Bolesław Wallek – Walewski
(23 I 1885 Lwów – 9 IV 1944 Kraków)
kompozytor, dyrygent i pedagog
rodzina
syn Adolfa, reżysera w Teatrze Skarbka we Lwowie, i Joanny z domu Gello, śpiewaczki
brat aktorki Anny Walewskiej
biogram
Zasłynął jako dyrygent chórów akademickich. Opracowywał kompozycje na wykonanie chóru z orkiestrą. Był obdarzony niewiarygodnym słuchem absolutnym, jego orkiestra stroiła instrumenty na podstawie zaśpiewanego przez niego tonu "a". Kształcił się w Konserwatorium Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie (między innymi u Stanisława Niewiadomskiego i M. Sołtysa), w Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie u Władysława Żeleńskiego (teoria), Wiktora Barabasza (fortepian) i Juliusza Marso (śpiew) oraz u Hugo Riemanna i Artura Prüfera w Lipsku. Był centralną postacią krakowskiego życia muzycznego w okresie międzywojennym, animator ruchu koncertowego, doprowadził do krakowskich prawykonań dzieł współczesnych kompozytorów europejskich (między innymi B. Bartóka i A. Honeggera) i polskich, zwłaszcza K. Szymanowskiego (Stabat Mater 1930, Harnasie 1936). W czasie okupacji uczestniczył w tajnym nauczaniu muzycznym.
Jego twórczość kompozytorska obejmuje około 280 pozycji świeckich i religijnych, w tym ponad 130 utworów na chór a cappella, 15 pieśni 1-3-głosowych a cappella, 33 pieśni solowe z towarzyszeniem fortepianu, około 40 utworów chóralnych i pieśni wielogłosowych z towarzyszeniem instrumentalnym, 4 kantaty, 4 opery (między innymi Pomsta Jontkowa 1924, wystawiona 1926, stanowiąca kontynuacje Halki S. Moniuszki), 3 obrazy sceniczne, 6 utworów symfonicznych, oratorium Apokalipsa, muzykę do 8 sztuk teatralnych oraz kilkanaście kompozycji fortepianowych i organowych. Największe znaczenie w jego dorobku mają pieśni chóralne, wyróżniające się zastosowaniem wyrafinowanych środków fakturalnych i kolorystycznych. Pozostawił także ponad 60 (głównie chóralnych) opracowań popularnych pieśni religijnych i ludowych oraz kompozycji innych autorów.
Pochowany na Cmentarzu Rakowickim (członkowie chóru Echo kultywują tradycję corocznego śpiewania przy jego grobie w dniu Wszystkich Świętych).
Ulica jego imienia leży w VI dzielnicy Bronowice, gdzie łączy się z ul. Złotego Rogu.
wybrane kompozycje:
Dumka na głos i fortepian (1900)
Powiej, wietrzyku na głos i fortepian (1900)
Marsz żuawów. Nie masz to wiary jak w naszym szyku na chór męski a cappella (1900)
Pieśń wieczorna. Gdy wokoło nas mrok ponury na chór męski a cappella (1900)
Serenada. Ukryty w cieniach na chór męski a cappella (1900)
Za bis, żart muzyczny na chór męski a cappella (1900)
Kantata ku czci A. Mickiewicza na chór mieszany i fortepian (1900)
Ave Maria na głos i organy (1901)
Pieśń kozaka na chór męski a cappella (1901)
Polały się łzy na chór męski a cappella (1901)
Ojcze nasz (Modlitwa Pańska) na chór męski a cappella (1901)
Kołysanka na mezzosopran i fortepian (1902)
Chór duchów na chór męski a cappella (1902)
Krakowiak G. Jestem se krakowiak na chór męski a cappella (1902)
Przez te łąki na chór męski a cappella (1902)
Leci piosenka na głos i fortepian (1902)
Lumen de coelo na chór męski i orkiestrę dętą (1903)
Nasza Zosieńka na chór męski a cappella (1903)
