Dzisiejsza data:

Marian Sokołowski

(1. połowa XVIII – 6 XI 1770 Kraków)

Rotmistrz, konfederat barski, przywódca spisku konfederackiego

podobno był synem Zofii, wdowy zamieszkałej w latach siedemdziesiątych XVIII wieku przy klasztorze norbertanek w Imbramowicach

biogram

            Przystąpił do konfederacji barskiej, został rotmistrzem w oddziale regimentarza Franciszka Trzebińskiego. Prawdopodobnie uczestniczył w ataku na Nową Bramę w Krakowie i w zdobywaniu armat. Podczas walk z Moskalami został ciężko ranny i omyłkowo uznany przez konfederatów za zmarłego. Wraz z innymi ofiarami złożony (lecz nie pogrzebany) w zbiorowej mogile na cmentarzu kościoła Mariackiego. W nocy odzyskał przytomność i wydostał się o własnych siłach z grobu. Według relacji mieszkającego w pobliżu kościoła Mariackiego ks. Józefa Zaremby Sokołowski zobaczył jasną smugę, a w tle Matkę Boską Łaskawą, która wskazała mu wyjście ze wspólnej mogiły. Opowiadał on, że zaopiekował się rannym (wspólnie z klerykiem Andrzejem Kawskim i siostrami zakonnymi miłosierdzia z ulicy św. Jana) i gdy Sokołowski wrócił do zdrowia pomógł mu przedostać się w chłopskim przebraniu do oddziału konfederatów oraz że później dostał od niego list z podziękowaniem.

            Podczas potyczki w okolicach Miechowa dostał się do niewoli wraz z 19 żołnierzami jako dowódca około 100-osobowego oddziału konfederatów. Udało mu się zbiec, ale koło Wieliczki został znów pojmany przez oddział pułkownika Uszakowa i umieszczony w więzieniu na zamku wawelskim. Zawiązał spisek z uwięzionymi tam konfederatami, by wydusić wszystkich Moskali zostających w zamku (W. Mączeński). Wśród sprzysiężonych znalazł się zdrajca Zeliński (Zieliński), który go wydał, jako przywódcę spisku. W wyniku ciężkiego pobicia przez rosyjskie służby więzienne zmarł (według innej wersji został rozstrzelany) i został pochowany obok baszty Sandomierskiej na wzgórzu wawelskim.

            Ukazał się we śnie matce, którą zobowiązał do postawienia w Krakowie figury Najświętszej Marii Panny Łaskawej. Zrozpaczona matka spełniła wolę syna i za zgodą archiprezbitera kościoła Najświętszej Marii Panny, ks. Leonarda Kiełczewskiego, figura wykonana przez kamieniarza Jana Krzyżanowskiego ustawiona została nad bramką cmentarza Mariackiego. Została poświęcona 15 VIII 1771, następnie, gdy zlikwidowano mur cmentarny w 1795 przeniesiona na kolumnę przed kościołem Kapucynów w Krakowie. 1 IX 1942 Niemcy przenieśli ją na Planty i ustawiona został u wylotu ul. Jagiellońskiej.

kalendarium

1769 X - przebywał z oddziałem Trzebińskiego w okolicach Kęt i Białej

1769 XI 26 - uczestniczył zapewne w ataku na Nową Bramę w Krakowie

1769 XI 29 - wydostał się z mogiły

1770 VII 20 – wzięty do niewoli przewieziony do Krakowa

1770 X 14 - podczas potyczki w okolicach Miechowa dostał się ponownie do niewoli

1770 X - w końcu października koło Wieliczki został znów pojmany przez oddział płk. Uszakowa i umieszczony w więzieniu na zamku wawelskim

1770 XI 5 - zawiązał spisek z uwięzionymi konfederatami

1770 XI 5/6 – zmarł w nocy w wyniku ciężkiego pobicia przez rosyjskie służby więzienne

źródła:

Bieniarzówna Janina, Małecki Jan, Dzieje Krakowa, t. 2, Kraków 1984

Rożek Michał, Przewodnik po zabytkach i kulturze Krakowa, Warszawa – Kraków1993

Mączyński Józef, Kilka podań i wspomnień krakowskich, Kraków 1855