Stanisław Stomma
Marian Jedlicz
(18 I 1908 Szacuny koło Kiejdan, Litwa – 21 VII 2005 Warszawa)
prawnik, publicysta, działacz polityczny
rodzina
syn Ludwika (1859 - 1910) i Jadwigi z Jasieńskich (1875 - 1944)
ojciec Ludwika (ur. 1940)
biogram
Po ukończeniu Gimnazjum i Liceum im. Zygmunta Augusta w Wilnie studiował prawo na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Został aplikantem sądowym, następnie obronił doktorat na podstawie pracy Wina i związek przyczynowy w rozwoju prawa karnego, napisany pod opieką naukową prof. Bronisława Wróblewskiego. Został asystentem w Katedrze Prawa Karnego na Uniwersytecie Wileńskim, odbył studia uzupełniające we Francji.
W czasie okupacji brał udział w tajnym nauczaniu na Uniwersytecie Wileńskim, poszukiwany przez Gestapo wyjechał z Wilna do Warszawy, gdzie brał udział Powstaniu Warszawskim. Po wojnie przeprowadził się do Krakowa, gdzie związał się z Uniwersytetem Jagiellońskim, pracując jako pracownik naukowy w Katedrze Prawa Karnego UJ. Z powodów politycznych został usunięty z uczelni, zatrudnił się w Muzeum Narodowym. Również z przyczyn politycznych wnioski o nadanie mu tytułu profesora nigdy nie zostały uwzględnione. W 1956 w wyniku odwilży politycznej wrócił do Katedry Prawa Karnego. Od samego początku pobytu w Krakowie związał się ze środowiskami katolickimi. Był współzałożycielem i pierwszym redaktorem naczelnym miesięcznika „Znak”, został członkiem redakcji „Tygodnika Powszechnego”. Był współzałożycielem, a następnie wieloletnim działaczem i prezesem honorowym Klubu Inteligencji Katolickiej. Został posłem na Sejm, był przewodniczącym koła poselskiego Znak, współautorem interpelacji do premiera Józefa Cyrankiewicza w sprawie represji wobec studentów po wydarzeniach marcowych. Wsławił się tym, że jako jedyny nie głosował za nowelizacją konstytucji PRL, wprowadzającą zapis o przewodniej roli PZPR i sojuszu z ZSRR.
W latach osiemdziesiątych przewodniczył Prymasowskiej Radzie Społecznej, był założycielem i prezesem Klubu Myśli Politycznej „Dziekania”, brał udział w obradach Okrągłego Stołu po stronie opozycyjnej. Został senatorem z listy Komitetu Obywatelskiego "Solidarność", jako Marszałek Senior przewodniczył inauguracyjnemu posiedzeniu Senatu.
Laureat państwowej nagrody polsko-niemieckiej za zasługi na rzecz zbliżenia między dwoma narodami. Autor publikacji naukowych oraz książek o tematyce polityczno–społecznej.
wybrane publikacje:
1937 - Wina i związek przyczynowy w rozwoju prawa karnego
1960 - Myśli o polityce i kulturze
1975 - Współdziałanie przed dokonaniem przestępstwa
1980 - Czy fatalizm wrogości? Refleksje o stosunkach polsko-niemieckich
1991 - Pościg za nadzieją
1998 - Trudne lekcje historii
kalendarium
1922 – 1928 – uczęszczał do Gimnazjum i Liceum w Wilnie
1928 - 1932 - studiował prawo na Uniwersytecie Stefana Batorego
1932 - 1939 - redaktor miesięcznika „Pax"
1933 – 1934 - był aplikantem sądowym
1937 - obronił doktorat
1937 - publicysta krakowskiego dziennika „Głos Narodu"
1938 - został asystentem w Katedrze Prawa Karnego na Uniwersytecie Wileńskim
1938 - 1939 - odbył studia uzupełniające we Francji
1944 - poszukiwany przez Gestapo wyjechał z Wilna do Warszawy
1945 – przeprowadził się do Krakowa, został pracownikiem naukowym w Katedrze Prawa Karnego UJ
1946 – został (z przerwą 1953 - 1956) członkiem zespołów redakcyjnych „Tygodnika Powszechnego" i miesięcznika „Znak" (współzałożyciel, 1957 - 1960 redaktor naczelny)
1947 - uzyskał habilitację z zakresu prawa karnego na podstawie pracy Ocena socjologiczna niektórych pojęć nauki prawa karnego, która została jednak formalnie zatwierdzona przez Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego dopiero w roku 1957
1950 - usunięty z uczelni z powodów politycznych
1954 - 1956 - pracownik Muzeum Narodowego
1956 - został współzałożycielem, a następnie był wieloletnim działaczem i prezesem honorowym Klubu Inteligencji Katolickiej
1956 - 1978 - docent na UJ
1957 - 1976 - poseł na sejm PRL
1964 - odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski
1968 - współautor interpelacji w sprawie represji wobec studentów
1969 - odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski
1976 II 10 - jako jedyny nie głosował za zmianami w konstytucji
1981 – 1984 - przewodniczący Prymasowskiej Rady Społecznej
1984 - twórca i do 1989 przewodniczący Klubu Myśli Politycznej „Dziekania”
1988 - odznaczony Wielkim Krzyżem Zasługi RFN
1989 - 1991 - senator RP
1994 – odznaczony Orderem Orła Białego
1995 - odznaczony Krzyżem AK
2000 – został doktorem honoris causa UJ