Zaszumiał las na chór męski a cappella (1903)
Śpiew matki na głos i fortepian (1903)
Burza morska na chór męski a cappella (1904)
Prośba na głos i fortepian (1904)
Tren V na głos i fortepian (1904)
Zawód. Wykołysałem cię wśród fal na chór męski a cappella (1904)
Trzy struny na 3 głosy męskie i fortepian (1905)
Latem na głos i fortepian (1905)
Na fujarce na głos i fortepian (1905)
Psalm nadziei na chór mieszany i orkiestrę (1905)
Do Jadwinki na głos i fortepian (1906)
Jesienią na głos i fortepian (1906)
Już się do snu kładzie na głos i fortepian (1906)
Chłopca mego mi zabrali na chór męski a cappella (1906)
Pieśń wioślarska. Do wioseł, grom błysnął! na chór męski a cappella (1906)
A jak poszedł król na wojnę na chór męski a cappella (1906)
Humoreska pseudoklasyczna na fortepian (1906)
Andante na temat Ach, mój Jezu na organy (1906-1907)
Pieśń na pożegnanie Samuela ze Skrzypny Twardowskiego roku Pańskiego 1635 na głos i fortepian (1907)
Wiosna na głos i fortepian (1907)
Zima na głos i fortepian (1907)
Paweł i Gaweł, scherzo symfoniczne (1907)
Kantata imieninowa. Idą nam myśli na chór męski a cappella (1907)
Kantata na cześć najpiękniejszej na chór męski a cappella (1907)
Preludium na fortepian (1908)
Cztery pory roku na sopran lub tenor i orkiestrę (1908)
Pójdziem od siebie na głos i fortepian (1908)
W jesienny dzień na głos i fortepian (1908)
Suita liryczna na orkiestrę (1908)
Modlitwa na chór męski i orkiestrę lub organy (1909)
Drży gałązka na głos i fortepian (1909)
Romanza. Śnią mi się twe oczy na głos i fortepian (1909)
Hymn. Ofiara hymnu na chór męski a cappella (1910)
Kantata imieninowa. Uderzmy sercem na chór męski a cappella (1910)
Allegro appassionato na orkiestrę (1910)
Zygmunt August i Barbara, poemat symfoniczny (1910)
Sonata fortepianowa (1910)
Ave Maria na skrzypce i organy (1911)
Paweł i Gaweł na chór męski a cappella (1911)
Pogrzeb Kazimierza Wielkiego na chór męski a cappella (1911)
Śpiew wiosenny na chór męski a cappella (1911)
Romans (Cantabile) na wiolonczelę i fortepian (1911)
Twardowski (Legenda), opera romantyczna w 4 obrazach (1911)
Walc fantastyczny na orkiestrę (1912)
Pastorale na organy (1912)
Preludium b-moll na organy (1912)
Sanctus, Benedictus, Agnus Dei na chór męski a cappella (1912)
Śnieg pada na głos i fortepian (1912)
Bajeczka o myszce na chór męski a cappella (1912)
Jubilea kantato na chór męski a cappella (1912)
Trąbka strażnika na chór męski i bas solo (1912)
Preludium b-moll na organy (1912)
Walc fantastyczny na orkiestrę (1912)
Agnus Dei na bas profondo i organy (1913)
Skarga na głos i fortepian (1913)
Nokturn. A kiedy księżyc na chór męski a cappella (1913)
Sen ziemi na chór męski a cappella (1913)
Stabat Mater na sopran, tenor i organy (1913)
Salve Regina na chór męski a cappella (1913-15)
Improvisation (Impromptu) na fortepian (1914)
Chociaż cię kocham na głos i fortepian (1914)
Bajka o Kasi i królewiczu na chór męski a cappella (1914)
Hasło "Lutni". Niech naszej ziemi pieśni na chór męski a cappella (1914)
Śpiew na odsłonięcie kolumny legionów na chór męski a cappella (1915)
Modlitwa. Boże Wielki na chór męski a cappella (1916)
Hasło Katarzyny na chór męski a cappella (1916)
