Florian Straszewski
(2 IX 1767 Koczmerów, obecnie Kocmyrzów – 2 III 1847 Kraków)
ziemianin, społecznik, współtwórca krakowskich Plant
rodzina
syn Antoniego (1726 – 1791) i Anny z Komeckich
rodzeństwo: Antonina (1752 - 1783), mąż Stanisław Kośmiński; Tekla, mąż Franciszek Borowski; Wincenty (1756 - 1783), porucznik huzarów we Francji; Kunegunda (1753 - 1775), mąż Teodor Szymonowicz; Konstancja (1759 - 1817), mąż Teodor Szymonowicz; Feliks (1774 – 1794), zaciągnął się do wojska polskiego i zginął w czasie powstania kościuszkowskiego w Warszawie
poślubił: 1. w 1797 Józefa Misiewska, mieli syna, który w wieku trzech lat utonął w Wiśle, i córkę, zmarłą w niemowlęctwie; 2. w 1817 Mariannę (Marcjannę) Dembińską, siostrę generała Henryka Dembińskiego, dzieci nie mieli;
biogram
Był właścicielem majątku Boguchwała w Rzeszowskiem. Przeniósł się do Krakowa i zamieszkał w domu własnym przy ulicy Brackiej 252 (obecnie 9).
Był jednym z przywódców partii szlacheckiej, zwolennikiem S. Wodzickiego. Został członkiem Senatu Rządzącego Rzeczypospolitej Krakowskiej, Komitetu do Upiększenia Miasta, był współinicjatorem usypania kopca Kościuszki, członkiem Komisji Włościańskiej, działał w Komitecie Odnowy Wawelu.
Dzierżawił od władz miasta loterię liczbową przynoszącą ogromne zyski. Na fasadzie kamienicy Hetmańskiej przy Rynku Głównym, na wysokości między 1 a 2 piętrem wisiał ogromny drewniany herb Krakowa. Tarcza herbowa u dołu miała 5 otworów. Co środę, w południe, kamienicę oblegały tłumy wpatrzone w te otwory. Punktualnie o godz. 13 w dziurach tych umieszczano wyciągnięte z koła szczęścia numery - pięć ze stu. Zyski w ten sposób zdobyte w sporej części przeznaczał na cele społeczne.
Po rozpoczęciu robót przy zakładaniu Plant został członkiem Komitetu Ekonomicznego, zajmując się stroną finansową budowy Plant, osobiście kierował robotami, zbierał fundusze, często wypłacał robotnikom z własnej kieszeni. Jak pisał Franciszek Klein:
on często, kiedy skarb Rzeczypospolitej był wyczerpanym, nie wahał się wypłacać robotników z własnych funduszów ...
Utworzył fundację wspierającą prace aby plantacje upiększenia naokoło Krakowa nie tylko całkowicie dokonanymi, lecz i nadal w porządku należytym, bez ciążenia wydatkiem skarbowi publicznemu, nieprzerwanie utrzymywanymi były zapisując sumę własną, w złocie trzy tysiące sztuk dukatów holenderskich ważnych, u JW Artura hrabi Potockiego, na dobrach Państwa Tenczyńskiego i Krzeszowickiego lokowaną, na ten cel przeznaczyć i na wieczny fundusz dla miasta wolnego Krakowa dokazać. Drugi punkt fundacji ustanowił zarazem kuratora czyli " Opiekuna Fundacji", wybieranego przez naczelnika rządu (pierwotnie przez prezesa Senatu Rzeczypospolitej Krakowskiej, następnie przez Namiestnika Galicji).
Zajął się również uporządkowaniem Wawelu. Jak zanotował pamiętnikarz Franciszek Girtler, że stoki Wawelu:
z dawna osypane gruzem, śmieciskiem, porosłe dzikim zielskiem, niemiły czyniły widok (…). Zewnątrz więc czyścił górę Straszewski, skopując, nadsypując, równając, gładząc i utrwalając mury bliskie drogi i obsadzając około muru zamkowego od strony południa winograd, morele i brzoskwinie. Wnet (…) cały Zamek można było wygodnie górą obejść, napaść oczy cudnym widokiem.
W dowód wdzięczności Senat Krakowa odznaczył go medalem honorowym (opatrzonym jego popiersiem i napisem: Florianowi Straszewskiemu za ofiarę i trudy w upięknieniu miasta senat i lud krakowski),wzniesiono mu także pierwszy na Plantach obelisk z medalionem portretowym (według projektu E. Stehlika), stojący na Plantach w pobliżu Dworca Głównego. Wcześniej wznosił się tu kopiec upamiętniający powstanie Rzeczpospolitej Krakowskiej z woli kongresu wiedeńskiego w 1815 roku.
Jest to granitowy obelisk na wysokim cokole, którym uczczono twórcę zielonego ogrodu na miejscu zburzonych murów obronnych miasta i zasypanych fos.
Napisy na pomniku:
Floryjan Straszewski
główny uczestnik w założeniu Plantacyj.
Ku wdzięcznej pamięci zasług
około założenia i utrzymania tych przechadzek
wzniesiono ten pomnik w r. 1874
za uchwałą Rady M. Krakowa
ze składek obywatelskich i zasiłku miejskiego
Pod kierunkiem Komitetu Gospodarczego
z przeważnym udziałem
Floryjana Straszewskiego
a gorliwą pomocą jeometry prof.
Pawła Florkiewicza
ukończono to dzieło w r. 1838.
Pochowany na Cmentarzu Rakowickim (kwatera 17).
kalendarium
1807 - zamieszkał w Krakowie
1821 - wydzierżawił od władz miasta loterię liczbową
1822 - został członkiem Komitetu Ekonomicznego
1830 - z własnych środków utworzył fundację na utrzymanie Plant
1833 XI 21 - został nagrodzony złotym medalem za zasługi dla miasta Krakowa
1838 I 30 - Zgromadzenie Reprezentantów uchwaliło aby dla uczczenia jego zasług, wybity był kosztem publicznym medal złoty
1839 XI 21 - otrzymał ten specjalny medal wybity w mennicy wiedeńskiej według projektu J. Bohma
1842 VI - własnym kosztem odgruzował Smoczą Jamą i umożliwił jej zwiedzanie
1874 - na Plantach, przy wylocie ulicy Lubicz, wzniesiono na jego cześć obelisk
1881 - jego imieniem nazwano dawną drogę wzdłuż murów miejskich, między Plantami i Nowym Światem, łączącą ulicę Podwale z ulicą Podzamcze