Anna Jagiellonka

(18 X 1523 Kraków – 9 IX 1596 Warszawa)

królowa polska

rodzina

córka króla Polski i wielkiego księcia Litwy Zygmunta I Starego i Bony Sforzy
siostra króla Zygmunta Augusta
ostatnia z rodu Jagiellonów
żona Stefana Batorego, księcia Siedmiogrodu, króla Polski i wielkiego księcia Litwy

biogram

           Zmieniała często miejsce pobytu, przebywała najchętniej w Warszawie, w Krakowie przebywała sporadycznie.
           Solidaryzowała się z matką w sprawie ślubu brata z Barbarą Radziwiłłówną i w jej niechęci do Habsburgów. Mimo wielu planów matrymonialnych pozostawała długo niezamężna.
           Po zgonie Batorego popierała swego siostrzeńca Zygmunta III Wazę i towarzyszyła mu w zmaganiach z arcyksięciem Maksymilianem.
           Była bardzo pobożna, co podkreślił Piotr Skarga w mowie pogrzebowej, wspierała kontrreformację, zwalczała innowierców.
           Była mecenasem sztuki i nauki, opiekowała się Akademią Krakowską, opłacała studia młodzieży w kraju i za granicą. Dbała o Katedrę Wawelską (jej kosztem urządzono kaplicę Batorego z jego nagrobkiem), a szczególnie o rodzinną kaplicę Jagiellonów (Zygmuntowską), finansowała jej odnowienie oraz wykonanie przez Santi Gucciego pomników nagrobnych Zygmunta II Augusta i własnego. Przebudowała pałac w Łobzowie, rozbudowała i upiększyła Pałac Ujazdowski w Warszawie.
           Utrzymywała linię pocztową Kraków - Włochy.
           Pochowana w Kaplicy Zygmuntowskiej katedry wawelskiej.

kalendarium

1528 wiosna - 1529 jesień - przebywała wraz z rodziną na Litwie
do 1548 - mieszkała na Wawelu
1548 - przeniosła się na Mazowsze
1558 - przeniosła się do Wilna
1564 - zamieszkała w Płocku
1565 VZygmunt II August odrzucił konkury do jej ręki księcia Danii Magnusa, gdy ten zażądał w posagu oddania kilku zamków w arcybiskupstwie ryskim
1573 - zamieszkała w Warszawie
1574 II - wzięła w Krakowie udział w pogrzebie Zygmunta II Augusta i koronacji Henryka Walezego
1574 V 21Jan Zamoyski zobowiązał do jej poślubienia kandydata francuskiego, Henryka Walezego, który ostatecznie został królem Polski, ale swych zobowiązań nie wypełnił
1575 XII 12 - prymas Jakub Uchański ogłosił królem Polski cesarza Maksymiliana II Habsburga. W swoich pactach conventach cesarz zobowiązał się wydać swojego syna Ernesta za Annę
1575 XII 13 - okrzyknięta została na Rynku Starego Miasta w Warszawie królem Polski i wielkim księciem litewskim
1575 XII 14 - szlachta uznała ją za króla "Piasta", przydając jej za małżonka księcia siedmiogrodzkiego Stefana Batorego
1576 II 28 - przybyła do Krakowa
1576 V 1 - poślubiła na Wawelu Stefana Batorego i została wraz z nim koronowana w katedrze wawelskiej
1576 VIII - powróciła do Warszawy
1579 - Piotr Skarga dedykował jej swoje Żywoty świętych
1583 V - przybyła do Krakowa na ślub Jana Zamoyskiego z Gryzeldą Batorówną, odwiedziła również Akademię Krakowską
1584 - sfinansowała pokrycie kopuły kaplicy Zygmuntowskiej złocona łuską
1588 II 1 - przybyła do Krakowa w towarzystwie Anny Wazówny
1588 V 23 - była w Krakowie na pogrzebie Stefana Batorego
1591 - spędziła w Krakowie lato
1592 - przybyła do Krakowa na ślub Zygmunta III Wazy z Anną Austriaczką
1596 XI 12 - w Krakowie odbył się jej uroczysty pogrzeb, została pochowana w kaplicy Zygmuntowskiej
1997 V - Kraków przypomniał Annę Jagiellonkę nadając jej imię ulicy w XVI dzielnicy Bieńczyce, przecznicy ulicy Obrońców Krzyża.

źródła

E. Rudzki Polskie królowe, Warszawa 1985