Stanisław Ignacy Witkiewicz

Witkacy

(24 II 1885 Warszawa – 18 IX 1939 Jeziory na Polesiu)

dramatopisarz, malarz, teoretyk sztuki i filozof

rodzina

syn Stanisława (1851 – 1915) herbu Nieczuja, malarza, pisarza, krytyka i Marii z Pietrzkiewiczów (1853 - 1931) herbu Ostoja

poślubił Jadwigę Unrug (1893 - 1968)

biogram

           Początkowo kształcił się pod kierunkiem ojca, następnie po eksternistycznie zdanej maturze we Lwowie, studiował malarstwo w krakowskiej ASP u J. Mehoffera, pobierał również lekcje u W. Ślewińskiego, odbył podróże artystyczne do Wiednia, Monachium i Paryża. Został uczestnikiem wypraw do Oceanii (z B. Malinowskim) i na Daleki Wschód.

           Po wybuchu I wojny światowej przybył, jako poddany rosyjski do Rosji, wstąpił do szkoły oficerskiej, został oficerem w armii carskiej, prawdopodobnie był uczestnikiem rewolucji październikowej.

           Powrócił do Polski i zamieszkał w pensjonacie matki w Zakopanem. Został teoretykiem grupy artystycznej Formiści, był współpracownikiem „Zwrotnicy”. W swojej Firmie Portretowej ułożył Regulamin Firmy Portretowej wraz z cennikiem, w którym zapisał: Wykluczona a b s o l u t n i e jest wszelka krytyka ze strony klienta. Portret może się klientowi nie podobać, ale firma nie może dopuścić do najskromniejszych nawet uwag, bez swego specjalnego upoważnienia. Gdyby firma pozwalała sobie na ten luksus: wysłuchiwania zdań klientów, musiałaby już dawno zwariować.

W ramach działalności Firmy tworzył pastelowe portrety, często o znormalizowanych wymiarach (65 x 50 cm), zwykle zdeformowane formalnie i kolorystycznie (oznaczał je numerami i symbolami wskazującymi na użycie narkotyków, alkoholu itp.).

            Jego twórczość była oparta na rozbudowanym systemie jego poglądów estetycznych (teoria Czystej Formy, głosząca prymat wartości estetycznych i metafizycznych sztuki nad walorami przedstawiającymi i dydaktycznymi) oraz na koncepcjach filozoficzno-społecznych i historiozoficznych (katastroficzna wizja końca cywilizacji), wyłożonych w pracach Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozumienia, Szkice estetyczne i zbiorze Teatr, Wstęp do teorii Czystej Formy w teatrze. Zarys własnego systemu ontologicznego dał w studium Pojęcia i twierdzenia implikowane przez pojęcie istnienia.

            Autor około 30 sztuk teatralnych między innymi groteskowo-fantastycznych dramatów oraz powieści.

           Jego twórczość malarska ewoluowała od modernistycznego ekspresjonizmu do na pół abstrakcyjnych kompozycji fantastyczno-symbolicznych, liczne prace znajdują się w Muzeum Narodowym w Krakowie.

           Interesował się fotografią, wykonał wiele zdjęć, między innymi cykl fotografii lokomotyw, pejzaży tatrzańskich, portretów.

           Po 1945 twórczość Witkiewicza zyskała wielką popularność w Polsce i na Zachodzie.

           Często odwiedzał Kraków, bywał w klubie „Gałka Muszkatołowa”, w Klubie Formistów mieszczącym się w kawiarni „Esplanada” na I piętrze domu na rogu ul. Podwale i ul. Krupniczej.

           Popełnił samobójstwo na wieść o wkroczeniu wojsk sowieckich do Polski.

           W Krakowie ulica Stanisława Witkiewicza znajduje się w VI dzielnicy Bronowice, biegnie od ul. gen. Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego aż do granic miasta.

wybrane prace:

poglądy estetyczne, filozoficzne i ontologiczne:

1919 - Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozumienia

1922 - Szkice estetyczne

1923 - Teatr, Wstęp do teorii Czystej Formy w teatrze

1934 - Pojęcia i twierdzenia implikowane przez pojęcie istnienia

sztuki teatralne:

1920 - Tumor Mózgowicz

1920 - Nowe Wyzwolenie

1920 - Oni

1921 - W małym dworku

1921Kurka wodna

1921 - Gyubal Wahazar

1922 - Mątwa

1923 - Wariat i zakonnica

1924 - Matka

1925 - Sonata Belzebuba

1934 - Szewcy

powieści:

1910 – 1911 - 622 upadki Bunga czyli demoniczna kobieta (wyd. 1972)

1927 - Pożegnanie jesieni

1930 - Nienasycenie

1931 – 1933 - Jedyne wyjście (nieukończona, wyd. 1968)

prace malarskie:

1910 – 1914 - Kompozycja figuralna

1912 - Portret kobiety w fotelu (E. Dunin-Borkowskiej)

1916 – 1921 - Kuszenie św. Antoniego I

1920 – 1921 - Kuszenie św. Antoniego II

1920 1921 - Ogólne zamieszanie

1920 – 1921 - Marysia i Burek na Cejlonie

1922 - Kompozycja

kalendarium

1903 – zdał eksternistycznie maturę we Lwowie

1904 – 1905 - studiował malarstwo w krakowskiej ASP u J. Stanisławskiego i J. Mehoffera

1907 - pobierał lekcje u W. Ślewińskiego

1914 – wyjechał do Australii jako fotograf i rysownik w ekspedycji etnograficznej B. Malinowskiego

1915 – był studentem szkoły oficerskiej

1918 – wrócił do Polski i zamieszkał w Zakopanem

1918 – 1922 – członek grupy artystycznej „Formiści Polscy”

1924 - założył jednoosobową Firmę Portretową S. I. Witkiewicz

1928, 1932 - wydał Regulamin Firmy wraz z cennikiem

czytaj więcej ...