Władysław Łuszczkiewicz
(3 IX 1828 Kraków – 23 V 1900 Kraków)
malarz, historyk sztuki, pedagog
rodzina
herbu Rola, syn Michała, profesora Liceum Św. Anny, później dyrektora Instytutu Technicznego w Krakowie, i Emilli z Krzyżanowskich
rodzeństwo: Stanisław (1831 – 1862), żona (ślub 29 VI 1891) Zofia Żelazkowa; Antoni (1838 – 1886), żona (ślub 1865) Zofia Żelazkowa
poślubił 1858 Stanisławę Malwinę Ramlau
dzieci: Felicjan (1859 – 1905); Zofia (1860 – 1923); Józef (1862 – 1938), żona Maria Jendl; Maria (1871 – 1911), mąż Gustaw Piotrowski
jego wnuczką była wybitna krakowska aktorka Róża Antonina Gallowa, a prawnuczką Maria Rzepińska, profesor historii sztuki w Akademii Sztuk Pięknych
biogram
Po ukończeniu Gimnazjum Św. Anny odbywał studia filozoficzne w Uniwersytecie Jagiellońskim, jednocześnie studiował malarstwo podczas zajęć w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem Kornela Stattlera oraz Jana Nepomucena Głowackiego. Otrzymał stypendium na dalszą naukę i kształcił się w École des Beaux Arts w Paryżu, gdzie przyjaźnił się między innymi z H. Rodakowskim, L. Karpińskim i J. Słowackim. Powrócił do Krakowa, został nauczycielem, później profesorem w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, pełnił też obowiązki dyrektora uczelni. Wykształcił całe grono znakomitych artystów, jego uczniami byli między innymi J. Matejko. A. Grottger. A. Kotsis, J. Mehoffer, S. Wyspiański.
Początkowo zajmował się głównie malarstwem, tworzył sceny rodzajowe i historyczne, często z dziejów Krakowa, a także religijne. Malował również portrety, głównie osób z kręgu rodziny, rzadziej obrazy o tematyce rodzajowej. Był jednym z pierwszych polskich malarzy historycznych, zapoczątkował krakowską szkołę malarstwa historycznego.
Przyjął posadę kierownika Muzeum Narodowego w Krakowie, największy nacisk położył na zorganizowanie działu sztuki średniowiecznej (pozyskał między innymi romańskie kapitele i zworniki z Tyńca, Madonnę z Krużlowej), zgromadził także olbrzymią kolekcję innych eksponatów, w tym obrazy cerkiewne, gemmy i kamee, pamiątki po A. Mickiewiczu, rozwinął dział polskiej sztuki współczesnej, zorganizował wiele wystaw okolicznościowych.
Był jednym z pierwszych historyków sztuki w Polsce, przyczynił się do wyodrębnienia tej dyscypliny naukowej; badacz i znawca polskiej sztuki średniowiecznej, zwłaszcza architektury romańskiej; jako pierwszy określił indywidualny charakter krakowskiego budownictwa gotyckiego z XIV wieku, odkrył i zinwentaryzował nieznane wcześniej zabytki sztuki polskiej; brał udział w pracach restauracyjnych i konserwatorskich (ołtarz Wita Stwosza, Katedra i Zamek na Wawelu, Sukiennice); był doradcą w sprawach konserwatorskich w 3 zaborach; stworzył nową szkołę restauracji zabytków w Polsce.
Opracował od strony architektonicznej różne dwory, grodziska, zamki staropolskie, między innymi w Łęczycy, Wiśniczu, Niepołomicach, klasztory i kościoły w Mogile, Tyńcu, Krakowie i Staniątkach. Należał do wielu organizacji i towarzystw naukowych we Lwowie, Wiedniu, Krakowie i itp.
Popularyzator historii sztuki oraz zabytków Krakowa, autor około 200 prac z zakresu historii sztuki, konserwacji zabytków, a także prac inwentaryzatorskich publikowanych przeważnie w „Rozprawach Wydziału Filologicznego AU”, „Sprawozdaniach Komisji Historii Sztuki”, „Roczniku Krakowskim”, „Bibliotece Krakowskiej”; podczas podróży naukowych po Polsce wykonał wiele rysunków inwentaryzacyjnych zabytków architektury polskiej, publikowanych następnie w pracach własnych i innych autorów, w tym Ruiny na Ostrowie jeziora Lednicy M. Sokołowskiego (1876).
Jego prace malarskie znajdują się między innymi w Muzeum Narodowym w Krakowie, w Warszawie, Muzeum UJ uraz w zbiorach prywatnych.
Jako prezes TMHiZK został uhonorowany tablicą pamiątkową na ścianie kościoła Mariackiego od strony pl. Mariackiego (A. Bunsch 1902), jego imieniem nazwano jedną z ulic w III dzielnicy Prądnik Czerwony, będącą przedłużeniem ul. Naczelnej.
wybrane prace:
1851 – Tatar z chłopakiem
1851 – 1853 - Uniwersytet Krakowski w czasach humanizmu
1854 - Ścięcie Samuela Zborowskiego
1856 - Portret siostry Lucyny
1856 – Narada żaków krakowskich przed ratuszem
1858 - Portret Malwiny Ramloff, narzeczonej artysty
1861 - Taniec góralski
1864/65 - Jan Kochanowski czytający w Czarnolesie przekład psalmów
1866 - Najświętsza Panna Maria
1873 - Wręczenie srebrnego kura bractwu kurkowemu
1875 – 1876 - Tronująca Madonna w klasztorze Norbertanek w Krakowie
1880 - Pustelnik z góry Św. Bronisławy spod Krakowa
wybrane publikacje:
1864 – 1868 – Zabytki dawnego budownictwa w Krakowskiem
1890 – Architekci zakonni w Polsce XIII wieku i prace ich pozostałe
kalendarium
1838 – 1843 – uczęszczał do Liceum Św. Anny, gdzie zdał egzamin dojrzałości
1843 – 1845 – na Wydziale Filozoficznym UJ ukończył dwuletnie studia w zakresie filologii i historii
1839 – 1848 - studiował malarstwo w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych
1846 – 1849 – nauczał rysunku w szkole ewangelickiej w Krakowie
1849 – 1850 – kontynuował studia w Paryżu
1850 – powrócił do Krakowa
1851 – 1895 - nauczyciel rysunku w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych
1853 – kierował Katedrą Malarstwa w SSP
1854 – został członkiem Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych
1857 - 1573 oraz 1893 – 1895 - pełnił obowiązki dyrektora uczelni
1858 – został członkiem TNK (od 1873 AU, od 1878 przewodniczący jej Komisji Historii Sztuki)
1877 – został profesorem SSP
1879 – współzałożyciel Towarzystwa Św. Łukasza
1883 VII 27 – został powołany na pierwszego dyrektora Muzeum Narodowego w Krakowie
1892 – dyrektor SSP
1894 – zorganizował Wystawę Kościuszkowska w 100 rocznicę insurekcji
1896 – jeden z założycieli TMHiZK (od 1898 prezes)
1900 – został doktorem honoris causa UJ