wojny światowej, został zrekonstruowany i ponownie odsłonięty na dwustulecie Teatru Narodowego

1951 – dawnej ulicy Jasnej nadano imię Wojciecha Bogusławskiego (łączy ulicę św. Sebastiana z ulicą Józefa Sarego)
1953 IV 30 - przedstawienie Poloneza Bogusławskiego zakończyło żywot Teatru Rapsodycznego w Krakowie
1955 XII 3 - wystawienie Krakowiaków i górali zainaugurowało działalność w Nowej Hucie Teatru Ludowego

1971 – na cześć artysty wystawiono w Nowej Hucie – Mogile, przy ulicy Wacława Sieroszewskiego pomnik – głaz z napisem: „Wojciech Bogusławski. Krakowiacy i Górale 1794 we wsi Mogiła”