Polały się łzy na chór męski a cappella (1916)
Bogu Rodzica, kantata na głosy solowe, chór mieszany i orkiestrę (1916)
Pange lingua na chór mieszany a cappella (1916)
Hymn do św. Pawła na chór męski a cappella (1917)
Testament. Gdy przyjdzie mi ten świat porzucić na głos i fortepian (1917)
Kaplica w górach na głos i fortepian (1918)
Ave Maria, motet na chór męski a cappella (1918)
Pieśń na 4 głosy żeńskie a cappella (1919)
Hasło "Echa". Płyń, echo w dal na chór męski a cappella (1919)
Dola, opera w 4 aktach (1919)
Boże, coś Polskę na orkiestrę (1919)
Witaj, dniu Święty na sopran, alt, tenor i organy (1920)
Do broni na głos i fortepian (1920)
Motyw ludowy z Górnego Śląska. Ach, w tej studni na chór męski a cappella (1920)
Witaj, dniu święty na 2 głosy i organy (1920)
Żona dwóch mężów, opera komiczna w 1 akcie (1920)
Serenada. A kiedy przyjdę już, dziewczyno na chór męski a cappella (1921)
Pomsta Jontkowa, opera w 4 aktach (1924)
Psalm 130 na chór męski a cappella (1924)
A kiedy przyjdą już, dziewczyno na głos, skrzypce i fortepian (1924)
Pieśń miłosna na bas, trąbkę, klarnet, altówkę, fagot i fortepian (1924)
Śpiew derwisza na bas, trąbkę, klarnet, altówkę, fagot i fortepian (1924)
Żale umierającego. Polonez staropolski na bas, trąbkę, klarnet, altówkę, fagot i fortepian (1924)
Giewontowa baśń na chór męski a cappella (1924)
Jasne dni na chór męski a cappella (1924)
Krakowiak. Floriańska brama na chór męski a cappella (1924)
Odwieczna piosenka na chór męski a cappella (1924)
Hasło "Niech w dal nasza pieśń" na chór męski a cappella (1925)
Rokitna na chór męski a cappella (1925)
Suita polskich rytmów na chór męski a cappella (1925)
Tryptyk na chór męski a cappella (1925)
Kantata Jubileuszowa na chór męski, orkiestrę i fortepian (1925)
Ave Maria na tenor, bas, organy i skrzypce (1926)
Zakwitły krzewy bzów na chór męski a cappella (1926)
Missa in honorem Sti Vincentii a Paulo na chór męski i organy (1926)
Hasło. Zanućmy pieśń [wersja I] na 2 głosy (1926)
Hasło na 3 głosy dziecięce (1926)
Na wierzchołkach drzew na głos i fortepian (1926)
Pieśń zmysłów na głos i fortepian (1926)
Rozstanie na głos i fortepian (1926)
Przejasną świecisz gloryą na 2 chóry żeńskie a cappella (1926)
Ballada ludowa. Gdy do kościoła na chór męski a cappella (1926)
Tryptyk na chór męski a cappella (1926)
Kierdele na chór męski a cappella (1926)
Pożegnanie ułana na chór męski a cappella (1926)
Rozmyślania na chór męski a cappella (1926)
Sonet. Moje oczy na chór męski a cappella (1926)
Zielone Świątki na Bielanach na chór męski a cappella (1926)
Na gęśliczkach na chór męski i skrzypce (1926)
Zegary wież na chór żeński a cappella (1926)
Pieśń zmysłów na głos i fortepian (1926)
Hymn o miłości na chór męski a cappella (1926)
Sinfonietta. Pieśń bez słów na chór męski a cappella (1926)
Ciebie Boga chwalimy na chór mieszany a cappella (1927)
Ciebie Boga wysławiamy na 2 głosy (1927)
O doctor optime [wersja I] na chór męski a cappella (1927)
O doctor optime [wersja II] na chór męski i organy (1928)
In viam pacis na tenor solo, chór męski, skrzypce i harmonium (1928)
Bóg z tobą, żołnierzu [wersja I] na 2 głosy (1928)
Bóg z tobą, żołnierzu [wersja II] na chór męski a cappella (1928)
