Juliusz Słowacki

(4 IX 1809 Krzemieniec na Wołyniu – 3 IV 1849 Paryż)

poeta, dramaturg

rodzina

herbu Leliwa, syn Euzebiusza (1773 Podhorce – 1814 Wilno), profesora wymowy w Liceum Krzemienieckim i na Uniwersytecie Wileńskim, i Salomei z Januszewskich (2° voto Bécu) (1792 – 1855 Krzemieniec)

biogram

           Wczesne lata spędził w Krzemieńcu i Wilnie. Matka Salomea (z którą był przez całe życie bardzo związany uczuciowo) po stracie pierwszego męża została żoną profesora medycyny Uniwersytetu Wileńskiego Augusta Becu. Był wychowywany przez matkę razem z dwiema dorastającymi pasierbicami (Aleksandrą (1804 - 1832) i Hersylią (1808 - 1872), córkami doktora Bécu.

           Skończywszy w Wilnie gimnazjum i studia prawnicze wyjechał do Warszawy. Podjął pracę aplikanta w Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu, po wybuchu powstania listopadowego podjął pracę w powstańczym Biurze Dyplomatycznym księcia Adama Jerzego Czartoryskiego. Środowiska literackie z entuzjazmem przyjęły wzywające do walki młodzieńcze liryki poety (między innymi Odę do wolności, Hymn, Kulig, Pieśń legionu litewskiego).

           Opuścił walczącą stolicę, udał się do Drezna, a potem z misją kurierską do Londynu. Z Londynu udał się do Paryża, następnie do Genewy i zamieszkał w pensjonacie pani Pattey w Veytoux, położonym na południowym krańcu Jeziora Lemańskiego. W tym okresie powstały dramaty Kordian, Horsztyński, poemat W Szwajcarii, pierwsza wersja Balladyny, garść liryków i tylko sześć wierszy, w tym Rozłączenie, Stokrótki i Chmury. Napisaną w tym czasie pierwszą wersję Mazepy spalił pod wrażeniem lektury Pana Tadeusza:

           Zakończyłem moje zimowe prace i z dwóch tragedii jedna mi tylko została, bo jedną spaliłem w moim kominku. Mazepę taki smutny los spotkał. Druga zaś, pod tytułem Balladina, jest moją faworytką – i będzie czekała, aż będę miał czym posmarować prasy drukarskie.

           Ze Szwajcarii wyjechał do Włoch, gdzie poznał Zygmunta Krasińskiego, który przez długi czas był jednym z nielicznych czytelników doceniających wartość i nowatorstwo jego poezji. Zwiedził Rzym, Neapol, wyspę Capri. Odbył także wycieczkę na szczyt Wezuwiusza i do Pompei oraz Herculanum. Odbył egzotyczną podróż przez Grecję, Egipt i na Bliski Wschód, gdzie zetknął się z pamiątkami innych religii i kultur.

           Po krótkim pobycie we Florencji powrócił na stałe do Paryża. Związał się z Andrzejem Towiańskim, założycielem sekty religijnej, uczuł się wysłannikiem Bożym, co wywołało gwałtowny opór otoczenia, a nawet posądzenia o obłęd. Poróżnił się z towiańczykami z powodu ich prorosyjskich gestów i opuścił sektę, rozpoczynając pracę nad własnym genezyjskim systemem mistycznym.

           Mimo, że był już poważnie chory, na wieść o wydarzeniach rewolucyjnej Wiosny Ludów wyruszył do Wielkopolski, by wziąć udział w powstaniu, jednak zamierzeń swych nie zrealizował. Wtedy też ostatni raz spotkał się z matką we Wrocławiu.

           Powrócił do Paryża, gdzie zmarł na gruźlicę i został pochowany przez nielicznych przyjaciół na cmentarzu Montmartre. Według relacji Zygmunta Krasińskiego:

           Na pogrzebie 30 było ziomków – nikt głosu nie zabrał, nikt nie uczcił choćby słowem jednym pamięci największego mistrza rymów polskich.

           Jego twórczość literacka była obfita i różnorodna, pozostawił po sobie 13 dramatów, blisko 20 poematów, setki wierszy, listów oraz jedną powieść. Stworzył również spójny system filozoficzny, który nazwał filozofią genezyjską. Zaliczony został, z A. Mickiewiczem i Z. Krasińskim, do trójki wieszczy narodowych.

