Dzisiejsza data:

Stefan V Arpad

Węgierski

(18 X 1239 – 6 VIII 1272 Buda, Pest, Węgry)

król węgierski

rodzina

syn Beli IV (1206 – 1270), króla węgierskiego, i Marii Laskaris, córka Teodora, cesarza Bizancjum

           rodzeństwo: Anna (1226/1227 – 1274), mąż Rościsław Rurykowicz; Małgorzata (1226 – 1242); Katarzyna (1229 – 1242); Kunegunda Kinga (1234 – 1242), beatyfikowana, mąż Bolesław Wstydliwy, książę krakowsko-sandomierski; Elżbieta (1236 – 1271), mąż Henryk I Wittelsbach; Konstancja (1238 - 1301), mąż Lew Rurykowicz; Małgorzata Młodsza (1242 – 1271); Bela (1243 – 1269), żona Kunegunda Askańska; Jolanta Helena (1244 – 1298), beatyfikowana, mąż Bolesław Pobożny, książę kaliski

           około 1253 poślubił Elżbietę Kumańską (1240 – po 1290), córka chana ludu Kumanów, dzieci: Katarzyna, mąż Stefan Dragutin Serbski, król Serbii; Maria (1257/1258 – 1323), mąż Karol Andegaweński, król Neapolu; Anna (1260 – 1281), mąż Andronik II Paleolog, cesarz Bizancjum; Elżbieta (1260 - 1320), mąż Zawisza z Rozmberka; Władysław IV (1262 – 1290), król węgierski, żona Izabella Elżbieta Andegaweńska; Andrzej (1268 – 1278), książę Slawonii

Stefan V Arpad

 

biogram

           Wczesne dzieciństwo spędził wraz z matką i siostrami na tułaczce spowodowanej najazdem tatarskim. Królewicz po osiągnięciu pełnoletniości otrzymał od Béli IV w zarząd Siedmiogród, ale to nie zaspakajało jego ambicji, podburzany przez możnowładczą opozycję, wystąpił przeciwko ojcu. Po wojnie domowej zakończonej ugodą dzięki mediacji św. Małgorzaty Arpadówny, Węgry zostały podzielone na dwie części. Wschodnią objął Stefan, który wówczas przyjął tytuł młodszego króla Węgier – iunior rex Hungariae. Rządził w niej suwerennie: prowadził własną politykę. Posiadał swój dwór i palatyna oraz bił monetę. Jednakże konflikt nie wygasł i zaczęła się wojna, którą wywołało stronnictwo Béli IV. Wojska królewskie wkroczyły do Siedmiogrodu. Równocześnie w północnowęgierskim Sárospataku została wzięta do niewoli żona Stefana, Elżbieta Kumanka, wraz z pięciorgiem dzieci. Ten niezwykle krwawy i bratobójczy konflikt został rozstrzygnięty zwycięską dla królewicza bitwą rozegraną w początku marca 1265 pod Isaszeg. Pokój między ojcem i synem został uroczyście podpisany w 1266 w klasztorze dominikanek na Wyspie Zajęczej na Dunaju w obecności królewskiej córki-mniszki św. Małgorzaty. Układ poprzedził zjazd mediacyjny córek i wnuczek Béli IV w Budzie, na którym podjęły się one pogodzić ojca z bratem.

           Pojednani Arpadowie w roku następnym wydali wspólnie drugą w historii państwa Złotą Bullę potwierdzającą urzędowo upadek władzy królewskiej na rzecz oligarchii najpotężniejszych rodów feudalnych (Csáków i ich antagonistów – Köszegów).

           Po śmierci króla Béli IV i swej koronacji przybył do Krakowa, gdzie znalazł wsparcie dla swej pozycji na dworach swych sióstr, księżnych krakowskiej i wielkopolskiej. Jego zaledwie dwuletnie rządy upłynęły pod znakiem walki z opozycją możnowładczą i wojną z Przemysłem Ottokarem II, którego wojska rozbił pod Mosony.

           Zmarł nagle, został pochowany w klasztorze na Wyspie Małgorzaty pod Budą przy grobie swej siostry, Małgorzaty, o której kanonizację zabiegał, gdy jego córka została uleczona z choroby za przyczyną świętej ciotki.

           Po śmierci Stefana V korona św. Stefana ozdobiła skronie jego dziesięcioletniego syna, Władysława IV Kumańczyka, który panował 18 lat (do 1290). Do momentu uzyskania przez władcę pełnoletniości (czternastu lat) regencję sprawowała królowa-wdowa Elżbieta Kumanka

kalendarium

1245 – koregent Węgier i ban Chorwacji, Dalmacji i Slawonii

1258 – 1260 – książę Styrii

1262 XII 5 – w Pożoniu otrzymał we władanie wschodnią część państwa

1267 – wraz z ojcem wydał Złotą Bullę

1270 V 3 – król Węgier

1270 VIII 17 i 18 – przebywał w Krakowie

źródła:

Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl), wydanie z 17.08.2018

Przemysław Jaworski, Poczet królów Węgier