Do polskiego żołnierza na 2 głosy (1928)
Deszcz w słońcu na chór żeński a cappella (1928)
Krakowiak. Zapomniane skrzypce na chór mieszany a cappella (1928)
Hymn na cześć Lwowa [wersja I] na chór męski a cappella (1928)
Hymn na cześć Lwowa [wersja II] na głos i fortepian (1928)
Hymn na cześć Lwowa [wersja III] na 2 głosy i fortepian (1928)
Powiedz na głos i fortepian (1928)
Grający step na chór męski a cappella (1928)
Hymn krakowskiego "Echa". O ziemio polska na chór męski a cappella (1928)
Kołysanka rosyjska na chór męski a cappella (1928)
Orlętom sława na chór męski a cappella (1928)
Rapsod burzowy (Muzyka) na chór męski a cappella (1928)
Hymn młodzieży żeńskiej. O Panno święta na 2 głosy i fortepian (1929)
Potężny, wielki Boże na chór mieszany a cappella (1929)
Na pergaminie starej księgi na głos i fortepian (1929)
Na dworze na chór mieszany a cappella (1929)
Na graniach Tatr na chór mieszany a cappella (1929)
Hymn harcerski na chór męski a cappella (1929)
Tango na chór męski a cappella (1929)
Wesoła kantata na chór męski a cappella (1929)
Na ciche ścieżki na 2 głosy i harmonium (1930)
Missa mariana na chór mieszany i organy (1930)
Za naszym wodzem. Do czynu wszyscy wraz na głos (1930)
Prawda na głos i fortepian (1930)
Królewna na chór żeński a cappella (1930)
Krajobraz muzyczny na chór mieszany a cappella (1930)
Pieśń żołnierza z r. 1831. Ja w tej izbie na chór męski a cappella (1930)
Serenada (Madrygał). Ty śpisz na chór męski a cappella (1930)
Bóg z tobą, polski żołnierzu na 3 głosy równe (1931)
Rdzawe liście na chór mieszany a cappella (1931)
Apokalipsa, oratorium w 2 częściach na głosy solowe, chór męski, chór mieszany i orkiestrę wg "Apokalipsy" św. Jana (1931)
Sub tuum praesidium na tenor solo, skrzypce i basso ostinato (1932)
Witaj, Jezuniu na głos i fortepian (1932)
Msza łacińska na chór mieszany i organy (1932)
Chorągiew w dłoń na chór mieszany a cappella (1932)
Czardasz na chór męski a cappella (1932)
Na dnie zwierciadeł na chór męski a cappella (1932)
Opowiadanie Kaszuba na chór męski a cappella (1932)
Msza łacińska na chór mieszany i orkiestrę (1932)
Legenda o Wandzie, Krakusie i smoku (Legenda wawelska), obraz sceniczny (1932)
Kantata ku czci św. Katarzyny Labouré na 2 głosy i fortepian lub harmonium (1933)
Cor dulce Jesu na chór męski a cappella (1933)
Hymn eucharystyczny. Sławcie usta na chór męski a cappella (1933)
Mihi autem na 3 chóry męskie a cappella (1933)
Idziemy nad morze na chór męski a cappella (1933)
Meteorowa oda. My w górę lecim na chór męski a cappella (1933)
Opowiadanie rekruta na chór męski a cappella (1933)
Szumi Bałtyk na chór męski a cappella (1933)
Królowa róż na 2 głosy i fortepian (1934)
Pieśń o św. Stoisławie-Benedykcie [wersja I] na 2 głosy i fortepian (1934)
Pieśń o św. Stoisławie-Benedykcie [wersja II] na chór mieszany a cappella (1934)
36 taktów muzyki na chór męski a cappella (1934)
Bajeczka o chorym kotku na chór męski a cappella (1934)
Dwa serca. Elegia na chór męski a cappella (1934)
Kantata imieninowa. Struny serc naszych na chór męski a cappella (1934)
Wesele śląskie, 4 obrazy sceniczne (1934)
Jak Jasiek mosiężny... Ballada góralska na chór mieszany i skrzypce (1934)
