Roman Brandstaetter
(3 I 1906 Tarnów – 28 IX 1987 Poznań)
pisarz, poeta, dramaturg, znawca i tłumacz Pisma Świętego
rodzina
pochodził z żydowskiej rodziny inteligenckiej
wnuk Mordechaja Dawida Brandstaetter (1844 - 1928), właściciela tłoczni oleju lnianego w Tarnowie, znanego twórcy literatury hebrajskojęzycznej, autora wielu opowiadań i nowel
syn Ludwika i Marii z Brandstaetterów
poślubił:
-
Żydówkę Tamarę Karren
-
Reginę z Brochwiczów Wiktorównę
biogram
W Tarnowie ukończył szkołę powszechną i I Państwowe Gimnazjum Męskie im. Kazimierza Brodzińskiego, a egzamin dojrzałości zdał w Krakowie. Studiował filozofię i filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim pod kierunkiem profesorów Stanisława Windakiewicza, Stanisława Kota i Tadeusza Lehra - Spławińskiego.
Już w czasie studiów debiutował na łamach "Kuriera Literacko-Naukowego" wierszem napisanym z okazji śmierci Jesienina pt. Elegia o śmierci Sergiusza Jesienina . W "Nowej Reformie" ogłosił wiersz pt. Piłsudski . Kolejne wiersze i artykuły pisał do "Głosu Prawdy", "Gazety Polskiej" i innych czasopism. Wydał również u Gebethnera i Wolfa pierwszy tomik poezji zatytułowany Jarzma, który jest jego oficjalnym poetyckim debiutem.
Po ukończeniu studiów otrzymał rządowe stypendium naukowe i wyjechał na dwa lata do Francji. W Paryżu prowadził studia i zbierał materiały dotyczące działalności społeczno - politycznej Adama Mickiewicza.
Po powrocie ze stypendium zamieszkał w Warszawie, kontynuował pracę pisarską, poetycką oraz publicystyczną. Przez rok pracował również jako nauczyciel języka polskiego w warszawskim gimnazjum żydowskim.
Odbył podróż do Turcji, Grecji i Palestyny, gdzie po raz pierwszy zetknął się z ziemią swoich przodków.
Po wybuchu II wojny światowej wyjechał do Wilna, wtedy ostatni raz widział swoich rodziców, którzy zginęli później w komorach gazowych obozu w Treblince. W Wilnie przebywał kilka miesięcy, poślubił Żydówkę Tamarę Karren, którą poznał jeszcze w Warszawie po powrocie z podróży do Ziemi Świętej. Dzięki staraniom rodziny żony, przedostając się przez Moskwę, Baku, Iran, Irak i Transjordanię, wyjechali do Palestyny, zamieszkali w Jerozolimie, gdzie początkowo współpracował z hebrajskimi wydawnictwami, prasą i teatrem. Jednak kiedy hebrajski Narodowy Teatr "Habima" wystawił na scenie Kupca warszawskiego, a wyreżyserowana sztuka miała wydźwięk antypolski, autor zerwał z nimi wszelkie kontakty. Z tego też powodu miał duże trudności w znalezieniu pracy w polskich placówkach w Palestynie. Z pomocą przyszedł mu profesor Stanisław Kot, dzięki którego protekcji otrzymał pracę w Polish Information Centre w Polskiej Agencji Telegraficznej, gdzie pracował w nasłuchu radiowym aż do czasu swojego wyjazdu z Palestyny.
Na mocy przywileju św. Pawła (który umożliwia przeprowadzenie rozwodu, jeśli jeden z małżonków przyjmuje chrzest, a drugi zdecydowanie pozostaje wyznawcą religii niechrześcijańskiej oraz nie zamierza pozostawać w związku małżeńskim z ochrzczonym) rozstał się ze swoją żoną Tamarą.
Po zakończeniu wojny opuścił Palestynę i przez Egipt udał się do Rzymu, gdzie funkcję ambasadora Rzeczpospolitej Polskiej pełnił profesor Stanisław Kot. Objął posadę attache kulturalnego przy ambasadzie RP w Rzymie, przyjął chrzest i poślubił Reginę z Brochwiczów Wiktorównę, którą poznał w sekretariacie ambasadora Kota. Został odwołany z attachatu przy ambasadzie, powrócił do Polski i zamieszkał w Poznaniu. W Poznaniu otrzymał posadę kierownika literackiego w Teatrze Polskim, a następnie w Operze im. Stanisława Moniuszki. W tym samym czasie pełnił obowiązki wiceprezesa Oddziału Poznańskiego ZZLP.
Opuścił Poznań i przeniósł się do Zakopanego, gdzie spędził prawie 10 lat. Został członkiem Polskiego PEN Clubu, był przewodniczącym Rady Kultury przy Miejskiej Radzie Narodowej. W Zakopanem był osobistością bardzo znaną i powszechnie szanowaną, przyczynił się do ożywienia życia kulturalnego i społecznego miasta, za co nadano mu godność Honorowego Obywatela Zakopanego. Po latach pobytu w Zakopanem powrócił do Poznania i poświęcił się wyłącznie twórczości literackiej.
