Józef Jerzy Karol Szujski
Jerzy Prawdzic, Michał Skiba
(16 czerwca 1835 Tarnów – 7 lutego 1883 Kraków)
historyk, działacz polityczny, dramatopisarz, publicysta, rektor UJ
rodzina
syn Henryka Michałowskiego i Karoliny Szujskiej, właścicielki niewielkiego mająteczku pod Krakowem - Kurdwanowa
poślubił Joannę Jełowiecką (1840-1926)
dzieci:
1865 - syn Władysław, poległ na polu walki jako legionista bajończyk w 1915 roku
1871 - córka Maria, zmarła w 1908 roku
1874 - syn Marian, zmarł w 10 dniu życia
1875 - córka Jadwiga, zmarła w 1925 roku
biogram
Uczęszczał do gimnazjum w Tarnowie i Gimnazjum św. Anny w Krakowie. Zapisał się na Wydział Filozoficzny UJ, który po pierwszym semestrze zmienił na Wydział Prawniczy. Po śmierci matki został korepetytorem syna hr. Celiny Dębickiej.
Nawiązał współpracę z krakowskim "Czasem" i lwowskim "Dziennikiem Literackim". Związał się z grupą demokratycznej młodzieży spotykającą się w pracowni Parysa Filippiego (między innymi Bałucki, Matejko, Wojciechowski, Kubala, Żeleński, Grottger). Wyjechał kontynuować studia na uniwersytecie w Wiedniu.
W czasie powstania styczniowego współpracował z Rządem Narodowym, wydając "Naprzód", związany był z Radą Naczelną Galicyjską, na polecenie krakowskiej "Ławy Głównej" między innymi przewoził broń do obozu M. Langiewicza w Goszczy. Po upadku powstania stał się zwolennikiem ugody z Austrią i czołowym ideologiem konserwatystów krakowskich.
Był współzałożycielem "Przeglądu Polskiego" i współautorem drukowanej w tym piśmie "Teki Stańczyka", z której wzięło się nazywanie krakowskich konserwatystów stańczykami.
Karierę uniwersytecką rozpoczął w chwili objęcia Katedry Historii Polski na UJ, którą jako profesor zwyczajny kierował do śmierci. Interesował się głównie dziejami politycznymi Polski XVI-XVIII wieku, historią oświaty i kultury polskiej, historią cesarstwa rzymskiego oraz edytorstwem źródeł historycznych (między innymi wydawał "Diariusze sejmów koronnych z lat 1548, 1553, 1570", "Najstarsze księgi i rachunki miasta Krakowa"). Opublikował wiele prac, pisał też dramaty, głównie historyczne oraz poezję i artykuły publicystyczne.
Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim (Pas 47, rząd północno-wschodni, narożnik).
Jego imię nosi obecnie sala nr 56 w Collegium Novum UJ, w której 6 listopada 1939 Niemcy aresztowali profesorów UJ i AGH przybyłych na obiecaną inaugurację nowego roku akademickiego.
wybrane publikacje:
1858 - Pan Rożnowa
1859 - Halszka z Ostroga
1860 - Królowa Jadwiga
1860 - Poważne chwile
1860-1861 - poemat dramatyczny Wallas
1861 - satyryczne felietony polityczne Portrety Nie-Van-Dyka
1862-1866 - tom 1 - 4 Dzieje Polski podług ostatnich badań spisane
1867 - wydał głośną broszurę Kilka prawd z dziejów naszych. Ku rozważeniu chwili obecnej
1869 - Zborowscy
1873 - Kopernik
1876 - Śmierć Władysława IV
1876 - Maryna Mniszchówna
1876 - Rozstrząsania i opowiadania historyczne
1880 - Historyi polskiej treściwie opowiedzianej ksiąg dwanaście
1881 - Odrodzenie i reformacja w Polsce
kalendarium
1846-1852 - ukończył sześć klas gimnazjalnych w Tarnowie
1853-1854 - uczęszczał do klasy VII i VIII w wyższym gimnazjum im. B. Nowodworskiego
1854 X 6 - złożył egzamin dojrzałości z wyróżnieniem
1854 X - zapisał się na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego
1855 - zmienił kierunek studiów na Wydział Prawa UJ
1855 - w majątku w Zbyszycach poznał pannę Joannę Jełowiecką swą przyszłą żonę
1856 - jesienią zapisał się na filozofię
1857 III - zmarła mu matka
1857/1858 - studiował historię austriacką, literaturę polską i niemiecką
1858 - na sesję letnia przeniósł się na Uniwersytet Wiedeński, gdzie studiował historię powszechną i filologię
1858 - z końcem roku został objęty nadzorem policyjnym
1859 - przerwał studia w Wiedniu i udał się na wieś
1861 I 21 - poślubił Joannę Jełowiecką i osiadł w rodzinnym majątku - Kurdwanowie
1861 I - VII - przebywał we Lwowie
1861 - został członkiem Towarzystwa Naukowego Krakowskiego
1863 II - 1863 VIII 17 - wydał 16 numerów pisemka "Naprzód", które było oficjalnym organem Rządu Narodowego na Kraków
1863 III - wraz z J. Matejką dostarczyli transport karabinów do obozu Langiewicza w Goszczy
1866 - wraz ze St. Tarnowskim, St. Koźmianem i L. Wodzickim założył organ konserwatywny "Przegląd Polski"
1866-1883 - poseł na Sejm Krajowy we Lwowie, brał udział w pracach nad reformą szkolnictwa
1867-1883 - członek Koła Polskiego i Rady Państwa w Wiedniu
1868-1869 – współautor „Teki Stańczyka” w „Przeglądzie Polskim”
1869 IX 24 - zapadło postanowienie cesarskie nominujące go profesorem zwyczajnym na pierwszej Katedrze Historii Polskiej, utworzonej w Uniwersytecie Jagiellońskim
1869 - przeniósł się na stałe do Krakowa i zamieszkał przy ulicy Krupniczej 26
1869 - został członkiem Towarzystwa Nauk w Poznaniu
1872 – doktor honoris causa UJ
1872 XII 13 - z nominacji cesarza został pierwszym generalnym sekretarzem AU
1874/75 - prodziekan Wydziału Filozoficznego UJ
1875/76 i 1876/77 - dziekan Wydziału Filozoficznego UJ
1878-1879 - piastował godność rektora UJ
1880 - organizował I Zjazd Historyków Polskich w Krakowie
1880 V 18 - w Sali Sukiennic odbyło się uroczyste posiedzenie Akademii Umiejętności z jego referatem pt. "Długosz na tle historiografii europejskiej"
1881 - został dożywotnim członkiem austriackiej Izby Panów
1903 - jego imieniem nazwano ulicę w dzielnicy Stare Miasto na Piasku, między ulicą Krupniczą i ulicą Rajską
źródła:
Teresa Stanisławska-Adamczewska, Jan Adamczewski, Kraków, ulica imienia …, Kraków 2000
Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Kraków 2000