O wójtównie Marynie na chór mieszany a cappella (1935)
Pieśń o św. Wszechradzie-Świeradzie Andrzeju [wersja I] na 2 głosy i fortepian (1935)
Pieśń o św. Wszechradzie-Świeradzie Andrzeju [wersja II] na chór mieszany a cappella (1935)
Boże, Ojcze nas na chór męski a cappella (1935)
Veni Creator na chór męski a cappella (1935)
Hymn morski na chór mieszany a cappella (1935)
Hymn morski. Na morze płyniem na głos i fortepian (1935)
Pożegnanie bacy na chór mieszany a cappella (1935)
Ballada ludowa na chór męski a cappella (1935)
Gdy całun śmierci na chór męski a cappella (1935)
Przyniosą w dłoniach opłatek na chór męski a cappella (1935)
Zwycięstwo pieśni na chór męski a cappella (1935)
Pieśń harfiarzy na chór męski a cappella (1935)
Sen na chór męski a cappella (1935)
Veni Creator na chór mieszany a cappella (1935)
Hymn. Królowi wieków na 2 głosy i fortepian (1936)
Hymn. Twoją my, Chryste na 2 głosy i harmonium (lub trąbki i puzony) (1936)
Kołysanka Jezusowi na głos i fortepian (1936)
Zmartwychwstał Pan na głos i organy (1936)
Ave Maria na chór męski a cappella (1936)
Hymn akademickich kół misyjnych na chór męski a cappella (1936)
In Transitu na chór męski a cappella (1936)
Kantata. Wśród szarzyzny na chór męski a cappella (1936)
Pragnąłbym odejść na chór męski a cappella (1936)
Pieśń jubileuszowa na chór męski a cappella (1936)
Msza polska na chór mieszany a cappella (1936)
Requiem na chór męski i organy (1936)
Piłsudski na bas solo, chór męski i fortepian (1936)
Muzyka do litanii życzeń Krakowa na organy (1936)
Na ciche ścieżki na organy (1936)
Hymn na 2 głosy i fortepian (1937)
Hymn papieski na 2 głosy (1937)
Hymn seraficki na głos i fortepian (1937)
Msza żałobna na głos i organy (1937)
Pieśń do Ojczyzny na 2 głosy (1937)
Serenada na głos, skrzypce i fortepian (1937)
Hymn sportowy na chór męski a cappella (1937)
Hymn sportowy. Podnieśmy serca na głos i fortepian (1937)
Hymn stowarzyszeń katolickich na 2 głosy (1938)
Hasło. Zanućmy pieśń [wersja II] na 3 głosy równe (1938)
Z dziejów pieśni na chór męski a cappella (1938)
Kantata. Uderzmy w dźwięczne tony na chór męski a cappella (1938)
Muzyka na chór męski a cappella (1938)
Pieśń górnicza. Kilofie mój na chór męski a cappella (1938)
Hymn na cześć św. Andrzeja Boboli na chór męski a cappella (1938)
Święty Bobolo na chór męski a cappella (1938)
Echo 30-tu lat na chór męski a cappella (1939)
Modlitwa duszy zbolałej na głos (1939)
Cóż ci powiem na głos i fortepian (1940)
Msza pastoralna na głos (1940)
Ojcze nasz. Z wiejskich kościołów na głos (1940)
Pieśń do św. Piotra i Pawła na głos (1940)
Pieśń do św. Wawrzyńca na głos (1940)
Pieśń do św. Franciszka na 2 głosy i organy (1940)
Pieśń o cudownym P. J. Mogilskim [wersja I] na 3 głosy męskie i organy (1940)
Pieśń o cudownym P. J. Mogilskim [wersja II] na 3 głosy żeńskie (1940)
Salve, Regina na chór męski a cappella (1941)
Modlitwa do św. Feliksa na chór męski a cappella (1942)
kalendarium
1894 – rozpoczął naukę gry na fortepianie pod kierunkiem Wilhelminy Maliszowej i Wincenty Zellinger
1900 - 1904 – studiował w Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie
1903 – 1906 - studiował polonistykę na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego
1904 - 1914 - dyrygent Chóru Akademickiego
1906 - przerwał naukę i wyjechał do Lipska
1907 – po powrocie do Krakowa uczył śpiewu i muzyki w krakowskim Gimnazjum św. Anny
1907 – 1943 – kierował chórem kleryckim w Instytucie Teologicznym Księży Misjonarzy na Stradomiu. Zespół wykonywał m.in. dzieła Giovanniego Pierluigi da Palestriny, Orlanda di Lasso, Jacobusa Gallusa, Tomasza Szadka, Bartłomieja Pękiela i Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego
1908 - 1920 - był nauczycielem harmonii i śpiewu chóralnego w Instytucie Muzycznym w Krakowie, który założył wraz z Klarą Czopp-Umlaufową, Bolesławem Raczyńskim i Stanisławem Giebułtowskim
1910 – rozpoczął wykłady teorii muzyki, śpiewu i kompozycji w Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie (jego uczniami byli między innymi Mieczysław Drobner, Wacław Geiger i Edward Friedenberg)
1913 - otrzymał II nagrodę za Bajeczkę o myszce na chór męski a cappella (1912) na konkursie lwowskiego Chóru Akademickiego
1914 – otrzymał wyróżnienie za Sen ziemi na chór męski a cappella (1913) na konkursie lwowskiego "Echa"
1914 - zorganizował Krakowskie Towarzystwo Operowe, którego chórami (męskim i mieszanym) kierował do 1939
1917 – 1919 - na zaproszenie Emila Młynarskiego, pracował jako dyrygent w Teatrze Wielkim w Warszawie, gdzie między innymi wystawił po raz pierwszy Erosa i Psyche Ludomira Różyckiego
1919 - w Krakowie założył chór męski Towarzystwa Śpiewaczego "Echo", którym kierował do 1938 oraz z którym koncertował w Polsce i za granicą (między innymi Holandia, Rumunia, Bułgaria, Turcja, Jugosławia, Węgry, Czechy, Austria)
1919 – został dyrygentem w Teatrze Nowości
1921 – został dyregentem w Teatrze Miejskim "Opera-Operetka" w Krakowie
1925 - wiceprezes rady naczelnej Zjednoczenia Polskich Zespołów Śpiewaczych i Instrumentalnych
1925 - został dyrektorem i dyrygentem Towarzystwa Muzycznego w Krakowie, a przez pewien czas również dyrygentem jego amatorskiej orkiestry symfonicznej. Zespoły pod jego batutą wykonywały dzieła tej miary, co Missa solemnis Ludwiga van Beethovena, Requiem Hectora Berlioza, Król Dawid Arthura Honnegera, Stabat Mater Karola Szymanowskiego
1926 – otrzymał II nagrodę za Zakwitły krzewy bzów na chór męski a cappella (1926) na konkursie Chóru Drukarzy we Lwowie
1927 - dyrygent Związku Towarzystw Śpiewaczych Województwa Krakowskiego
1928 – otrzymał II nagrodę za Orlętom sława na chór męski a cappella (1928) na konkursie Małopolskiego Związku Towarzystw Muzycznych i Śpiewaczych
1929 – odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski
1930 - 1933 - profesor kompozycji w Konserwatorium Towarzystawa Muzycznego w Krakowie
1931 - 1939 - pod jego kierownictwem Krakowskie Towarzystwo Operowe dało 184 przedstawienia
1938 – otrzymał I nagrodę Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Poznaniu za Muzykę na chór męski a cappella
1938 - do wybuchu II wojny światowej pełnił funkcję dyrektora w Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego
źródła:
Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
Teresa Stanisławska-Adamczewska, Kraków, ulica imienia …, Kraków 2000
Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Kraków 2000