           W Krakowie poeta nigdy nie był, ale sprowadzono z Paryża do Krakowa jego prochy i pochowano je w krypcie katedry wawelskiej. Jego trumna płynęła w górę Wisły z Gdańska do Krakowa na pokładzie statku „Mickiewicz”, który zatrzymywał się w licznych portach rzecznych, gdzie miejscowa ludność składała hołd prochom wieszcza. Na zakończenie ceremonii pogrzebowej przemawiał J. Piłsudski, który grupie oficerów wydał rozkaz: W imieniu Rządu Rzeczypospolitej polecam Panom odnieść trumnę Juliusza Słowackiego do krypty królewskiej, bo królom był równy.

wybrane dzieła:

poematy:

1833 - Godzina myśli

1836 – 1839 - Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu

1838 - Anhelli

1841 - Bemiowski

dramaty:

1834 - Kordian

1839 - Balladyna

1840 - Lilla Weneda

1844 - Sen srebrny Salaomei

najważniejsze wydania:

1952 – 1976 - Dzieła wszystkie t. 1-17, redaktorem t. 1-11 Juliusz Kleiner, redaktorem t. 12-17 Władysław Floryan

1962 – 1963 - Korespondencja t. 1-2, opracowanie Eugeniusz Sawrymowicz

kalendarium

1825 – ukończył w Wilnie gimnazjum

1828 – ukończył studia prawnicze

1829 II – wyjechał do Warszawy

1829 - rozpoczął pracę w Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu

1831 I - Adam Jerzy Czartoryski zaproponował mu pracę w Biurze Dyplomatycznym Rządu Tymczasowego, a potem Rządu Narodowego

1831 III 8 – przez Wrocław i Drezno wyjechał do Paryża, a następnie do Londynu

1831 IX 15 – w Paryżu zastała go wieść o kapitulacji Warszawy

1832 XII 26 – opuścił Paryż i udał się do Szwajcarii

1832 - 1836 - przebywał w Genewie

1836 II 10 – wyjechał do Włoch

1836 V - podczas pobytu w Rzymie zaprzyjaźnił się z Zygmuntem Krasińskim

1836 VIII 24 – 1837 IV 16 - odbył podróż do Grecji, Egiptu i Palestyny

1837 – 1838 - przebywał we Florencji

1838 XII – osiadł na stałe w Paryżu

1840 XII 24/25 - w czasie uczty u Januszkiewicza doszło do głośnych wśród emigrantów improwizacji Słowackiego i Mickiewicza

1842 VII 12 – spotkał po raz pierwszy Andrzeja Towiańskiego i na krótko związał się z jego Kołem Sprawy Bożej

1842 IX – pogodził się z Mickiewiczem, u którego bawił na grzybobraniu w jego letnim mieszkaniu w St. Germain

1843 XI 1 – zerwał ostatecznie z Kołem

1843 – 1844 – jeździł do nadatlantyckiego uzdrowiska w Pornic

1845 IV 20/21 - przeżył najsławniejszą ze swych wizji, wizję ognistą: – Widzenie na jawie ognia ogromnego nad głową – kopuły niby niebios całych ogniami napełnionej – tak że w okropnym przestrachu mówiłem: Boże Ojców moich, zmiłuj się nade mną – i niby z chęcią widzenia Chrystusa przeszywałem wzrokiem te ognie, które się odsłaniały – i coś niby miesiąc biały ukazało się w górze – nic więcej. Boże Ojców moich, bądź mi litośny!

1848 IV 9 – wyruszył z Paryża do Wielkopolski

1848 IV 11 – dotarł do Poznania

1848 V 9 – przybył do Wrocławia

1848 VI 20 – VII 6 – doszło do ostatniego 16 dniowego spotkania z matką

1848 VII 8 – wyjechał w kierunku Drezna

1848 VII 17 – dotarł do Paryża

1848 XII - na wieść o ucieczce papieża Piusa IX z Rzymu napisał wiersz, któremu ostatecznie sławę przyniósł wybór na papieża Karola Wojtyły w 1978 roku. Utwór Pośród niesnasków – Pan Bóg uderza… zapowiadał nadejście papieża Słowianina:

A trzebaż mocy, byśmy ten Pański

Dźwignęli świat…

Więc oto idzie – papież słowiański,

Ludowy brat…

1849 II – sporządził ostateczny testament

1849 III – trzykrotnie odwiedzał go Cyprian Norwid

1849 IV 3 – zażądał sprowadzenia kapłana, był nim ks. Tomasz Praniewicz

1927 - jego prochy zostały uroczyście przewiezione do Krakowa i złożone w Katedrze Wawelskiej obok prochów Mickiewicza

1853 – w kościele św. Anny umieszczono jego epitafium ufundowane przez matkę, w kamieniu odkuł je Edward Stehlik, a medalion wyobrażający wieszcza wykonał Władysław Oleszczyński

1909 – jego imieniem nazwano Teatr Miejski w Krakowie

1912 – jego imieniem nazwano część alei Trzech Wieszczów, biegnącą częściowo przez I i II dzielnicę – Piasek, Nową Wieś, Kleparz – od alei Adama Mickiewicza do alei 29 Listopada

czytaj więcej ...