Przez wszystkie lata współpracował z czasopismami katolickimi drukując wiersze, fragmenty prozy, przekłady. Publikował w: "Kierunkach", "Przewodniku Katolickim", "W Drodze", "Niedzieli", "Gościu Niedzielnym", "Tygodniku Powszechnym". Tłumaczył dzieła Shakespeare'a, znane są także jego poetyckie tłumaczenia ksiąg biblijnych.
Jego niezwykłym dziełem pisarskim była czterotomowa powieść Jezus z Nazarethu przedstawiająca obraz epoki, w której żył Chrystus, ukazująca przenikanie się Starego i Nowego Testamentu.
Był laureatem wielu nagród i wyróżnień literackich krajowych i zagranicznych, został honorowym członkiem Academie des Poetes de Rhodanie we Francji i członkiem zarządu Polskiego PEN Clubu. Został wybrany na przewodniczącego Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Poznańskiego Czerwca 1956 Roku.
Zmarł na zawał serca, został pochowany obok swej zmarłej wcześniej małżonki Reginy, na Cmentarzu Komunalnym na Miłostowie w Poznaniu.
twórczość
Dramat:
1940/1941 - Kupiec warszawski
1948 - Przemysław II
1950 - Ludzie z martwej winnicy
1950 - Upadek kamiennego domu
1951 - Milczenie
1951 - Król i aktor
1952 - Józef Sułkowski
1953 - Kopernik
1953 - Znaki wolności
1954 - Dramat księżycowy
1956 - Król Stanisław August
1956 - Odys płaczący
1959 - Medea
1960 - Cisza
1961 - Ślepa ulica
1961 - Śmierć na wybrzeżu Artemidy
1962 - Dzień gniewu
1964 - Zmierzch demonów
1979 - Pokutnik z Osjaku
Poezja:
1928 - Jarzma
1933 - Węzły i miecze
1956 - Winogrona Antygony
1958 - Faust Zwyciężony
1960 - Pieśń o moim Chrystusie
1963 - Hymny Maryjne
1965 - Dwie Muzy
1985 - Księga modlitw
1987 - Pieśń o życiu i śmierci Chopina
1987 - Księga modlitw starych i nowych
1988 - Hamlet i łabędź
Proza:
1936 - Zmowa eunuchów
1967 – 1973 - Jezus z Nazarethu
1994 - Moja podróż sentymentalna i inne opowiadania
1988 - Przypadki mojego życia
Szkice historyczno-literackie:
1932 - Legion żydowski Adama Mickiewicza
1932 - Moszkopolis
1932 - Wybryki antyżydowskie studentów Uniwersytetu Wileńskiego w r. 1815
1933 - Tragedie Juliana Klaczki
1975 - Krąg biblijny
Przekłady:
Szekspir:
1950 - Hamlet
1950 - Król Ryszard III
1952 - Kupiec wenecki
1958 - Antoniusz i Kleopatra
Przekłady biblijne:
1959 - Pieśń nad pieśniami
1964 - Antologia poezji Starego Przymierza
1964 - Cztery poematy biblijne
1968 - Psałterz
Ewangelie
Dzieje Apostolskie
Apokalipsa
Listy św. Jana
kalendarium
1929 - ukończył filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim
1929 - 1931 - przebywał na rządowym stypendium w Paryżu, gdzie prowadził badania nad działalnością polityczno - społeczną Adama Mickiewicza
1932 - otrzymał tytuł doktora filozofii
1935 - odwiedził Turcję, Grecję i Palestynę
1939 - przeniósł się do Wilna
1940 - poślubił Tamarę Karren, Żydówkę, którą poznał wcześniej w Warszawie
1940 - 1946 - przebywał w Palestynie
1947 - 1948 - był attache kulturalnym ambasady PRL w Rzymie
1948 - zorganizował w Rzymie uroczystości z okazji 100 rocznicy założenia Legionu Mickiewicza
1948 - 1949 - był kierownikiem literackim Teatru Polskiego w Poznaniu
1949 – zamieszkał w Zakopanem w willi „Texas” na Parcelach Urzędniczych
1950 - 1958 - mieszkał w Zakopanem, był przewodniczącym Rady Kultury MRN
1951 – otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia
1957 – został honorowym obywatelem Zakopanego
1958 – otrzymał Nagrodę im. Włodzimierza Pietrzaka za całokształt twórczości literackiej
1960 - zamieszkał w Poznaniu
1974 – otrzymał nagrodę PEN Clubu
1979 – otrzymał Nagrodę m. Poznania
1980 – został wybrany na przewodniczącego Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Poznańskiego Czerwca 1956 Roku