Dzisiejsza data:

Andrzej Artur Zamoyski

(2 IV 1800 Wiedeń – 29 X 1874 Kraków)

działacz polityczny i gospodarczy w Królestwie Polskim

rodzina

hrabia herbu Jelita, syn Stanisława Kostki (1775 - 1856), prezesa Senatu Królestwa Polskiego, i Zofii z Czartoryskich (1778 - 1837)

rodzeństwo: Konstanty (1799 – 1866), żona Aniela Sapieha-Różańska (1801 – 1855); Jan (1802 – 1879), żona Anna Mycielska (1818 – 1859); Władysław (1803 – 1868), generał, autor Pamiętników, żona Jadwiga Działyńska (1831 – 1922); Celestyna Gryzelda (1804 – 1883), mąż Tytus Adam Działyński (1797 – 1861); Jadwiga Klementyna (1806 – 1890), mąż Leon Sapieha-Kodeński (1802 – 1878); Artur (1808 – 1818); Zdzisław Jan (1810 – 1855), żona Józefa Jadwiga Walicka (1808 – 1880); August (1811 – 1889), żona Elfryda Tyzenhauz (1825 – 1873); Elżbieta (1818 – 1857), mąż Zenon Izydor Brzozowski (1806 – 1887); Stanisław Kostka Jan (1820 – 1889), żona Róża Maria Potocka (1831 – 1890)

poślubił 16 IX 1824 w Lubowli Różę Potocką (1802 - 1862)

dzieci: Zofia (1825 – 1853), mąż Franciszek Józef Żółtowski (1818 – 1853); Władysław (1827 – 1873); Jerzy (1829 – 1833); Cecylia (1831 – 1904), mąż Jerzy Henryk Lubomirski (1817 – 1872), poseł na Sejm Krajowy Galicyjski; Jan Michał (1832); Stanisław Antoni (1834 – 1881); Róża (1836 – 1915), mąż Eugeniusz Adolf Lubomirski (1825 – 1911); Andrzej Antoni (1838 – 1899); Zdzisław (1842 – 1925), żona Maria Szweykowska (1841 - 1932)

biogram

           Uczył się w Paryżu i Krakowie, potem w Genewie, a następnie studiował w Edynburgu. Po powrocie podjął pracę w Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych awansując do stanowiska dyrektora wydziału rolnictwa i handlu. W czasie powstania listopadowego wysłany został przez Rząd Narodowy z misją dyplomatyczną do Wiednia dla uzyskania austriackiej pomocy dla Polski. Po upadku powstania objął po podziale rodzinnym trzy klucze majątków, w powiecie stanisławowskim i siedleckim.

           Jako pierwszy w Polsce wprowadził oczynszowanie chłopów, zastosował również nowoczesne metody gospodarowania. W swojej rezydencji w Klemensowie urządzał zjazdy ziemiańskie, połączone z pokazami rolniczymi i dyskusjami propagującymi modernizację rolnictwa. Był współwydawcą "Roczników Gospodarstwa Krajowego", zawiązał Spółkę Żeglugi Parowej i otrzymał monopol na urządzenie komunikacji parowej na Wiśle na lat 20. Rozpoczął własną produkcję statków parowych i barek. Działał jako prezes Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, doprowadził do utworzenia Towarzystwa Rolniczego i stanął na jego czele jako prezes.

           W okresie manifestacji patriotycznych stał się faktycznym przywódcą obozu "białych", i przeciwnikiem Aleksandra Wielopolskiego. Wszedł w konflikt z władzami rosyjskimi i po nieudanych próbach pozyskania go przez wielkiego księcia Konstantego został przez cara wezwany do Petersburga i wydalony za granicę. Na emigracji mieszkał w Dreźnie i w Paryżu. Powrócił do Krakowa, gdzie zmarł.

            Pochowany został na cmentarzu Rakowickim, w październiku 1923 pochowano go w podziemiach warszawskiego kościoła św. Krzyża.

kalendarium

1819 - 1822 - studia w Edynburgu
1823 - obejmuje stanowisko dyrektora wydziału i handlu w Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych
1842 - założył spółkę wydającą "Roczniki Gospodarstwa Krajowego"
1843 - 1847 - organizuje tzw. zjazdy klemensowskie ziemian
1848 - zawiązał Spółkę Żeglugi Parowej
1850 X 6 - uruchomił pierwszy kurs statku parowego na Wiśle do Bielan
1850 – został prezesem Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego
1851 - założył własną fabrykę sprzętu mechanicznego i uruchomił produkcję statków parowych i barek
1858 – doprowadził do utworzenia Towarzystwa Rolniczego

1858 – 1861 – prezes Towarzystwa Rolniczego
1862 - wywieziony do Petersburga, następnie wydalony do Francji
1868 - powrócił do Krakowa

źródła:

Cezary Łagiewski, Andrzej Artur Zamoyski 1808 – 1874, Warszawa 1917